Người đi qua 80 cái Tết Độc lập

Bà Hoàng Thị Thanh xem lại những tư liệu xưa. (Ảnh MẠNH HẢO)

Bà Thanh sinh ra và lớn lên tại trung tâm Sài Gòn, nay là Thành phố Hồ Chí Minh trong một gia đình buôn bán tại chợ Bến Thành. Bà sớm mồ côi cha mẹ, được người thân ruột thịt chăm chút, thương yêu. Có lẽ tuổi thơ nhiều bất hạnh đã giúp bà sớm trưởng thành.

Ngày 2/9/1945, bà Thanh khi đó mới 12 tuổi, nhưng không khí rộn ràng của người dân vui mừng đón chào ngày Độc lập đầu tiên vẫn còn in đậm trong tâm trí. Bà đã hòa vào dòng người với cờ đỏ sao vàng đi khắp các con đường ở trung tâm Sài Gòn. Lễ Độc lập cử hành đúng 2 giờ chiều. Tuy nhiên, mới 12 giờ trưa, dưới mặt trời đứng bóng, các đoàn thể dân chúng, toán dân quân lũ lượt từ trong các trụ sở, từ các vùng ngoại ô kéo ra đại lộ Norodom, trước dinh Toàn quyền (nay là đường Lê Duẩn), tập trung sau Nhà thờ Đức Bà. Cả trung tâm Sài Gòn khi đó phủ rợp cờ, khẩu hiệu. “Nhìn cờ hoa tung bay, tiếng ca hát, nói cười vang lên tôi cảm thấy hạnh phúc cứ dâng trào trong mình. Khoảnh khắc đó không bao giờ tôi quên được”, bà Hoàng Thị Thanh nhớ lại.

Tuy nhiên, sau chưa tròn một tháng hưởng quyền tự do, độc lập, nhân dân Sài Gòn-Chợ Lớn- Gia Định lại phải một lần nữa đứng lên chiến đấu chống ngoại xâm. Thời gian dù ngắn ngủi, nhưng Đảng bộ và nhân dân thành phố đã nỗ lực tạo được một số điều kiện quan trọng, xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng non trẻ, xây dựng các đoàn thể kháng chiến, hình thành đơn vị vũ trang.

Bà Thanh khi đó học tại Trường nữ sinh Tôn Thọ Tường, được rất nhiều bạn yêu mến. Ngoài việc học hành khá giỏi cùng cách cư xử, nói năng nhẹ nhàng, bà được người bạn gợi ý tham gia tổ chức cách mạng. “Qua trao đổi tôi biết việc làm trước mắt đó là tuyên truyền lòng yêu nước, giúp đỡ cách mạng... có lúc tại trường, có lúc ở ngoài mình là đồng chí Dư Thị Lắm, công tác tại nội thành, vì thế việc giữ bí mật luôn để lên hàng đầu. “Một thời gian sau, tôi biết đơn vị mà mình được công nhận chiến sĩ là Tiểu đoàn 950 Biệt động Sài Gòn-Chợ Lớn; tôi vinh dự được đầu quân vào trung đội mang tên nữ anh hùng đã hy sinh cho Tổ quốc, đó là Trung đội Minh Khai", bà Thanh tự hào.

Một dịp, bà Thanh biết trung đội đang có mục tiêu quan trọng, xin ý kiến cấp trên được chuẩn y đã khẩn trương lập kế hoạch, riêng nhân sự còn đang cân nhắc. Khi thấy mình không có tên trong danh sách tham gia tấn công mục tiêu tầm cỡ lớn này, bà Thanh nhiều lần xin cấp trên cho tham gia. Bà mạnh dạn gặp Trung đội trưởng Dư Thị Lắm đề đạt nguyện vọng thiết tha, nhưng đồng chí chỉ huy chỉ an ủi: “Việc còn dài, cứ làm tốt những việc được giao đã là đóng góp công sức to lớn cho cách mạng rồi”. Biết là thế, nhưng bà vẫn khát khao được thực hiện.

Rồi một ngày, bà Thanh quá đỗi vui mừng khi biết mình có tên trong danh sách chính thức. Bà và ba đồng đội nữ khác sẽ đánh vào rạp chiếu bóng Majestic nằm trên đường Catinat (nay là đường Đồng Khởi). Đây là rạp hát thuộc loại lớn, sang trọng nhất của Sài Gòn lúc bấy giờ. Sau nhiều lần trinh sát điều tra, đơn vị biết được tối ngày 10/6/1948, rạp sẽ chiếu bộ phim Adieu Cherie chiêu đãi sĩ quan, binh lính thủy quân Pháp cho nên cấp tốc lên kế hoạch tấn công.

“Bốn chị em chúng tôi được bố trí thành hai cặp, tiện cho việc đi đường, chuyện trò, cũng tránh được sự quan sát của địch. Trước khi đi, Ban chỉ huy không quên dặn dò chúng tôi đây là trận quan trọng, đối tượng tầm cỡ, rạp hát lớn nhất Sài Gòn, phải thật bình tĩnh, cẩn thận, hợp tác chặt chẽ giúp đỡ nhau khi làm nhiệm vụ”, bà Thanh nhớ lại.

Trong khi hai đồng đội Huệ và Dung gói lựu đạn vào một tờ giấy cho vào ví đầm, bà Thanh không có ví cho nên gói cho vào túi kẹo. “Khi vào bên trong rạp, tôi và chị Lan ngồi phía trái màn ảnh, chị Dung và Huệ nhỏ ngồi phía phải chếch về màn ảnh. Chúng tôi được phổ biến thống nhất: Khi đèn tắt để chiếu phim phụ thì rút chốt lựu đạn và cầm trên tay sẵn, đến phim chính, đoạn hơi tối thì đồng loạt ném thứ tự từ Dung tới Lan, Thanh cuối cùng (tôi ném hơi chếch về phía sau)”, bà Thanh kể.

“Ầm! Ầm! Ầm!” - ba tiếng nổ làm rung chuyển rạp, đồng thời đèn trong rạp phụt tắt, tiếng la ó náo loạn. Sau khi ném xong, bà Thanh dùng tay phải xoa lên đầu, lên khăn tay thật kỹ để phi tang mùi tanh kim loại. Sau khi hoàn hồn, toàn rạp túa ra cổng, bà làm bộ sợ hãi bám vào một người phụ nữ rồi thoát được ra ngoài.

Theo Đại tá Phạm Công Chững, nguyên Trưởng ban Khoa học Quân sự, Bộ Tư lệnh Thành phố Hồ Chí Minh, trận đánh rạp chiếu bóng Majestic do Trung đội Minh Khai, Biệt động Sài Gòn thực hiện là một trong những trận tiêu biểu của thành phố thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (1945- 1954).

Trong tác phẩm Những trận đánh tiêu biểu của Lực lượng vũ trang Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 1945-1989 (Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ) do Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện ra mắt vào cuối năm 2024, Ban biên soạn nhận xét: Trận đánh Majestic là trận đánh đạt hiệu suất chiến đấu cao, gây thiệt hại nặng nề cho địch, tiêu diệt 2 đại tá, trùm mật thám Anbe, chủ Ngân hàng Pháp- Hoa và 50 sĩ quan, nhân viên kỹ thuật Pháp, quan chức Sài Gòn, gây tiếng vang lớn trong nước và quốc tế. Ngày 15/11/1948, Bộ Tư lệnh Khu 7 ra quyết định tuyên dương công trạng Trung đội Minh Khai trong toàn khu.

Đây cũng là trận đánh duy nhất trong đời của bà Hoàng Thị Thanh. Cuối năm 1949- 1950, bà được rút ra chiến khu. Năm 1954, bà tập kết ra Bắc và công tác trong ngành quân y cho đến ngày hòa bình, thống nhất đất nước. Giờ đây, ở tuổi 92, bà Thanh vẫn còn rất minh mẫn, sống vui sống khỏe với con cháu. Mỗi ngày, dù chân hơi yếu nhưng bà vẫn cùng chị em trong khu phố tập dưỡng sinh, nấu cơm cho gia đình. Và đặc biệt, mỗi khi đến những ngày lễ lớn của dân tộc, kỷ niệm về ngày Tết Độc lập đầu tiên, về trận đánh duy nhất trong đời làm cách mạng của bà vẫn ùa về một cách ống động, như chỉ mới hôm qua.

Linh Nguyễn