Nhà thơ Nguyễn Thị Bình - Say đắm nẻo yêu

Sông Ân, một chi lưu của sông Đáy, chảy song song bên hữu ngạn hạ lưu sông Hồng, tưới tắm đồng bãi mỡ màu, chuyên chở bao lớp trầm tích lịch sử và văn hóa. Đây là vùng đất được Doanh điền sứ - nhà thơ Nguyễn Công Trứ (1778-1858) khẩn hoang từ năm 1829, nơi dấu ấn của bao thế hệ tiên phong mở cõi vẫn vẹn nguyên trong nếp làng, dáng sông, bến nước...

Nhà thơ Nguyễn Thị Bình.

Nương theo tập thơ của Nguyễn Thị Bình, "Nhè nhẹ đường mê" mở ra trước mắt tôi một miền thơ thanh bình, nơi từng con chữ tựa sương sớm trên cây lá, tựa làn gió khẽ khàng lướt qua con đường rạng đông yên vắng. Ở đó, yêu thương không vồn vã mà thấm đượm, nỗi niềm không ồn ào mà chan hòa ấm áp. Những câu thơ không gấp gáp, mà thong dong, để tình quê, tình người tự ngân lên, sâu lắng. "Anh sẽ về Kim Sơn quê em/ Thỏa nỗi đợi mong của người em gái.../ Anh sẽ cùng em đi dạo dọc sông Ân/ Nghe thì thầm từ ngàn xưa vọng lại/ Ơn Người khẩn hoang để Kim Sơn xanh mãi/ Giọt giọt phù sa vẫn bền bỉ đắp bồi" (Anh sẽ về Kim Sơn). Lời nhắn gửi thiết tha ấy của người con Kim Sơn là lời hẹn ước với tình yêu, là sự tri ân sâu sắc đối với quê hương, xứ sở.

Chất trữ tình là gam màu chủ đạo của tập thơ này; nó nhẹ nhàng thấm vào từng câu chữ, từng thi ảnh, tựa như dòng nước mát lành len lỏi vào lòng đất nuôi dưỡng hạt mầm cảm xúc, đánh thức rung động tinh khôi. Thơ Nguyễn Thị Bình hòa quyện tinh tế giữa tình yêu, ký ức và trầm tích văn hóa. Ở đó, tình yêu quê hương vừa là hoài niệm, vừa hiện lên sống động qua những hình ảnh bình dị, thân thuộc. Mỗi miền đất, mỗi cảnh sắc trong thơ chị đều mang dáng dấp một miền ký ức, nơi cất giữ những yêu thương, nghĩa tình, nơi người xa quê luôn đau đáu hướng về. "Ta về nhặt bóng chiều rơi/ Hỏi vầng trăng cũ tìm nơi hẹn hò?/ Bến sông ngày ấy, con đò/ Bồng bềnh ai thả hững hờ trên sông" (Ta về nhặt lại một lần lời yêu).

Tình yêu đôi lứa trong thơ Nguyễn Thị Bình được biểu đạt nồng nàn, khi dịu êm, khi cuộn trào mãnh liệt. Đó là những khoảnh khắc nhung nhớ da diết, những rung động đầu đời ngọt ngào, hay nỗi khắc khoải khôn nguôi. Dù trong hoàn cảnh nào, tình yêu ấy vẫn thao thiết như sóng vỗ bờ, không bao giờ nguôi lặng. "Anh người tham lam như biển/ Yêu thương mấy cũng chưa vừa/ Em cứ nồng nàn như sóng/ Trước biển vụng về làm thơ" (Chạm vào ký ức).

Giữa muôn vàn cung bậc cảm xúc, thơ chị luôn giữ sự mặn mà, đôi khi e ấp như bông hoa hé mở trong vườn sớm "Chia anh nửa cái tần ngần/ Xa nhau là nhớ ngàn lần… anh ơi!" (Chia). Nỗi nhớ đằm sâu, không thể gọi thành tên, để rồi vang vọng dư âm không dứt. "Bắt đền sóng ở đáy sông/ Cớ sao dồn hết nhớ mong… về người?" (Bắt đền). Tình yêu trong thơ Nguyễn Thị Bình là thanh âm dịu ngọt của ký ức, của xúc cảm êm ái, nhẹ nhàng.

Thơ Nguyễn Thị Bình chất chứa nỗi cô đơn, những khoảng trống không dễ lấp đầy. Tình yêu là niềm hạnh phúc lớn lao, có lúc trở thành nỗi buồn không tên, chơi vơi giữa đời thực và ảo ảnh. "Anh đi về phía chon von/ Cỏ cây như cũng dỗi hờn… nghé theo/... Anh đi về phía cơn mơ/ Một miền hư ảo giăng mờ lối em" (Phía anh). Vừa là sự xa cách, vừa là khoảng không vô định, một nỗi buồn nhẹ nhàng mà day dứt. Đó là nỗi niềm của kẻ yêu đương nhưng chẳng thể gần lại, những người còn nặng tình nhưng lạc mất nhau giữa khoảng cách mong manh của thời gian và số phận. Đọc thơ chị, ta thấy thấp thoáng bóng mình trong đó - từng yêu, từng chờ đợi, từng giằng co giữa quên và nhớ, giữa thực tại và hoài niệm, giữa xúc cảm dịu ngọt và nỗi đau âm thầm.

Thơ Nguyễn Thị Bình chứa đựng hơi thở một vùng văn hóa giàu bản sắc, nơi thiên nhiên, con người và lịch sử hòa quyện. Hình ảnh làng quê Bắc Bộ hiện lên bình dị, thân thuộc mà vang vọng dư âm hoài niệm, nơi quá khứ và hiện tại giao hòa trong từng cảnh sắc, nếp sống. Đó là mái đình cổ kính in bóng xuống ao làng, những phiên chợ quê rộn ràng tiếng nói cười, những cánh đồng lúa, đồng cói bạt ngàn của vùng đất địa linh trù phú...

Quê hương vừa hiện lên trong cảnh sắc vừa vang vọng trong tâm tưởng. Ở đó, từng thanh âm, từng làn gió, từng giọt rượu quê như gói trọn ký ức và tâm tình, để mỗi bước chân trở về đều tìm lại chính mình trong vòng tay quê mẹ. "Về quê em! Về quê em, anh nhé/ Giọt chuông chiều thức lại giấc mơ xa/ Hương rượu Kim Sơn lặn vào nỗi nhớ/ Gió thì thầm hay tiếng sóng lòng ta" (Về quê em anh nhé).

Bìa cuốn “Nhè nhẹ đường mê” của nhà thơ Nguyễn Thị Bình.

Từ không gian làng quê thân thuộc, thơ Nguyễn Thị Bình tiếp nối mạch cảm xúc, đưa người đọc đến với những miền đất lịch sử và văn hóa. Cố đô Hoa Lư hiện lên trong thơ chị với dáng vẻ vừa cổ kính, trầm mặc, vừa sống động, tươi mới. Chị viết về Hoa Lư bằng sự ngưỡng vọng lịch sử, rung cảm sâu sắc trước con người và cảnh vật.

Bài thơ "Yêu lắm Tràng An" thể hiện niềm tự hào về vùng đất thiêng, nơi lưu dấu đậm nét của cha ông; vẻ đẹp toát lên từ sự chân thành, mộc mạc của con người: "Không biết đẩy đưa, hiền lành như đất/ Mộc mạc chân tình, hạt lúa củ khoai". Trong mạch cảm xúc ấy, bài thơ "Chiều Tràng An" toát lên sắc thái lãng mạn, huyền ảo và tĩnh lặng: "Trời mây nước giao hòa/ Tựa bức tranh thủy mặc."

Non nước Ninh Bình trong thơ Nguyễn Thị Bình hiện lên hùng vĩ và thơ mộng. Bài thơ "Nhớ Cúc Phương" đưa người đọc vào khu rừng nguyên sinh bí ẩn mà thân thuộc, nơi thiên nhiên hòa nhịp cùng tâm hồn con người, vang vọng tiếng thì thầm của cỏ cây, chim muông: "Một thuở Cúc Phương… dù hẹn hò dang dở. Vòng tay thiên nhiên ấp iu từng nỗi nhớ". Trong khi đó, "Chiều xuân lên núi Thơ" phác họa bức tranh núi rừng căng tràn sức sống trong mưa xuân phảng phất, mang hơi thở đất trời và sự giao hòa tinh tế giữa con người với thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa: "Chiều muộn cùng em lên núi thơ/ Hương xuân giăng mắc cứ như mơ/ Hào khí ngàn năm dường như thể/ Hội tụ về đây… Thỏa mong chờ!".

Thơ Nguyễn Thị Bình mang vẻ đẹp dung dị, giàu nhạc tính. Chị chọn cách biểu đạt mộc mạc, tự nhiên, chắt lọc cảm xúc tinh tế và chân thành. Lục bát trong thơ chị uyển chuyển, mềm mại, như những con sóng nhỏ lặng lẽ trôi trên dòng ký ức. Thơ văn xuôi cũng là một điểm nhấn của tập thơ, tạo nên sự trầm lắng và chiều sâu cảm xúc. Những bài thơ như "Chuyện ngày xưa", "Có một ngày như thế", "Nhớ Cúc Phương" dung hòa giữa truyền thống và nhịp sống hiện đại, mở ra không gian thơ hoài niệm và mới mẻ.

Điểm nổi bật trong thơ Nguyễn Thị Bình là chất trữ tình, nhẹ nhàng mà lắng đọng. Đọc thơ chị, ta cảm nhận được xúc cảm chân thành, nỗi niềm được gửi gắm; chan chứa yêu thương, hoài niệm và trân quý những giá trị bền vững. "Giọt gì thầm lặng mà xanh?/ Niềm tin giọt, giọt anh dành cho em" (Giọt tình yêu). Đó là triết lý sống, một thông điệp giản dị mà ý nghĩa. Giữa xô bồ của cuộc đời và đổi thay không ngừng, nhà thơ vẫn giữ cho mình một cảnh giới thơ êm đềm, nơi tình yêu, niềm tin và sự hoài niệm luôn được nâng niu, trân quý.

Nẻo yêu trong thơ Nguyễn Thị Bình hòa quyện giữa tình yêu con người, quê hương và văn hóa, được thể hiện bằng xúc cảm đằm thắm, dịu dàng. Mỗi vần thơ vừa bày tỏ nỗi niềm riêng vừa phản chiếu những giá trị tinh thần thiêng liêng. Đọc thơ chị, ta cảm nhận sự yêu thương, hoài niệm, sự đồng vọng của tâm hồn luôn hướng về cội nguồn, về những giá trị đẹp đẽ của cuộc đời.

Tập thơ "Nhè nhẹ đường mê" mở ra một thế giới trữ tình, nơi tình yêu là triết lý sống, sự hân hưởng những điều bình dị, thân thuộc. Nguyễn Thị Bình đã khắc họa một nẻo yêu chân thành, nơi tâm hồn được lắng sâu trong giai điệu mượt mà, để mỗi người đều có thể tìm thấy mình trong đó, để yêu thương hơn, tin hơn vào những giá trị bền vững.

Nhà thơ, nhà phê bình văn học Nguyễn Thị Bình, sinh năm 1959 tại Ninh Bình, nguyên Trưởng khoa Xã hội - Du lịch, Trường Đại học Hoa Lư, Ninh Bình, là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Bà đã xuất bản nhiều tác phẩm quan trọng, bao gồm các sách tiểu luận và phê bình văn học: “Nỗi niềm giăng mắc” (2011), “Dòng sông thao thiết” (2013), “Mạch nguồn tri âm” (2018); cùng các tập thơ: “Giọt thời gian” (2014), “Chạm vào nỗi nhớ” (2019), “Gót mềm vương cọng cỏ mê” (2021). Nguyễn Thị Bình từng được trao các giải thưởng của Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam (2014, 2018, 2020) cũng như nhiều giải thưởng tại Giải thưởng VHNT Trương Hán Siêu tỉnh Ninh Bình.

Mai Văn Phấn