Nguy hiểm bệnh viêm não virus

Điều trị cho trẻ viêm não tại Bệnh viện Sản Nhi Lào Cai. Ảnh: Laocaitv.vn.

Xuất hiện nhiều ca bất thường

Ngay trong tháng đầu tiên của năm 2024, tại Lào Cai đã ghi nhận nhiều ca mắc viêm não virus, Trong đó có trẻ nhập viện trong tình trạng nguy kịch, phải thở máy.

Bác sĩ Vũ Thị Hải Yến - Trưởng Khoa hồi sức cấp cứu Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai cho biết, trong tháng 1 chúng tôi có 6 bệnh nhân. Các bệnh nhân khi được đưa vào viện đều được xử trí kịp thời, qua điều trị ít nhiều có tiến triển. Trường hợp nhẹ nhất hiện đã tỉnh táo, tự chủ ăn uống được, tinh thần tốt; còn lại chủ yếu trong tình trạng từ vừa đến nặng. Riêng một trường hợp nặng vẫn đang hôn mê sâu nhiều ngày, phải thở máy.

Theo Thạc sĩ Mai Đại Thành - Trưởng khoa truyền nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lào Cai, điều bất thường là các ca mắc viêm não virus ở trẻ năm nay ghi nhận sớm hơn tới nửa năm vì hiện không phải mùa muỗi phát triển mạnh, và tuổi mắc cũng rất sớm. Trước khi được tiêm phòng vaccine viêm não Nhật Bản thì các bệnh nhân đã mắc rồi. Nhưng cũng có thể thấy các trường hợp bị đều trong vùng có nguy cơ, đó là những địa phương trong năm 2022, 2023 từng ghi nhận các ca mắc như Mường Khương, Bát Xát.

Dấu hiệu nhận biết

Bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng - nguyên Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, biểu hiện lâm sàng ở trẻ rất đa dạng và thay đổi tùy theo lứa tuổi. Bệnh thường khởi phát với các triệu chứng đơn giản như sốt (sốt rất cao, dai dẳng), nôn không giải thích được (không phải do thức ăn, chán ăn, không có tiêu chảy kèm theo), đau đầu. Cũng có trường hợp trẻ nôn nhiều hoặc không đáng kể, thậm chí kèm theo tiêu chảy.

Đặc biệt, khi trẻ kêu đau đầu nhiều thì cha mẹ cần nghĩ ngay đến bệnh viêm não, màng não và đưa con đi khám gấp. Trường hợp nặng bé co giật, rối loạn thần kinh như lờ đờ, mệt, nặng hơn thì hôn mê. Những triệu chứng như đau đầu, buồn nôn, sốt cao rất dễ nhầm lẫn với bệnh lý viêm đường hô hấp, sốt virus khác.

Vì thế, bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng khuyến cáo, bất kể trường hợp nào sốt, viêm đường hô hấp kèm theo triệu chứng đau đầu, buồn nôn cần phải được theo dõi để phát hiện sớm bệnh viêm não virus, điều trị sớm phòng nguy cơ các di chứng thần kinh để lại cho trẻ do virus viêm não tấn công.

Mặt khác, do virus này sinh sản nhanh trong đường tiêu hóa, không bị tiêu diệt bởi môi trường acid của dịch dạ dày nên trẻ em thường dễ bị nhiễm hơn người lớn do lây nhiễm qua đường ăn uống, tiếp xúc...

“

Viêm não là một tình trạng viêm của nhu mô não, biểu hiện bằng sự rối loạn chức năng thần kinh - tâm thần khu trú hoặc lan tỏa. Viêm não virus là tình trạng viêm não, gây ra bởi bất kỳ một trong số các loại virus khiến tình trạng bệnh lý nặng nề, đe dọa tính mạng bệnh nhân. Cho đến nay, khoa học vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu bệnh viêm não do virus.

Bác sĩ Đặng Thị Thúy - Trưởng Khoa Nhi (Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương) cho biết: Có thể nhận biết ban đầu so với bệnh khác là sốt cao đột ngột, đau đầu, nôn vọt, ý thức không lanh lợi, nhức đầu dữ dội, đờ đẫn, hôn mê… Người già và trẻ em là những người có nguy cơ cao bị mắc bệnh nặng. Bệnh viêm não virus có 2 loại là viêm não virus nguyên phát và viêm não virus thứ phát. Các bệnh viêm não virus thứ phát là biến chứng của các virus gây bệnh sởi, quai bị, cúm, virus đường ruột, virus herpes simplex…

Viêm não virus nguyên phát có tác nhân gây bệnh là những virus có ổ chứa thiên nhiên, do côn trùng tiết túc (sinh vật đa bào, không xương sống như muỗi, ve) truyền virus gây bệnh.

Theo đó, các căn nguyên gây viêm não thường là các virus arbo (trong đó có virus viêm não Nhật Bản), virus herpes, các virus đường ruột (như EV 71 gây bệnh tay chân miệng), sởi, quai bị và các virus khác mà ta chưa biết rõ…

Do các triệu chứng lâm sàng rất khó phân biệt giữa các chủng virus nên việc chẩn đoán nguyên nhân phải thông qua việc xét nghiệm. Bệnh viêm não Nhật Bản chỉ là một trong những nguyên nhân phổ biến gây bệnh viêm não virus ở nước ta.

Căn bệnh này ghi nhận rải rác quanh năm nhưng thường số ca mắc tăng cao trong những tháng hè. Bệnh sẽ để lại nhiều di chứng nặng nề như bại não, liệt chân, tay, bị mắc động kinh…

Di chứng nặng nề

PGS.TS Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng cho biết, virus Coxsackie là một chủng siêu vi ở đường tiêu hóa, có khả năng gây nhiều loại bệnh cho trẻ em như hội chứng viêm não vô khuẩn, bệnh cúm mùa hè, bệnh tay chân miệng, viêm cơ tim... đường lây nhiễm virus Coxsackie chủ yếu là qua phân và miệng mặc dù trong một số trường hợp virus có thể lây qua nước bọt và đờm rãi li ti bay trong không khí từ bệnh nhân khác.

Các vật dụng cá nhân như dụng cụ, vị trí mà trẻ nằm thay tã lót, đồ chơi trẻ em đã tiếp xúc với dịch tiết từ cơ thể bệnh nhân có chứa virus cũng có thể là nguyên nhân truyền bệnh.

Viêm não do virus xuất hiện quanh năm, mùa dịch vào các tháng hè và đỉnh điểm là tháng 6-8. Bệnh nguy hiểm ở chỗ nếu không được phát hiện sớm, chữa kịp thời thì sẽ để lại nhiều di chứng nặng nề như bại não, liệt chân, tay, bị mắc động kinh, điếc, trí nhớ kém, ảnh hưởng đến kết quả học tập…, và có tỉ lệ tử vong từ 10% đến 15%.

Bộ Y tế khuyến cáo người dân và cộng đồng cần thực hiện các biện pháp như đưa trẻ đi tiêm phòng đầy đủ và và đúng lịch; Thực hiện tốt vệ sinh môi trường, nhà ở sạch sẽ, vệ sinh chuồng trại chăn nuôi, chuồng gia súc phải xa nhà, diệt muỗi tại các chuồng trại gia súc, loại bỏ các ổ bọ gậy.

Bên cạnh đó phải nằm màn kể cả ban ngày và ban đêm, thường xuyên sử dụng các biện pháp xua, diệt muỗi; không để trẻ em chơi gần chuồng gia súc. Thường xuyên rửa tay với xà phòng, đảm bảo an toàn thực phẩm, ăn chín, uống chín. Hạn chế tiếp xúc với người bệnh và đeo khẩu trang khi chăm sóc người bệnh.

Ngoài ra, nếu có các dấu hiệu sốt cao và kèm theo những rối loạn ở hệ thống thần kinh trung ương (co giật, rối loạn vận động, lơ mơ, hôn mê …) phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời.

THANH MAI