Nghiên cứu khung khổ hợp tác thương mại Việt – Mỹ phù hợp với bối cảnh mới

Thông điệp này được Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài chia sẻ tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 3-2025, diễn ra chiều 6-4.

Ngành gỗ xuất khẩu đối diện với việc áp thuế đối ứng của Mỹ, dự kiến từ ngày 9-4 tới Ảnh: Giang Nam

Trước đó, ngày 2-4-2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố các biện pháp thuế quan mới cho hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, với mức thuế cao bất ngờ là 46%, vượt xa dự báo. Dựa trên mức thuế này, Dragon Capital đánh giá tác động đến GDP của Việt Nam có thể dao động trong khoảng 1,4-2%.

Cụ thể, các mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam sang Mỹ, gồm: máy tính, sản phẩm điện tử, máy móc, quần áo và giày dép. Những danh mục này trùng lặp trực tiếp với một số các quốc gia có kim ngạch xuất khẩu lớn sang Mỹ như: Trung Quốc, Mexico, Thái Lan và Hàn Quốc, khiến gánh nặng thuế quan tương đối trở nên quan trọng.

So sánh tương quan, Trung Quốc chịu mức thuế trung bình của Mỹ khoảng 54%, Mexico khoảng 25%, Thái Lan khoảng 36%, Hàn Quốc khoảng 25%, mức trung bình có trọng số của các đối thủ cạnh tranh của Việt Nam khoảng 31,5% thì mức thuế mới khiến Việt Nam chịu mức chênh lệch trung bình khoảng 14,5% so với các đối thủ cạnh tranh. Điều này khiến giới phân tích lo ngại về rủi ro xói mòn một phần lợi thế chi phí tương đối của Việt Nam, đặc biệt trong các ngành có độ nhạy cảm cao về giá thành.

Thông tin thêm về tác động của chính sách thuế quan mới, ông Trương Thanh Hoài, Thứ trưởng Bộ Công Thương, cho biết mức thuế đối ứng 46% mà Mỹ mới áp dụng với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam vào có thể gây tác động đáng kể và đa chiều đến hoạt động xuất khẩu tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong thời gian tới. Theo đó, chính sách này tạo ra tác động không tốt đối với hoạt động xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, ảnh hưởng đến phát triển của một một số ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, thu hút đầu tư FDI, đầu tư trong nước, cũng như liên quan đến dịch vụ, việc làm của lao động trong nước.

“Một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực như máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; máy móc, thiết bị dụng cụ, phụ tùng khác; dệt may, da giày… phần sản phẩm xuất khẩu vào Hoa Kỳ thuộc lĩnh vực chế biến, chế tạo đối mặt nguy cơ giảm kim ngạch xuất khẩu”, ông Hoài nói.

Cũng theo ông Hoài, sau khi tăng thuế, giá cả hàng hóa của Việt Nam bán tại thị trường Mỹ sẽ gia tăng, dẫn tới năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam so với các quốc gia khác sụt giảm. Hơn nữa, của người tiêu dùng tại thị trường Mỹ cũng suy giảm, dẫn tới lượng hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam sẽ giảm.

“Việc này cũng liên quan đối tác hợp đồng chúng ta đã ký kết, các doanh nghiệp Mỹ cũng sẽ xem xét với chính sách như thế này có tiếp tục hợp đồng hay không. Ngoài ra, các hợp đồng mới sẽ tương đối khó khăn”, ông Hoài nói.

Để tháo gỡ khó khăn, sáng 3-4, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã có Công hàm gửi Trưởng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ đề nghị tạm hoãn quyết định áp thuế trên để trao đổi, tìm giải pháp hài hòa lợi ích cho cả hai bên. Đồng thời, đề nghị thu xếp cuộc điện đàm trong thời gian sớm nhất để trao đổi, xử lý vấn đề này.

Còn tại cuộc điện đàm tối 4-4, Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Donald Trump khẳng định mong muốn tiếp tục tăng cường hợp tác song phương, vì lợi ích hai nước; Việt Nam sẵn sàng trao đổi với Hoa Kỳ để đưa mức thuế nhập khẩu về 0% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Hoa Kỳ, đồng thời đề nghị Hoa Kỳ áp dụng mức thuế tương tự đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam.

“Đây là bước tiến quan trọng trong quá trình giải quyết vấn đề thuế quan của Hoa Kỳ”, ông Hoài nhấn mạnh.

Về phía Bộ Công Thương, ông Hoài cho biết sẽ phối hợp cùng các Bộ, ngành liên quan duy trì trao đổi chặt chẽ với các đối tác Hoa Kỳ, nhằm xử lý những vấn đề tồn tại trong quan hệ kinh tế thương mại song phương, cũng như nghiên cứu những khung khổ hợp tác kinh tế, thương mại phù hợp trong tình hình mới phục vụ lợi ích cộng đồng doanh nghiệp hai nước thông qua cơ chế đối thoại chính sách của Hội đồng Thương mại và Đầu tư Việt Nam - Mỹ; (TIFA).

Về giải pháp thúc đẩy xuất khẩu, đại diện Bộ Công Thương cho biết cần ưu tiên tận dụng thế mạnh sẵn có của 17 Hiệp định Thương mại tự do với trên 60 quốc gia, vùng lãnh thổ, 70 cơ chế hợp tác kinh tế thương mại song phương. Ngoài ra, đẩy mạnh chiến lược đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tiếp tục thúc đẩy đàm phán các FTA với các thị trường mới Trung đông, Mỹ Latin, Trung Á và các thị trường mới nổi khác.

Với nội tại nền kinh tế, cần tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến thương mại, và cải thiện cơ sở hạ tầng logistics nhằm giảm chi phí vận chuyển và nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam. Đồng thời, hỗ trợ nâng cao năng lực của doanh nghiệp sản xuất trong nước, xuất khẩu của Việt Nam đảm bảo sự thích nghi với thị trường và xu hướng phát triển.

“Chúng ta phải có chính sách quyết liệt hơn với ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ để thúc đẩy phát triển trong nước, đáp ứng với các yêu cầu xuất xứ của các quốc gia”, ông Hoài nhấn mạnh.

Với doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, Bộ Công Thương cũng khuyến nghị cần nâng cao chất lượng sản phẩm, nhằm đảm bảo sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, lao động và môi trường của các thị trường xuất khẩu, qua đó tăng khả năng cạnh tranh và giảm nguy cơ bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.

Bên cạnh đó, chú trọng kiểm soát xuất xứ nguồn cung nguyên vật liệu phục vụ sản xuất, đảm bảo tuân thủ các quy tắc xuất xứ trong FTA và tránh rủi ro liên quan đến gian lận thương mại.

“Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp trên sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam tăng cường khả năng chống chịu trước những biến động của thương mại quốc tế và duy trì tăng trưởng xuất khẩu bền vững”, ông Hoài kỳ vọng.

Vân Phong