Nghệ sĩ nhân dân có tương đương học vị tiến sĩ?

PGS.TS Nguyễn Thu Thủy - Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT).

Mới đây, Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội kiến nghị, cần có cơ chế đặc thù cho các giảng viên có danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT), Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) được tính tương đương học vị thạc sĩ, tiến sĩ để phù hợp với đặc thù nghề nghiệp của ngành đào tạo.

Trao đổi về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Thu Thủy - Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT) - cho biết, việc được đào tạo để có bằng tiến sĩ và hoạt động biểu diễn, nghệ thuật để được xét tặng danh hiệu NSND là định hướng phát triển chuyên môn và nghề nghiệp có những điều kiện, tiêu chí, tiêu chuẩn khác nhau.

Vì vậy, ở thời điểm hiện tại, việc công nhận tương đương giữa người có trình độ tiến sĩ và người được tặng danh hiệu NSND theo đề xuất của Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội là “không khả thi và chưa thể thực hiện được”.

PGS.TS Nguyễn Thu Thủy phân tích, tiến sĩ là bậc học trình độ cao, mang tính hàn lâm, yêu cầu phải chuyên sâu về lý thuyết, phương pháp nghiên cứu khoa học, nên rất khác so với kinh nghiệm, kỹ năng biểu diễn và hoạt động nghệ thuật thực tế của NSND.

Sinh viên Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội biểu diễn trong ngày khai giảng năm học 2022 - 2023.

Tuy nhiên, trên thực tế, để tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục đại học đang đào tạo các ngành trong lĩnh vực nghệ thuật, tại Thông tư 02/2022/TT-BGDĐT quy định điều kiện, trình tự, thủ tục mở ngành đào tạo, đình chỉ hoạt động của ngành đào tạo trình độ cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ và Thông tư 03/2022/TT-BGDĐT quy định về việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh đại học, cao học, nghiên cứu sinh và chỉ tiêu tuyển sinh cao đẳng ngành Giáo dục mầm non. Hiện, Bộ GD&ĐT đã cho phép các trường được huy động đội ngũ NSND và Nghệ sĩ Ưu tú trong công tác đào tạo và xác định chỉ tiêu tuyển sinh.

Cụ thể: "Giảng viên có danh hiệu là NSND, hoặc Nghệ nhân Nhân dân, hoặc Nhà giáo Nhân dân do Nhà nước trao tặng; đồng thời có bằng thạc sĩ phù hợp với ngành đào tạo dự kiến mở thì có thể thay cho giảng viên có bằng tiến sĩ và không phải là giảng viên chủ trì xây dựng, tổ chức thực hiện giảng dạy chương trình đào tạo (đối với mở ngành đào tạo trình độ đại học); hoặc đồng thời có bằng tiến sĩ ngành phù hợp với ngành đào tạo dự kiến mở có thể thay cho giảng viên có chức danh phó giáo sư và không phải là giảng viên chủ trì xây dựng, tổ chức thực hiện giảng dạy chương trình đào tạo” (Điều 3 Thông tư 02);

Giảng viên đào tạo đặc thù thuộc lĩnh vực nghệ thuật: Giảng viên trợ giảng là NSƯT, NSND, Nghệ nhân Ưu tú, Nghệ nhân Nhân dân, Nhà giáo Ưu tú, Nhà giáo Nhân dân, đồng thời có bằng tốt nghiệp trình độ đại học cùng ngành hoặc cùng nhóm ngành với ngành tham gia đào tạo được tính hệ số để xác định chỉ tiêu tương ứng hệ số tính chỉ tiêu của giảng viên có trình độ thạc sĩ…

Giảng viên là NSND, Nghệ nhân Nhân dân, Nhà giáo Nhân dân được Nhà nước công nhận, trao tặng, đồng thời có bằng tốt nghiệp trình độ thạc sĩ cùng ngành hoặc cùng nhóm ngành với ngành tham gia đào tạo được tính hệ số để xác định chỉ tiêu tương ứng hệ số tính chỉ tiêu của giảng viên có trình độ tiến sĩ, được tính để xác định chỉ tiêu tương ứng với giảng viên có trình độ tiến sĩ...” (Điều 5 Thông tư 03).

Đoàn giám sát của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội tham quan cơ sở vật chất tại Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội (chiều 6/3).

Trước đó, ngày 6/3, Đoàn giám sát của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục làm việc với Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội về thực hiện chính sách, pháp luật trong đào tạo tiến sĩ. Tại buổi làm việc, PGS.TS Nguyễn Đình Thi - Hiệu trưởng nhà trường kiến nghị, cần có cơ chế đặc thù cho các giảng viên có danh hiệu NSƯT, NSND được tính tương đương học vị thạc sĩ, tiến sĩ để phù hợp với đặc thù nghề nghiệp của ngành đào tạo.

Trao đổi với báo chí chiều ngày 7/3, PGS. TS Nguyễn Đình Thi cho biết, dư luận đang hiểu nhầm về đề xuất này. Đề xuất này không phải đánh đồng tất cả mọi đối tượng NSND đều được đề xuất công nhận là tiến sĩ, mà chỉ đề xuất cho NSND giảng dạy ở các khối trường nghệ thuật, có trình độ thạc sĩ thì được công nhận tương đương tiến sĩ để đáp ứng quy định mỗi ngành học phải có 5 tiến sĩ.

Theo PGS.TS Thi, đề xuất này không mới. Trước đó, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch xây dựng dự thảo nghị định quy định về công tác đào tạo chuyên sâu đặc thù, để áp dụng cho những khối văn hóa nghệ thuật nói chung, trong đó có Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội. Nhà trường và một số trường nghệ thuật đã đề xuất ý kiến trên nên vấn đề đã được đưa ra bàn thảo. Hiện nghị định đó đã được góp ý nhiều vấn đề và chưa được phê duyệt.

Minh Phong