Người bệnh hẹp thanh quản nên ăn gì và tránh ăn gì?

Hẹp thanh quản là tình trạng đường thở ở thanh quản bị thu hẹp, gây cản trở luồng không khí đi vào phổi. Mức độ hẹp có thể khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng và có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn ở trẻ em.

Có nhiều nguyên nhân gây hẹp thanh quản, các triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ hẹp. Việc tuân thủ một chế độ ăn phù hợp, kết hợp với các phương pháp điều trị y tế sẽ giúp người bệnh quản lý tình trạng này tốt hơn.

1. Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người bệnh hẹp thanh quản

Chế độ ăn mềm, lỏng giúp người bệnh hẹp thanh quản dễ dàng đưa thức ăn xuống thực quản mà không gây nghẹn hoặc đau đớn.

Chế độ ăn uống đóng vai trò hỗ trợ trong việc quản lý và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh hẹp thanh quản. Nó không phải là phương pháp điều trị trực tiếp cho tình trạng hẹp nhưng có thể tác động đáng kể đến các triệu chứng, quá trình phục hồi và sức khỏe tổng thể. Dưới đây là những khía cạnh về tầm quan trọng của chế độ ăn:

Giảm thiểu kích ứng thanh quản: Tránh thực phẩm gây kích thích vì các loại thức ăn cay nóng, chua, khô cứng, nhiều dầu mỡ có thể gây khó chịu, đau rát và làm tăng tình trạng viêm ở thanh quản vốn đã bị tổn thương. Việc tránh những thực phẩm này giúp giảm bớt các triệu chứng khó chịu.

Hỗ trợ quá trình nuốt: Thức ăn mềm, lỏng dễ nuốt giúp người hẹp thanh quản dễ nuốt. Chế độ ăn mềm, lỏng giúp người bệnh dễ dàng đưa thức ăn xuống thực quản mà không gây nghẹn hoặc đau đớn. Điều này đặc biệt quan trọng sau các can thiệp điều trị như nong thanh quản hoặc phẫu thuật.

Đảm bảo dinh dưỡng: Do khó nuốt hoặc kiêng khem quá mức, người bệnh hẹp thanh quản có nguy cơ bị thiếu hụt dinh dưỡng. Một chế độ ăn được điều chỉnh phù hợp, dù là thức ăn mềm hoặc lỏng, vẫn cần đảm bảo cung cấp đủ protein, carbohydrate, chất béo, vitamin và khoáng chất để duy trì sức khỏe và năng lượng cho cơ thể, hỗ trợ quá trình phục hồi.

Giảm nguy cơ trào ngược acid: Trào ngược acid dạ dày có thể gây kích ứng và làm tổn thương thêm niêm mạc thanh quản. Việc hạn chế các thực phẩm gây trào ngược (đồ chua, cay, nhiều dầu mỡ, caffeine, chocolate...) có thể giúp giảm bớt tình trạng này.

Hỗ trợ phục hồi sau điều trị: Sau các thủ thuật hoặc phẫu thuật điều trị hẹp thanh quản, cơ thể cần đủ năng lượng và dưỡng chất để phục hồi các mô bị tổn thương. Chế độ ăn uống hợp lý đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn này.

Duy trì sức khỏe tổng thể: Một chế độ ăn giàu vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các nhiễm trùng đường hô hấp có thể làm trầm trọng thêm tình trạng hẹp thanh quản.

Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm áp lực lên hệ hô hấp.

2. Các dưỡng chất thiết yếu cho người bệnh hẹp thanh quản

Đối với người bị hẹp thanh quản, việc đảm bảo cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu là vô cùng quan trọng để duy trì sức khỏe tổng thể, hỗ trợ quá trình phục hồi và ngăn ngừa suy dinh dưỡng do khó khăn trong việc ăn uống. Dưới đây là các nhóm chất dinh dưỡng thiết yếu và những lưu ý cụ thể:

Protein:Đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng và phục hồi các mô, bao gồm cả các mô bị tổn thương ở thanh quản sau các can thiệp điều trị. Protein cũng cần thiết cho hệ miễn dịch.

Nguồn thực phẩm: thịt lợn, thịt gà bỏ da, cá, trứng, sữa, đậu xanh, đậu nành.

Carbohydrate: Là nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể. Nên ưu tiên carbohydrate phức tạp để duy trì năng lượng ổn định.

Nguồn thực phẩm: Ngũ cốc tinh chế như gạo trắng, bột mì trắng và các sản phẩm làm từ bột mì trắng (bánh mì trắng, mì ống trắng, bánh ngọt, bánh quy giòn); Bột ngô tinh chế; Các loại ngũ cốc ăn sáng đã qua chế biến.

Chất béo: Cung cấp năng lượng, hỗ trợ hấp thu các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K) và cần thiết cho chức năng tế bào. Nên ưu tiên chất béo không bão hòa.

Nguồn thực phẩm: Dầu ô liu (thêm vào súp, cháo sau khi nấu); Bơ nghiền (nếu nuốt dễ); Các loại hạt xay nhuyễn (thêm vào sinh tố); Sữa nguyên kem (nếu không có vấn đề về tiêu hóa); Các sản phẩm dinh dưỡng bổ sung dạng lỏng có chứa chất béo.

Vitamin và khoáng chất:Vitamin A, C, D, vitamin nhóm B, sắt, kẽm canxi… tham gia vào nhiều quá trình sinh hóa quan trọng trong cơ thể, hỗ trợ hệ miễn dịch và quá trình phục hồi.

Nguồn thực phẩm: đu đủ, xoài, chuối, bơ, cà rốt, bí đỏ, sữa và các sản phẩm từ sữa.

Việc bổ sung vitamin và khoáng chất nên ưu tiên từ thực phẩm tự nhiên đã được chế biến phù hợp. Trong trường hợp khó khăn, có thể cân nhắc sử dụng các sản phẩm bổ sung theo khuyến cáo của bác sĩ.

Nước: Vô cùng quan trọng để duy trì sự hydrat hóa, giúp làm loãng dịch nhầy ở thanh quản, hỗ trợ quá trình nuốt và chức năng tổng thể của cơ thể.

Nguồn: Nước lọc, nước ép trái cây loãng, súp loãng, trà thảo dược (không gây kích ứng).

3. Thực phẩm nên ăn và nên tránh cho người bệnh hẹp thanh quản

3.1. Nên ưu tiên thực phẩm mềm, lỏng, dễ nuốt

Nước ép dưa hấu là một trong những loại thực phẩm chứa nhiều vitamin mà người bệnh hẹp thực quản nên uống

Thức ăn dạng lỏng:Súp loãng, cháo xay nhuyễn như cháo thịt gà, thịt lợn, súp bí đỏ, súp gà cà rốt, súp cá hồi, nước ép lọc bỏ bã như táo, lê, dưa hấu, cà rốt, bí đao, dưa chuột, củ dền; Sinh tố xay nhuyễn như đu đủ, xoài, chuối, bơ, sữa, sữa chua lỏng.

Thức ăn mềm:Khoai tây nghiền, bí đỏ nghiền, trứng bác mềm, thịt băm/xay nhuyễn nấu mềm, cá hấp mềm, đậu phụ non.

Thức ăn xay nhuyễn:Các loại thịt, cá, rau củ sau khi nấu chín mềm có thể được xay nhuyễn để dễ nuốt hơn.

3.2. Nên tránh thực phẩm gây kích ứng thanh quản

Thực phẩm cay nóng:Ớt, tiêu, mù tạt, các loại gia vị cay nóng khác.

Thực phẩm có tính acid:Chanh, cam, quýt, dứa, cà chua (đặc biệt khi ăn sống), đồ uống có gas.

Thực phẩm khô, cứng, khó nhai: Bánh mì khô, các loại hạt, rau sống cứng, thịt dai.

Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Đồ chiên rán, các món xào nhiều dầu mỡ có thể gây khó tiêu và trào ngược acid, kích ứng thanh quản.

Thực phẩm quá nóng hoặc quá lạnh: Nhiệt độ cực đoan có thể gây khó chịu cho thanh quản bị tổn thương. Nên ăn thức ăn ấm hoặc ở nhiệt độ phòng.

4. Nguyên tắc ăn cho người bệnh hẹp thanh quản

Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì 3 bữa lớn. Điều này giúp giảm áp lực lên hệ tiêu hóa và thanh quản khi nuốt một lượng lớn thức ăn cùng một lúc.

Nhai kỹ thức ăn giúp làm mềm và dễ nuốt hơn, đồng thời giảm nguy cơ nghẹn.

Duy trì đủ lượng nước giúp giữ ẩm cho niêm mạc họng và thanh quản, làm loãng dịch nhầy, giúp dễ nuốt hơn. Uống nước ấm có thể làm dịu cổ họng.

Dù chế độ ăn có thể bị hạn chế về mặt kết cấu, vẫn cần đảm bảo cung cấp đủ các nhóm chất dinh dưỡng (protein, carbohydrate, chất béo, vitamin, khoáng chất) để duy trì sức khỏe và hỗ trợ quá trình phục hồi.

Nếu việc ăn uống khó khăn, có thể cần đến sự hỗ trợ của các sản phẩm dinh dưỡng bổ sung dạng lỏng theo khuyến cáo của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

Ngồi thẳng lưng khi ăn và giữ tư thế này trong khoảng 30 phút sau khi ăn để giúp thức ăn di chuyển xuống dạ dày dễ dàng hơn và giảm nguy cơ trào ngược.

Thạc sĩ dinh dưỡng Thanh Hà