Nguy cơ xảy ra một cuộc khủng hoảng nợ tại Eurozone

Cờ Liên minh châu Âu tại trụ sở Ủy ban châu Âu ở Brussels, Bỉ. Ảnh: THX/TTXVN

Theo bài phân tích trên mạng Project Syndicate, tại cuộc họp nội các đầu tiên trong nhiệm kỳ Tổng thống lần thứ hai, ông Trump đã tuyên bố ý định áp thuế 25% đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Liên minh châu Âu (EU). Nhưng trước khi mở mặt trận châu Âu trong cuộc chiến thương mại của mình, ông Trump có thể muốn xem xét tình trạng kinh tế khó khăn của “lục địa Già”, với việc kinh tế Đức đang trải qua thời kỳ suy thoái kéo dài, trong khi Italy và Pháp cũng đang phải vật lộn với các vấn đề nợ công nghiêm trọng.

Một số người có thể cho rằng Tổng thống Trump không quan tâm đến số phận của châu Âu. Nhưng xét đến mức độ mà sự sụp đổ nợ của Hy Lạp năm 2010 đã làm rung chuyển thị trường tài chính Mỹ và thế giới, các cuộc khủng hoảng tương tự ở Pháp và Italy, nền kinh tế lớn thứ hai và thứ ba của EU (và lớn gấp nhiều lần Hy Lạp), sẽ gây ra hậu quả thực sự thảm khốc cho thị trường và nền kinh tế toàn cầu. Đó là điều mà Tổng thống Trump không muốn nhất trong nhiệm kỳ của mình.

Những khó khăn kinh tế gần đây của Đức là hậu quả từ sự gián đoạn chuỗi cung ứng liên quan đến đại dịch COVID-19, cú sốc năng lượng do cuộc xung đột Nga -Ukraine, nhu cầu của Trung Quốc đối với các hàng hóa của Đức giảm mạnh (sau khi bong bóng thị trường nhà ở Trung Quốc sụp đổ) và sự gia tăng cạnh tranh từ các công ty Trung Quốc, đặc biệt là trong lĩnh vực ô tô và năng lượng sạch. Trong những hoàn cảnh này và xét đến việc xuất khẩu chiếm gần 50% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), Đức không đủ khả năng chi trả thuế nhập khẩu của Mỹ.

Những tác động tiêu cực mà những cú sốc nói trên đã gây ra cho nền kinh tế Đức là rõ ràng. Kể từ khi đại dịch COVID-19 bắt đầu vào năm 2020, kinh tế Mỹ đã tăng trưởng 12%, trong khi kinh tế Đức không tăng trưởng về sản lượng và thậm chí năm 2023 còn rơi vào suy thoái, từ đó vẫn chưa phục hồi.

Thật không may, mọi dấu hiệu đều chỉ ra rằng ông Trump đang nhắm đến châu Âu nói chung và Đức nói riêng làm mục tiêu tiếp theo trong cuộc chiến thương mại của mình. Sau khi áp thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu, ông Trump đang cân nhắc áp thuế tương tự đối với ô tô và các sản phẩm dược phẩm - một phần lớn trong số đó là hàng hóa mà Mỹ nhập khẩu từ Đức. Ông cũng đã đe dọa áp dụng thuế quan "có đi có lại" để phù hợp với thuế quan của các đối tác thương mại của Mỹ, đồng thời cam kết nhắm mục tiêu vào các quốc gia có thặng dư thương mại song phương lớn với Mỹ. Trong năm 2024, thặng dư thương mại của Đức với Mỹ đã đạt mức kỷ lục 72 tỷ USD.

Trong khi đó, Italy và Pháp hiện có tỷ lệ nợ công/GDP cao hơn so với thời kỳ khủng hoảng nợ công Khu vực đồng euro năm 2010-2012. Chính phủ hai nước này cũng đã tích lũy thâm hụt ngân sách lớn không bền vững, nhưng dường như thiếu ý chí chính trị để giải quyết các vấn đề tài chính công của họ.

Ngay cả khi tập hợp được ý chí chính trị để hành động, Italy và Pháp cũng khó có thể đưa nợ công về mức bền vững. Bị mắc kẹt trong “chiếc áo bó” của đồng euro, những quốc gia này không thể sử dụng chính sách lãi suất hoặc tỷ giá hối đoái để thúc đẩy xuất khẩu hoặc nhu cầu của người tiêu dùng để bù đắp cho tác động thắt chặt tài khóa đối với tổng cầu. Hơn nữa, sự suy thoái đáng kể của kinh tế Đức sẽ khiến các quốc gia này càng khó giảm gánh nặng nợ của mình hơn, vì nhu cầu xuất khẩu của họ sẽ giảm.

Hy vọng cuối cùng của châu Âu là việc ông Trump nhận ra trước khi quá muộn, rằng việc gây ra suy thoái và khủng hoảng nợ ở châu Âu không có lợi cho kinh tế của Mỹ. Như cuộc khủng hoảng nợ công của Hy Lạp đã minh họa, hệ thống tài chính Mỹ có sự tiếp xúc đáng kể với nền kinh tế châu Âu. Đồng thời, sự suy thoái Khu vực đồng euro có thể là tin xấu đối với thị trường chứng khoán được ông Trump yêu thích, vì khoảng 40% lợi nhuận của các công ty S&P 500 có được từ hoạt động ở nước ngoài của họ.

Nhưng hy vọng không phải là một chiến lược, đặc biệt là vào thời điểm Tổng thống Trump dường như hoàn toàn cam kết với chính sách thương mại "Nước Mỹ trên hết". Thay vào đó, các nhà hoạch định chính sách châu Âu nên chuẩn bị cho một cuộc chiến thương mại toàn diện. Biện pháp phòng thủ tốt nhất sẽ là thực hiện các cải cách cơ cấu táo bạo mà cựu Thủ tướng Italy kiêm cựu Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu Mario Draghi đã đề xuất vào tháng 9/2024 để khôi phục khả năng cạnh tranh của khối.

Dương Hoa (P/v TTXVN tại Rome)