Nghệ thuật truyền thống Nhật Bản truyền cảm hứng cho manga và anime đương đại

Ảnh hưởng của nghệ thuật truyền thống đóng vai trò then chốt đưa nghệ thuật Nhật Bản vượt ra ngoài biên giới. Ảnh: CNN

Theo CNN, bởi sự hấp dẫn và ảnh hưởng lâu dài của loạt phim hoạt hình Nhật Bản, những bộ phim nhưSpirited Away đã từng giành giải Oscar cho Phim hoạt hình hay nhất năm 2003.

Hai thập kỷ sau đó,Demon Slayer: Mugen Train cũng lập kỷ lục mới về doanh thu cao nhất trong bộ phim tiếng nước ngoài tại Mỹ. Một số người cho rằng manga hiện đại có nguồn gốc từ tranh cuộn vẽ tay từ năm 1200 sau Công nguyên, trong khi các ý kiến khác lại nhận định manga ảnh hưởng bởi kibyoshi - sách tranh Nhật Bản vào cuối những năm 1700.

Họa sĩ Katsushika Hokusai - một nghệ sĩ, họa sĩ chuyên về ukiyo-e và nhà in tranh người Nhật Bảntrong thời kỳ Edo - là người đã truyền cảm hứng rất nhiều cho các họa sĩ sau này về loại hình nghệ thuật này. Bức tranh nổi tiếng nhất của họa sĩ Hokusai là Under the Wave off Kanagawa (còn được gọi là The Great Wave), đại diện cho ukiyo-e, một hình thức nghệ thuật Nhật Bản phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ Edo (1603-1868).

Ukiyo-e là một loại hình in khắc gỗ và hội họa xuất hiện từ thế kỷ XVII tại Nhật Bản. Xây dựng hình ảnh sống động và kỹ thuật in khắc gỗ, ukiyo-e đã tạo ra hàng loạt các hình in với nhiều chủ đề khác nhau bao gồm phong cảnh, sân khấu và các hoạt động giải trí khác tại thủ đô Edo (Tokyo ngày nay).

Các bố cục cắt xén, đường nét đậm và sự chú ý đến từng chi tiết trong tác phẩm The Great Wave của họa sĩ Hokusai đã trở thành nguồn cảm hứng trong manga ngày nay.

Ngoài The Great Wave, các bức tranh của họa sĩ Hokusai từ những năm 1820 đến những năm 1840 đãđược minh họa bằng hình ảnh trong bách khoa toàn thư về tranh The Great Picture Book of Everything.

Hay tuyển tập Hokusai Manga - một bộ sưu tập 15 tập tranh vẽ được dùng làm tài liệu nghiên cứu cho các họa sĩ hiện nay, cũng thể hiện khả năng nắm bắt chuyển động và cảm xúc. Mặc dù thuật ngữ manga ở đây đều là các bản phác thảo, nhưng lại phản ánh phong cách thẩm mỹ và cách kể chuyện của họa sĩ Hokusai và đang ảnh hưởng mạnh mẽ đến các nghệ thuật hiện đại tại Nhật Bản.

Thay đổi góc nhìn

Ảnh hưởng của nghệ thuật truyền thống đóng vai trò then chốt đưa nghệ thuật Nhật Bản vượt ra ngoài biên giới. Việc mở cửa các cảng biển Nhật Bản vào giữa thế kỷ 19 đã thúc đẩy phong trào nghệ thuật Nhật Bản, mang theo số lượng lớn các tác phẩm nghệ thuật, bao gồm cả tranh ukiyo-e, đến châu Âu.

Sự giao lưu văn hóa đã truyền cảm hứng cho các nghệ sĩ và nhà thiết kế phương Tây, chẳng hạn như họa sĩ Vincent van Gogh, người đã lấy cảm hứng nghệ thuật từ tác phẩm của họa sĩ Nhật Bản Hokusai, đưanhững chuyển động xoáy trên bầu trời đêm, phản chiếu những con sóng để tạo ra kiệt tác Đêm đầy saonổi tiếng thế giới.

Họa sĩ Van Gogh xem ukiyo-e là một góc nhìn mới mẻ về nghệ thuật, phản chiếu màu sắc sống động và hầu hết các tác phẩm của ông đều có ảnh hưởng một phần nào đó từ nghệ thuật Nhật Bản.

Trong khi đó, họa sĩ trường phái hội họa ấn tượng Claude Monet, chủ sở hữu của hơn 230 bản in ukiyo-e cũng được cho là đã lấy cảm hứng nghệ thuật từ các tác phẩm của họa sĩ Hokusai để biểu đạt trong các sáng tác của ông.

Ông Monet nhấn mạnh các bố cục bất đối xứng và tính mặt phẳng trong nghệ thuật, đặc biệt là bốn bức tranh hoa cúc của ông, giống với cách sử dụng không gian đầy biểu cảm của họa sĩ Hokusai. Vào nửa sau thế kỷ XIX, chủ nghĩa Nhật Bản (Japonisme) đã lan rộng sang phương Tây. Xu hướng trang phục theo phong cách kimono thường xuất hiện trong các thiết kế của các nhà mốt.

Ngày nay, di sản manga và anime từ Nhật Bản tiếp tục được nhìn thấy trong sự hợp tác của các nhà mốt, chẳng hạn như Onitsuka Tiger với nhân vật anime Astro Boy; Dolce & Gabbana với nhân vật anime Jujutsu Kaisen hay Coach với Naruto, Longchamp với Pokémon và Gucci với Doraemon.

Kích cầu du lịch

Khi sự phổ biến của manga và anime Nhật Bản ngày càng tăng trên toàn cầu, những người đam mê sẵn sàng chia sẻ chủ đề này tại các hội nghị và lễ hội trên khắp thế giới, bao gồm cả ở Bắc Mỹ - nơi đã tổ chức triển lãm Anime Expo ở Los Angeles với hơn 407.000 du khách vào năm 2024.

Ngoài ra, Nhật Bản, quê hương của anime, cũng tổ chức nhiều lễ hội như AnimeJapan, nơi có số lượng người tham dự năm 2024 tăng gấp đôi so với năm trước và sẽ trở lại Tokyo Big Sight vào tháng 3.2025.

Di sản của ukiyo-e tiếp tục được tôn vinh tại các sự kiện đặc biệt, bao gồm cả tại khu vực Nishi-Shinjuku của Tokyo, nơi tự hào có màn trình chiếu ánh sáng cố định lớn nhất. Địa điểm này đã tổ chức buổi trình chiếu ánh sáng, giới thiệu loại hình nghệ thuật truyền thống Nhật Bản trong sự kiện Đếm ngược đêm giao thừa năm ngoái.

Một cuộc khảo sát của Cơ quan Du lịch Nhật Bản cũng cho thấy 7,5% du khách nước ngoài đến Nhật Bản vào năm 2023 đều muốn khám phá các địa điểm quay phim anime vào năm 2023, trong khi hơn 10% coi đây là lý do để quay lại, làm nổi bật sức hấp dẫn mạnh mẽ của anime đối với du khách quốc tế.

Sự quan tâm ngày càng tăng của du khách cũng dẫn đến sự gia tăng số lượng khách du lịch nước ngoài ở Tokyo. Văn hóa anime và manga lan tỏa mạnh mẽ hơn khi thủ đô Tokyo liên tục xuất hiện các bảo tàng theo chủ đề như Anime Tokyo Station, nằm cạnh Ikebukuro Station tại một trong những trung tâm chính của thành phố về văn hóa anime và manga; hay Bảo tàng Sumida Hokusai, trưng bày các tác phẩm anime và manga.

Thêm vào đó, hệ thống giao thông công cộng của Tokyo - một mạng lưới rộng lớn, hiệu quả và đúng giờ gồm tàu hỏa, tàu điện ngầm và xe buýt - cũng đang tạo điều kiện cho người hâm mộ dễ dàng khám phá các địa điểm liên quan đến các tựa phim anime trên Tokyo Anime MAP, đưa du khách đắm mình vào thế giới kể chuyện giàu trí tưởng tượng.

Theo thời gian, những họa sĩ như Hokusai đã góp phần bảo tồn nghệ thuật truyền thống của Nhật Bản, đóng vai trò truyền cảm hứng cho các loại hình nghệ thuật đương đại như anime và manga. Sự lan tỏa của văn hóa Nhật Bản trên toàn cầu đã giúp nước này bảo tồn nghệ thuật truyền thống và phát huy các giá trị văn hóa đương đại.

HỒNG NHUNG