Người khai mở con đường nhiếp ảnh chuyên nghiệp

Nhà sử học Dương Trung Quốc (bên phải) trao tặng 4 bức ảnh chụp lại từ tư liệu: Các chân dung do ông Nguyễn Đình Khánh chụp.

Theo Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam Trần Thị Thu Đông, cụ Khánh Ký không chỉ là người đặt nền móng cho nhiếp ảnh Lai Xá, biến một làng quê thuần nông ven đô Hà Nội trở thành cái nôi của nghề ảnh Việt Nam, mà còn là một doanh nhân thành đạt, một nhà hoạt động yêu nước thầm lặng nhưng quả cảm, trong những năm đầu thế kỷ 20 đầy biến động của lịch sử dân tộc.

Nhiếp ảnh du nhập vào Việt Nam giai đoạn cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, khi đất nước còn chìm trong đêm dài dưới ách đô hộ của thực dân Pháp. Trong bối cảnh ấy, cụ Nguyễn Đình Khánh đã sớm bén duyên với môn nghệ thuật mới mẻ này, bằng tài năng, sự nhạy bén, tinh thần ham học hỏi, cụ đã nhanh chóng nắm bắt kỹ thuật, mở hiệu ảnh Khánh Ký danh tiếng, đặt nền móng cho sự phát triển của nhiếp ảnh Việt Nam thời kỳ sơ khai.

Không chỉ dừng lại ở việc phát triển sự nghiệp cá nhân, cụ Khánh Ký còn có công lao to lớn trong việc truyền bá nghề ảnh về quê hương Lai Xá. Từ một vài người ban đầu, nghề nhiếp ảnh đã lan tỏa ra khắp làng, trở thành nghề truyền thống, mang lại cuộc sống ấm no cho bao thế hệ người dân Lai Xá. Làng nghề nhiếp ảnh Lai Xá không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn vươn xa ra quốc tế, khẳng định vị thế của nhiếp ảnh Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Có thể nói, Lai Xá chính là “Thủ đô nhiếp ảnh” của Việt Nam và cụ Nguyễn Đình Khánh xứng đáng được tôn vinh là “Cụ Tổ” của làng nghề, là người khai mở con đường nhiếp ảnh chuyên nghiệp cho đất nước.

Tại hội thảo, các tham luận tại hội thảo tập trung vào các nội dung trọng tâm như: Khẳng định những công lao và đóng góp to lớn của cụ Nguyễn Đình Khánh đối với nhiếp ảnh Hà Nội và nhiếp ảnh Việt Nam nói chung; Khẳng định vị thế của Nguyễn Đình Khánh như một nhà nhiếp ảnh tài năng xuất sắc của Việt Nam vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20; nghiên cứu và làm rõ vai trò của Nguyễn Đình Khánh như một doanh nhân nhiếp ảnh thành đạt; khẳng định và tôn vinh Nguyễn Đình Khánh là một nhà yêu nước…

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành - nguyên Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam cho rằng, cụ Khánh Ký là Danh nhân Văn hóa Việt Nam, là ông Tổ làng nghề nhiếp ảnh Lai Xá - là bậc thầy của nhiếp ảnh báo chí và nghệ thuật, một người có công với đất nước, với cách mạng Việt Nam. Cụ là “Vua” kinh doanh nhiếp ảnh và thương hiệu Lai, Ký. Thành tựu trong lĩnh vực ảnh nghệ thuật, ảnh báo chí của Nguyễn Đình Khánh chưa được giới thiệu đầy đủ, báo chí của ta mới chỉ nhắc qua ảnh bưu thiếp, ảnh đám tang Phan Chu Trinh, ảnh phong cảnh bến cảng Sài Gòn…

Nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Hoàng Kim Đáng thì cho rằng, với nhiếp ảnh Việt Nam, Khánh Ký là một trong hai danh nhân tiêu biểu đặt nền móng cho nhiếp ảnh Việt Nam, đó là Đặng Huy Trứ (1825 - 1874) và Nguyễn Đình Khánh (tức Khánh Ký 1874 - 1946). Ông Nguyễn Đình Khánh sinh ở Lai Xá (Kim Chung, Hoài Đức, Hà Nội). Năm 1890, mới 16 tuổi, Nguyễn Đình Khánh được ông chú là Nguyễn Văn Tạo đỡ đầu, cho ra Hà Nội học nghề ảnh tại hiệu ảnh Du Chương (người Trung Quốc) ở phố Hàng Bồ - Hà Nội. Năm 1892, sau 2 năm học nghề, Nguyễn Đình Khánh đã cho khai trương hiệu ảnh Khánh Ký tại phố Hàng Da (Hà Nội), tay nghề nổi tiếng khắp trong nước và quốc tế.

“Cụ Khánh Ký được xem là một nhà nhiếp ảnh tài năng, người thầy lớn, trở thành ông Tổ làng nghề nhiếp ảnh duy nhất ở Việt Nam. Tên tuổi và sự nghiệp của cụ được ghi nhận trong Bách khoa thư Việt Nam, là một trong bốn danh nhân tiêu biểu của nhiếp ảnh Việt Nam là Đặng Huy Trứ - Khánh Ký - Võ An Ninh và Đinh Đăng Định” - nghệ sĩ nhiếp ảnh Hoàng Kim Đáng nhấn mạnh.

Kim Thu