Nghệ sĩ Chơne Sô Pha Ra, người giữ hồn văn hóa nghệ thuật truyền thống Khmer

Với đồng bào Khmer, âm nhạc và sân khấu dân gian là nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong đời sống tinh thần, là niềm tự hào gắn bó từ bao đời. Ở đó, có những nghệ sĩ lặng lẽ, kiên trì, dành trọn tâm huyết để nuôi dưỡng, gìn giữ và lan tỏa tinh hoa nghệ thuật Khmer. Một trong những gương mặt tiêu biểu chính là nghệ sĩ Chơne Sô Pha Ra.

Sinh ra trong một gia đình nông dân ở xã Ngũ Lạc, từ nhỏ, anh Chơne Sô Pha Ra (sinh năm 1980) đã say mê với những điệu hát, tiếng nhạc rộn ràng mỗi dịp lễ hội. Niềm đam mê ấy theo anh suốt tuổi thơ, để rồi trở thành động lực đưa anh đến với con đường nghệ thuật chuyên nghiệp.

Năm 1998, anh chính thức công tác tại Đoàn Nghệ thuật Khmer Ánh Bình Minh. Gần 30 năm qua, anh không chỉ là giọng ca được công chúng Khmer yêu thích, mà còn là nghệ sĩ đa năng, tham gia nhiều loại hình nghệ thuật: Ca hát, diễn tuồng Dù kê, trình diễn Chằm riêng chà pây. Anh còn thành thạo nhiều nhạc cụ truyền thống như: Chà pây đon veng, đàn T’rô sô, trống sampo, đàn khưm, rô-niết-ek… – những nhạc cụ vốn rất khó học, nhưng lại gắn liền với bản sắc Khmer.

Nghệ sĩ Chơne Sô Pha Ra biểu diễn Chằm riêng chà pây - Một loại hình nghệ thuật độc đáo của dân tộc Khmer

Anh Chơne Sô Pha Ra chia sẻ: “Với tôi, nghệ thuật là hơi thở, là cuộc sống. Mỗi lần đứng trên sân khấu, tôi cảm thấy mình không chỉ đang biểu diễn, mà còn đang góp phần giữ gìn tiếng hát, tiếng nhạc của dân tộc. Tôi nghĩ, đó là trách nhiệm và cũng là niềm hạnh phúc của một nghệ sĩ Khmer”.

Không chỉ nỗ lực rèn luyện, nghệ sĩ Chơne Sô Pha Ra còn đạt nhiều thành tích đáng trân trọng. Cụ thể như: Giải Nhì tại Liên hoan Giọng hát hay Dân ca các dân tộc trên sóng phát thanh toàn quốc lần thứ II năm 2002 do Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức; Giải A tiết mục đơn ca tại Ngày hội văn hóa - thể thao dân tộc Khmer Nam Bộ lần thứ III do Bộ Văn hóa - Thông tin tổ chức năm 2005; Huy chương Bạc tại Hội diễn ca múa nhạc chuyên nghiệp toàn quốc 2005 do Bộ Văn hóa - Thông tin tổ chức…

Với chiếc đàn gáo trên tay, nghệ sĩ Chơne Sô Pha Ra đắm mình theo những giai điệu du dương

Bên cạnh đó, anh còn nhận nhiều bằng khen, giấy khen của tỉnh và các cấp ngành cho những đóng góp không mệt mỏi với nghệ thuật. Song, với anh, phần thưởng lớn nhất chính là sự yêu mến, trân trọng từ khán giả – những người luôn dõi theo và đồng hành cùng bước đường nghệ thuật của anh.

Chị Thạch Thị Mười ở xã Tiểu Cần, tỉnh Vĩnh Long – một người mộ điệu nghệ thuật Khmer bày tỏ: “Gia đình tôi thường xuyên xem các chương trình có anh Sô Pha Ra biểu diễn. Giọng ca của anh trong trẻo, mượt mà, nghe rất gần gũi. Tôi đặc biệt thích khi anh diễn Dù kê, anh ấy diễn rất tốt. Với bà con chúng tôi luôn ủng hộ anh ấy”.

Trong mắt công chúng Khmer, anh Chơne Sô Pha Ra không chỉ là nghệ sĩ biểu diễn, mà còn là “người giữ hồn văn hóa”. Anh thường xuyên tham gia biểu diễn phục vụ đồng bào tại các lễ hội truyền thống, các sự kiện văn hóa lớn nhỏ ở địa phương. Mỗi lần xuất hiện, tiếng hát, tiếng đàn của anh lại khơi dậy niềm tự hào và tình yêu dân tộc trong cộng đồng.

Không chỉ dừng lại ở biểu diễn, gần 10 năm nay, anh Chơne Sô Pha Ra còn được mời làm giảng viên thỉnh giảng tại Trường Đại học Trà Vinh, trực tiếp giảng dạy môn Biểu diễn nhạc cụ truyền thống Khmer, thuộc Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa – Nghệ thuật Khmer Nam Bộ. Đây là công việc anh xem như một trách nhiệm lớn lao: trao truyền kiến thức và kỹ năng cho thế hệ trẻ.

Anh Chơne Sô Pha Ra đang hướng dẫn các học viên chơi một bài hòa tấu Khmer ở lớp dạy nhạc cụ dân tộc miễn phí

Hơn thế nữa, nghệ sĩ Chơne Sô Pha Ra còn kiên trì mở lớp dạy miễn phí nhạc cụ dân gian Khmer ở khóm 20, phường Trà Vinh, tỉnh Vĩnh Long. Lớp học của anh trở thành nơi để nhiều thanh thiếu niên tìm hiểu, tập luyện và gắn bó với nhạc cụ truyền thống.

Anh Kim Sol, hàng xóm của anh Chơne Sô Pha Ra cho biết: “Anh Sô Pha Ra là người tận tâm với nghề và với lớp trẻ. Sau những chuyến lưu diễn, anh lại tranh thủ mở lớp dạy đàn, dạy trống cho các thanh thiếu niên trong phum sóc. Anh quan niệm rằng, nếu nghệ thuật không được truyền lại thì sớm muộn cũng mai một. Tôi rất khâm phục tinh thần và trách nhiệm của anh”.

Anh Chơne Sô Pha Ra (bên trái) đang tận tình hướng dẫn học viên chơi nhạc cụ

Từ những buổi học giản dị ấy, nhiều bạn trẻ Khmer đã biết đến nhạc cụ dân tộc, chơi được những bản nhạc truyền thống, và quan trọng hơn là hiểu, yêu thêm văn hóa của chính dân tộc mình.

Anh Chơne Sô Pha Ra bộc bạch: “Tôi may mắn được học hỏi từ các bậc nghệ nhân đi trước. Bây giờ, tôi thấy mình có trách nhiệm truyền lại những gì tích lũy được cho thế hệ sau. Chỉ cần các anh em biết đánh đàn, biết hát dân ca Khmer hay diễn một trích đoạn Dù kê, thì tôi tin rằng văn hóa dân tộc sẽ được nối dài mãi.”

Anh Chơne Sô Pha Ra hướng dẫn học viên chơi đàn khưm

Gần ba thập niên gắn bó với Đoàn Nghệ thuật Khmer Ánh Bình Minh, Chơne Sô Pha Ra đã trở thành gương mặt thân quen của khán giả Khmer. Anh không chỉ là nghệ sĩ tài năng, mà còn là tấm gương về sự tận tụy và niềm đam mê.

Ông Trần Văn Đài, Trưởng phòng hành chính – Tổng hợp Đoàn Nghệ thuật Khmer Ánh Bình Minh, nhìn nhận: “Anh Sô Pha Ra là một trong những nghệ sĩ đa tài được nhiều khán giả hâm mộ. Anh thể hiện tốt nhiều vai trò: từ ca hát, diễn Dù kê đến biểu diễn Chằm riêng chà pây, đàn Tà khê và một số loại nhạc cụ. Và anh là người tỉ mỉ với công việc, hoàn thành tốt nhiệm vụ mà đơn vị giao. Quan trọng hơn, anh còn mở lớp dạy nhạc cụ miễn phí cho thanh thiếu niên Khmer. Đó là đóng góp rất ý nghĩa, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc trong bối cảnh hội nhập hiện nay. Hy vọng trong tương lai, anh Sô Pha Ra tiếp tục cống hiến việc truyền dạy cho thế hệ trẻ trong phum sóc cũng như Đoàn nghệ thuật Khmer Ánh Bình Minh”.

Gần 30 năm lặng lẽ cống hiến cho nghệ thuật Khmer, nghệ sĩ Chơne Sô Pha Ra đã khẳng định mình không chỉ là người biểu diễn, mà còn là người gieo mầm, giữ lửa. Anh đã đem tiếng hát, tiếng đàn làm rộn ràng bao sân khấu, làm phong phú đời sống tinh thần cộng đồng. Và trên hết, anh đã góp phần nối dài sức sống bền bỉ của văn hóa Khmer trong lòng thế hệ trẻ.

Trong bức tranh đa sắc màu của văn hóa Nam Bộ, nghệ sĩ Chơne Sô Pha Ra chính là gam màu sáng – một nghệ sĩ tận tụy, giàu tâm huyết, xứng đáng được trân trọng và ghi nhận.

Ngọc Tươi/VOV-ĐBSCL