Nguy cơ từ những bếp ăn tập thể

Trường tiểu học Đồng Xuân (Phúc Yên, Vĩnh Phúc) chú trọng đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trong bữa ăn bán trú của học sinh. Ảnh: Kim Ly.

Tại các bếp ăn tập thể, nếu môi trường không bảo đảm vệ sinh, vi khuẩn từ đất, nước, không khí ô nhiễm có thể xâm nhập vào dụng cụ chứa đựng, chế biến thức ăn. Nếu người chế biến thực phẩm không mang găng tay, để thực phẩm sống và chín gần nhau, dùng chung dao thớt cũng làm tăng nguy cơ gây ngộ độc.

Thời gian qua, dù cơ quan chức năng đã tăng cường kiểm tra nhưng tình trạng ngộ độc thực phẩm vẫn xảy ra tại bếp ăn tập thể, trong đó có trường học và nhà máy.

Có thể kể đến nhiều trường hợp ngộ độc khi ăn bán trú ở trường mầm non, tiểu học. Ngày 25/10/2023, tại trường Mầm non xã Hòa Bình (huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn) có 27/31 trẻ đến lớp. Các bé uống sữa buổi sáng, ăn cơm buổi trưa với thực đơn gồm thịt lợn xay rim cá hộp; canh bí nấu thịt lợn băm. Khoảng 14 giờ cùng ngày, trẻ ăn cháo bí đỏ nấu với thịt. Đến 16 giờ, sau khi đón trẻ về nhà, có 17 phụ huynh phản ánh trẻ có triệu chứng đau bụng buồn nôn. Trong đó 3 trường hợp có biểu hiện nặng được đưa vào Trung tâm Y tế huyện để theo dõi, điều trị.

Trước đó, cuối tháng 9, có tới 28 học sinh lớp 4A1 trường Tiểu học thị trấn Tiền Hải (Thái Bình) nôn ói, đau bụng, tiêu chảy phải vào viện cấp cứu sau khi liên hoan Trung thu do phụ huynh tổ chức tại lớp học. Kết quả kiểm nghiệm mẫu của cơ quan chức năng ngày 28/9 cho thấy, nguyên nhân gây ngộ độc cho học sinh là do bánh bông lan trứng muối bị nhiễm vi khuẩn tụ cầu vàng.

Tương tự, hồi cuối tháng 3/2023, sự cố mất an toàn thực phẩm tại trường Tiểu học Kim Giang, quận Thanh Xuân (Hà Nội) đã khiến 72 học sinh nhập viện là do vi khuẩn tụ cầu vàng nhiễm vào thịt gà có trong suất ăn trưa sau khi đi dã ngoại.

Số liệu của Tổng cục Thống kê cho biết, chỉ trong tháng 10 năm nay cả nước xảy ra 13 vụ ngộ độc thực phẩm với 261 người bị ngộ độc (6 người tử vong). Tính chung 10 tháng đầu năm 2023, cả nước xảy ra 93 vụ với 1.617 người bị ngộ độc, 21 người tử vong. Trong số này, không ít vụ ngộ độc thực phẩm tại bếp ăn tập thể.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, hiện nay việc cung cấp bữa ăn bán trú, bữa ăn ca tại các cơ quan, đơn vị, các doanh nghiệp rất phổ biến và đa dạng với rất nhiều hình thức khác nhau: Tự tổ chức bếp ăn tại chỗ, mua suất ăn sẵn do đơn vị khác cung cấp, hợp đồng với các doanh nghiệp để tổ chức bếp ăn. Dù cơ quan chức năng đã tích cực triển khai các biện pháp kiểm soát, xử lý nhiều vụ việc vi phạm quy định pháp luật của các cơ sở cung cấp suất ăn sẵn, bếp ăn tập thể, nhưng sự cố vẫn xảy ra, ảnh hưởng tới sức khỏe của người lao động và học sinh.

Nói về vi khuẩn tụ cầu vàng - gây ngộ dộc thực phẩm, TS Trương Hồng Sơn - Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam cho hay đó là một loại vi khuẩn kháng với nhiều loại kháng sinh. Trong các bệnh nhiễm khuẩn do tụ cầu vàng gây ra, bệnh nhiễm khuẩn huyết và viêm nội tâm mạc là những bệnh rất nặng. Hai bệnh này thường có liên quan với nhau, có diễn biến lâm sàng rất nặng và phức tạp, chiếm tỷ lệ khoảng 30 - 40% các trường hợp.

Còn theo PGS.TS Trần Đáng - Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam, trong chủng vi khuẩn tụ cầu, phổ biến nhất là tụ cầu vàng. Mọi người dân đều có thể bị ngộ độc khi ăn phải những thức ăn bị nhiễm tụ cầu vàng. Độc tố này khi vào cơ thể sẽ làm cho toàn bộ hệ thống tiêu hóa bị tê liệt, ảnh hưởng đến chức năng thần kinh.

Biểu hiện của việc ăn phải thực phẩm nhiễm khuẩn tụ cầu vàng gồm: đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, suy nhược thần kinh, chóng mặt, nhức đầu… Những triệu chứng này thường xuất hiện trong vòng 2- 4 giờ, chậm nhất đến 12 giờ.

Người bị ngộ độc do vi khuẩn tụ cầu vàng, trong trường hợp nặng nếu không được điều trị kịp thời sẽ nguy hiểm đến tính mạng, có thể dẫn đến tử vong. Những thực phẩm dễ bị nhiễm tụ cầu vàng nhất là sữa, thịt băm, thịt gia súc, gia cầm...

“Những thực phẩm này nếu không được bảo quản hoặc bảo quản đúng cách, để bị ôi thiu dễ nhiễm tụ cầu vàng” - ông Đáng cảnh báo.

Còn theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - nguyên giảng viên Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội), ngộ độc thực phẩm có thể xảy ra ở bất cứ món ăn nào, thậm chí, cả trong nước uống. Nhiễm vi khuẩn có thể từ nhà bếp tới bàn ăn. Trong trường hợp học sinh bị nhiễm tụ cầu thời kỳ ủ bệnh thường ngắn từ 30 phút đến 6 giờ. Triệu chứng là đột ngột đau bụng dữ dội và nôn nhiều, thường xuất hiện sớm trước khi bị tiêu chảy. Biểu hiện nặng nhất có thể mất nước nhiều dẫn đến trụy tim mạch, thường gặp ở trẻ nhỏ và người già yếu, người có miễn dịch kém.

Để hạn chế ngộ độc thực phẩm ở các bếp ăn tập thể, mỗi người cần thực hiện các điều kiện quy định chặt chẽ về an toàn thực phẩm trong kinh doanh dịch vụ ăn uống, như nguồn nguyên liệu, cơ sở chế biến, bảo quản thực phẩm. Tăng cường giám sát chuỗi thực phẩm, quy trình chế biến bởi đây là quyền lợi, giúp đảm bảo an toàn cho con người.

N.Quang