Người sa sút trí tuệ đã có cứu tinh

"Ứng dụng này không chỉ giúp tôi cải thiện trí nhớ mà còn mang lại một sự an tâm lớn lao. Tôi không còn phải sống trong nỗi sợ hãi rằng mình sẽ mắc bệnh Alzheimer" - bà Lương Ngọc Thơm (72 tuổi; ngụ quận 7, TP HCM) chia sẻ khi được hỏi về quá trình sử dụng ứng dụng BrainTrain.

Bất an vì lúc quên, lúc nhớ

BrainTrain là một ứng dụng được phát triển bởi các bác sĩ Bệnh viện Quân y 175 và nhóm nghiên cứu của Trường ĐH Quốc tế (ĐHQG TP HCM), nhằm giúp bệnh nhân Việt Nam bị suy giảm nhận thức nhẹ giảm nguy cơ phát triển thành sa sút trí tuệ, trong đó có bệnh Alzheimer.

Bà Thơm cho biết trước khi tình cờ tham gia vào thử nghiệm ứng dụng, bà đã lo sợ tuổi già đến sẽ có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Nỗi lo ấy không phải chỉ là suy đoán mơ hồ mà là nỗi ám ảnh từ chính những gì bà đã chứng kiến.

ThS-BS Trần Thị Hoài Thu kiểm tra sức khỏe và hướng dẫn bệnh nhân sử dụng ứng dụng BrainTrain .Ảnh: HOÀNG TRIỀU

"Mấy năm trước, một người bạn thân của gia đình mắc phải căn bệnh này. Chị ấy từng là một người mẹ, người vợ và người bạn rất yêu đời. Nhưng rồi sau một thời gian, tôi thấy chị ấy ngày càng thay đổi, thường xuyên đi lạc, thậm chí không nhớ được chồng con. Mỗi lần chứng kiến gia đình chị ấy phải đi tìm sau những lần đi lạc, tôi rất lo sợ một ngày nào đó, vợ chồng tôi sẽ mắc bệnh như vậy và trở thành gánh nặng cho con cái" - bà Thơm chia sẻ.

Bày tỏ thêm về nỗi bất an, bà Thơm cho biết cả vợ chồng bà đều cao tuổi và đã có những dấu hiệu suy giảm trí nhớ.

Với 12 trò chơi, BrainTrain được thiết kế đặc biệt cho người suy giảm nhận thức nhẹ, giúp rèn luyện 4 kỹ năng quan trọng: trí nhớ, tập trung, ngôn ngữ và toán học.Ảnh: HOÀNG TRIỀU

"Tôi luôn quên những việc mà trước đây tôi làm một cách dễ dàng. Ví dụ như sáng nay, tôi ra khỏi nhà mà không mang theo chìa khóa, phải quay lại vài lần mới tìm được chúng. Cứ như vậy, mỗi ngày tôi nhận ra mình quên nhiều thứ. Thậm chí, có lần tôi quên tắt bếp mà may là phát hiện kịp thời nên không xảy ra sự cố ngoài ý muốn" - bà Thơm kể.

Trong khi lướt qua các thông tin trên báo chí, bà Thơm biết chương trình thí điểm dành cho người có dấu hiệu suy giảm nhận thức, trong đó có phương pháp can thiệp thông qua các bài tập luyện trí tuệ trên ứng dụng BrainTrain kết hợp với sự theo dõi và hỗ trợ từ bác sĩ. Đăng ký tham gia, vợ chồng bà Thơm đã được thực hiện các bài kiểm tra nhận thức liên quan đến ngôn ngữ, trí nhớ, khả năng tập trung và định hướng không gian. Kết quả cho thấy cả 2 người đều có dấu hiệu suy giảm nhận thức ở giai đoạn sớm. Đây là bước ngoặt quan trọng giúp họ nhận ra rằng việc thường xuyên hay quên không phải là một phần tự nhiên của tuổi già mà là dấu hiệu cảnh báo có vấn đề về sức khỏe.

Sau 3 tháng tham gia chương trình với 2 lần kiểm tra, trí nhớ của vợ chồng bà Thơm cải thiện rõ rệt.

"Mỗi ngày, vợ chồng tôi dành khoảng 30 phút để thực hiện các bài tập giúp cải thiện khả năng chú ý, ngôn ngữ và trí nhớ. Đặc biệt, ứng dụng giúp tôi có thể tự theo dõi quá trình luyện tập và nhận được sự hỗ trợ kịp thời từ các bác sĩ nếu có bất kỳ vấn đề gì trong suốt quá trình tập luyện" - bà Thơm cho hay.

Ứng dụng tập luyện cho não "made in Vietnam"

Trung tá, ThS-BS Hoàng Tiến Trọng Nghĩa, Chủ nhiệm Khoa Nội thần kinh - Bệnh viện Quân y 175, cho biết Việt Nam có khoảng hơn nửa triệu người mắc sa sút trí tuệ. Với tỉ lệ già hóa dân số gia tăng nhanh chóng, số bệnh nhân suy giảm nhận thức cũng tăng cao. Tại TP HCM nói riêng, có khoảng 28.000 - 30.000 người cao tuổi có liên quan đến suy giảm nhận thức.

Hiện chưa có thuốc điều trị triệt để tình trạng sa sút trí tuệ, chỉ có thuốc giúp giảm nhẹ triệu chứng. Do đó, việc kết hợp luyện tập nhận thức là rất cần thiết.

BS Nghĩa giải thích trước khi tiến triển thành sa sút trí tuệ, bệnh nhân sẽ trải qua một giai đoạn gọi là suy giảm nhận thức nhẹ, còn được gọi là "thời kỳ cửa sổ". Trong giai đoạn này, các tế bào thần kinh chưa bị tổn thương nghiêm trọng và nhiều vùng não còn nguyên vẹn.

"Việc phát hiện và can thiệp sớm là cực kỳ quan trọng trong việc điều trị sa sút trí tuệ. Các nghiên cứu chỉ ra rằng nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, quá trình suy giảm nhận thức có thể được làm chậm lại, giúp bệnh nhân duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn. Việc luyện tập nhận thức đều đặn với BrainTrain có thể giúp ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh, tương tự như việc kiểm soát các bệnh lý khác như huyết áp cao hay đái tháo đường" - BS Nghĩa phân tích.

Chia sẻ về quá trình hình thành và phát triển ứng dụng, BS Nghĩa cho biết ý tưởng được nhen nhóm từ năm 2018. Tuy nhiên, do ảnh hưởng dịch COVID-19, tiến trình bị gián đoạn. Đến đầu năm 2022, nhóm nghiên cứu mới có bản thử nghiệm đầu tiên, sau đó chỉnh sửa theo phản hồi từ bác sĩ và bệnh nhân. Sau gần 3 năm, ứng dụng nhiều lần điều chỉnh và hoàn thiện đã được đưa vào sử dụng. BrainTrain được phát triển hoàn toàn bằng tiếng Việt, gồm 12 trò chơi được thiết kế giúp rèn luyện 4 kỹ năng quan trọng: trí nhớ, tập trung, ngôn ngữ và toán học.

"BrainTrain có thể được coi như một "phòng tập thể dục cho não", hỗ trợ bệnh nhân chớm mắc bệnh Alzheimer rèn luyện trí não qua các trò chơi trực tuyến, từ đó cải thiện khả năng nhận thức, làm chậm và thậm chí có thể đảo ngược quá trình suy giảm trí tuệ" - BS Nghĩa nói.

Các bác sĩ có thể theo dõi quá trình luyện tập của bệnh nhân qua ứng dụng và đưa ra sự điều chỉnh kịp thời nếu cần thiết. Nhờ vậy, người bệnh không chỉ được hỗ trợ trực tiếp trong quá trình điều trị mà còn cảm nhận được sự chăm sóc tận tình từ đội ngũ bác sĩ.

Tiếp tục phát triển

Theo BS Nghĩa, một trong những khó khăn lớn là thuyết phục người bệnh tham gia và duy trì luyện tập. Bởi nhiều người cho rằng có bệnh thì phải uống thuốc mà không tin vào hiệu quả của luyện tập nhận thức. Thời gian đầu, nhóm nghiên cứu phải thường xuyên theo dõi, gọi điện, nhắn tin nhắc nhở những người tham gia tập luyện đều đặn mỗi ngày. May mắn, với sự kiên trì của nhóm, các bệnh nhân đã phản hồi tích cực về việc cải thiện khả năng chú ý và nhớ lại thông tin.

ThS-BS Trần Thị Hoài Thu, Khoa Nội Thần kinh Bệnh viện Quân y 175 - thành viên nhóm nghiên cứu, cho biết sự cải thiện rõ rệt trong các thang điểm đánh giá của bệnh nhân kể từ khi bắt đầu sử dụng ứng dụng BrainTrain là động lực lớn giúp nhóm tiếp tục phát triển và hoàn thiện ứng dụng.

"Chúng tôi sẽ nghiên cứu và thiết kế thêm nhiều câu hỏi, trò chơi mới, đặc biệt là những bài tập phù hợp với bệnh nhân ở nông thôn, sử dụng những hình ảnh gần gũi và đặc trưng của vùng quê như con trâu, cái cày, để ứng dụng dễ dàng tiếp cận với người dùng" - BS Thu thông tin.

HẢI YẾN