Nguy cơ chính phủ Mỹ đóng cửa ngay tháng 1

Quốc kỳ Mỹ trước Tòa nhà Quốc hội Mỹ. Ảnh: Reuters.

Theo The Hill, đảng Cộng hòa vừa chặn đề xuất gia hạn các khoản trợ cấp bảo hiểm y tế sắp hết hạn, động thái này có thể làm kích hoạt một đợt đóng cửa chính phủ mới vào đầu năm 2026. Trong năm nay, chính phủ Mỹ đã trải qua đợt đóng cửa kéo dài 43 ngày vì những bất đồng trong thỏa thuận chi tiêu ngân sách.

Vì thiếu kinh phí hoạt động, chính phủ Mỹ đã phải tạm ngừng nhiều dịch vụ công trong đợt đóng cửa dài nhất lịch sử nước Mỹ, kéo dài từ ngày 1/10 đến ngày 12/11.

Sau khi đạt được một thỏa thuận tạm thời về chi tiêu ngân sách có hiệu lực đến hết tháng 1/2026, chính phủ Mỹ lại đang phải đối diện với bóng đen lờ mờ của một đợt đóng cửa tiếp theo.

Bóng đen đóng cửa chính phủ lờ mờ hiện ra

Theo The Hill, các nghị sĩ Dân chủ tại Thượng viện rất phẫn nộ khi phe Cộng hòa bác bỏ đề xuất kéo dài các khoản trợ cấp bảo hiểm y tế cho người dân Mỹ đến năm 2028. Các ưu đãi hiện thời được ấn định sẽ hết hiệu lực vào tháng 1/2026.

Tháng trước, nhóm 8 thượng nghị sĩ Dân chủ đã bỏ phiếu ủng hộ việc mở cửa chính phủ trở lại với hy vọng các nghị sĩ Cộng hòa sẽ chấp nhận một thỏa hiệp giữa hai đảng.

Tổng thống Trump có thể phải đối diện với một "cơn đau đầu" mới ngay tháng 1/2026. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, các cuộc đàm phán giữa hai đảng về việc gia hạn trợ cấp bảo hiểm y tế cho người dân Mỹ lại rơi vào bế tắc, dẫn tới nguy cơ chi phí chăm sóc y tế của người Mỹ sẽ tăng mạnh trong năm tới.

Diễn biến này khiến các nghị sĩ đảng Dân chủ quyết tận dụng hạn chót tiếp theo trong việc thống nhất thỏa thuận chi tiêu ngân sách, để buộc đảng Cộng hòa phải nhượng bộ trong vấn đề chi tiêu cho y tế liên bang. Ngày 30/1/2026 chính là hạn chót tiếp theo để hai đảng đạt được thỏa thuận về chi tiêu ngân sách chính phủ.

Trong năm nay, đảng Dân chủ đã tận dụng hạn chót đạt được thỏa thuận trong ngày 1/10 để gia tăng sức ép lên đảng Cộng hòa.

Thượng nghị sĩ Dân chủ Elizabeth Warren (bang Massachusetts) tuyên bố thời hạn cấp ngân sách sắp tới sẽ là thời điểm gây sức ép mới. “Cuộc chiến vẫn chưa kết thúc”, bà Warren nói.

Thượng nghị sĩ Dân chủ Bernie Sanders (bang Vermont) đánh giá việc đảng Cộng hòa bỏ phiếu phản đối gia hạn trợ cấp bảo hiểm y tế là “điều không thể chấp nhận được”.

Theo ước tính, nếu Quốc hội Mỹ không gia hạn các khoản trợ cấp tăng cường trong lĩnh vực y tế, khoảng 4,8 triệu người Mỹ sẽ mất bảo hiểm y tế trong năm 2026, trong khi hơn 20 triệu người khác sẽ phải đối mặt với chi phí chăm sóc sức khỏe tăng mạnh.

Các công ty bảo hiểm được dự báo sẽ tăng trung bình 26% phí đối với những người mua bảo hiểm y tế thông qua Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả phải chăng (ACA), sau khi trợ cấp y tế hết hạn vào tháng 1/2026 và không được chính phủ gia hạn thêm.

Một thượng nghị sĩ Dân chủ khác, đề nghị giấu tên để có thể trao đổi thẳng thắn về tình hình giữa hai đảng hiện tại, cho rằng nguy cơ đóng cửa chính phủ là hoàn toàn có thể xảy ra.

Theo vị này, nếu gói phân bổ ngân sách được thông qua trong tháng tới, đảng Dân chủ sẽ mất phần lớn đòn bẩy, bởi gói ngân sách này đã bao gồm các khoản chi cho nhiều bộ ngành và cơ quan, chiếm từ 85% đến 95% hoạt động của chính phủ liên bang tính đến hết tháng 9/2026.

Sau khi gói phân bổ ngân sách được thông qua, việc đảng Dân chủ đe dọa đóng cửa chính phủ để buộc gia hạn các khoản trợ cấp bảo hiểm y tế sẽ rất kém hiệu quả, vì mức độ ảnh hưởng không lớn.

Ngược lại, nếu gói phân bổ ngân sách bị đình trệ, nguy cơ đóng cửa chính phủ sẽ tăng vọt và mức độ ảnh hưởng tới các lĩnh vực công là rất lớn.

Nội bộ đảng Cộng hòa còn nhiều bất đồng

Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện, ông John Thune (nghị sĩ Cộng hòa bang South Dakota), đang thúc đẩy việc thông qua gói dự luật phân bổ ngân sách, nhằm tước đi đòn bẩy của các nghị sĩ Dân chủ muốn đe dọa bằng một đợt đóng cửa chính phủ mới.

Tòa nhà Quốc hội Mỹ trong ánh bình minh ở Washington DC. Ảnh: Reuters.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa John Cornyn (bang Texas) cảnh báo nếu dự luật ngân sách thường niên vẫn bị treo đến cuối tháng 1, đảng Dân chủ có thể lặp lại chiến thuật cũ, dẫn tới một đợt đóng cửa chính phủ mới.

Chủ tịch Ủy ban Phân bổ Ngân sách Thượng viện Susan Collins cũng cảnh báo nguy cơ chính phủ tiếp tục rơi vào tình trạng đóng cửa trong năm mới nếu gói dự luật không được thông qua. “Điều tôi lo ngại nhất là chúng ta sẽ lại đối mặt với kịch bản đóng cửa chính phủ,” bà Collins nói.

Hiện gói dự luật phân bổ ngân sách đang bị trì hoãn tại Thượng viện do sự phản đối của các thượng nghị sĩ Cộng hòa bảo thủ như Mike Lee (bang Utah), Ron Johnson (bang Wisconsin) và Rick Scott (bang Florida). Nhóm này phản đối số lượng những khoản chi có định hướng, cũng như quy mô quá lớn của gói ngân sách.

Một trở ngại khác là lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện vẫn chưa thống nhất được với lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện về một số hạn mức chi tiêu trong năm 2026. Bà Susan Collins cho biết bà đang chờ đàm phán với Hạ viện về nhiều điều khoản trong dự luật ngân sách.

Dù vậy, nội bộ đảng Cộng hòa đã đạt được một số tiến triển trong việc giải quyết những bất đồng với các thượng nghị sĩ Cộng hòa bảo thủ.

Ông Mike Lee xác nhận: “Tôi đã đồng ý chấp nhận một phần dự luật. Chúng tôi đang thương lượng những chi tiết cuối cùng”. Ông Lee cũng cho biết đã nhận được “cam kết” về việc sẽ có các cuộc bỏ phiếu nhằm loại bỏ bớt một số khoản chi có định hướng khỏi gói dự luật chi tiêu ngân sách.

An Hòa