Nhận biết triệu chứng sớm của bệnh sởi và cách chăm sóc người mắc sởi tại nhà

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về phòng, chống bệnh sởi diễn ra chiều hôm qua, 15/3/2025, Bộ Y tế công bố: Từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận khoảng 40.000 ca nghi sởi, trong đó có 5 ca tử vong liên quan đến bệnh này.

Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra. Bệnh lây lan nhanh qua đường hô hấp khi tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với dịch tiết mũi họng của người bệnh (ho, hắt hơi, nói chuyện, tiếp xúc gần). Bệnh sởi dễ bùng phát thành dịch, thường vào mùa đông xuân. Sởi là bệnh lành tính nhưng có khả năng gây suy giảm miễn dịch rất nhanh nên người mắc bệnh, đặc biệt là trẻ em rất dễ mắc các căn bệnh kèm theo như khác như viêm phổi, tiêu chảy…. và có thể diễn biến nặng hoặc tử vong do những căn bệnh cơ hội này.

Những dấu hiệu cơ bản cho thấy một người đã bị nhiễm bệnh sởi

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), dấu hiệu đầu tiên của người bị nhiễm sởi là sốt. Đi kèm với sốt là các triệu chứng khác như ho, sổ mũi, đau họng, đỏ mắt... Đặc biệt, nước mũi và nước mắt chảy nhiều, đôi khi có thể khiến chúng ta bị lẫn với triệu chứng của bệnh cúm. Y khoa gọi chung là triệu chứng viêm long đường hô hấp.

Dấu hiệu đầu tiên của người bị nhiễm sởi là sốt.

Thường thì sau khi bị sốt 2-3 ngày, bên trong miệng của người bị nhiễm bệnh sởi sẽ xuất hiện những đốm trắng nhỏ với tâm màu trắng. Đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh sởi, có tên gọi là đốm Koplik. Đốm này thường xuất hiện trong vòng 1-2 ngày trước khi bị phát ban.

Phát ban cũng là một triệu chứng đặc trưng khác của bệnh sởi. Đặc điểm của phát ban luôn luôn theo thứ tự từ trên đầu xuống thân thể và từ thân thể lan ra tay chân, chứ không bao giờ phát ban xuất hiện cùng một lúc hết cả người. Ban đầu, người bệnh bị phát ban từ sau tai rồi lan dần xuống mặt, cổ, thân và tay chân. Các nốt ban đỏ hơi gồ lên mặt da, chúng có thể liên kết với nhau tạo thành các mảng lớn.

Bệnh sởi nguy hiểm nhất là các biến chứng

Virus sởi làm suy yếu hệ miễn dịch khiến cơ thể dễ bị bội nhiễm các vi khuẩn cơ hội, dẫn đến các biến chứng như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm não... Khi hệ miễn dịch của cơ thể bị rối loạn, nó tấn công các tế bào khỏe mạnh, gây ra các phản ứng tự miễn, làm trầm trọng thêm tình trạng viêm.

Theo các nhà khoa học, sởi có 3 biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến tính mạng của người bệnh, bao gồm:

Viêm não: Virus sởi có khả năng xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, gây viêm não. Đây là biến chứng nặng nề nhất của bệnh sởi, có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong. Bệnh nhân sởi biến chứng viêm não có các triệu chứng như sốt cao, đau đầu dữ dội, co giật, hôn mê và tử vong.

Viêm phổi: Đây là biến chứng do bội nhiễm, thường xuất hiện muộn sau khi sởi mọc ban. Khi người bệnh có dấu hiệu sốt cao khó thở, nghe phổi có nhiều âm ran phế quản, bạch cầu tăng là bệnh đã nặng. Biến chứng này rất nguy hiểm và thường là nguyên nhân gây tử vong trong bệnh sởi, nhất là ở trẻ nhỏ.

Mù lòa: Virus sởi có thể tấn công mắt, đặc biệt là giác mạc, gây viêm giác mạc. Viêm giác mạc nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến sẹo giác mạc và mù lòa vĩnh viễn.

Có thể chăm sóc người bệnh sởi tại nhà được không?

Với trường hợp mắc sởi nhẹ, gia đình có thể chăm sóc bệnh nhân tại nhà. Vì sởi là bệnh lây, cần nhất là chú ý cách ly người bệnh, áp dụng các biện pháp phòng ngừa lây lan bệnh cho người xung quanh.

Vệ sinh cá nhân: Tắm rửa sạch sẽ bằng nước ấm, giữ phòng thoáng mát, sạch sẽ.

Dinh dưỡng: Cho bệnh nhân ăn thức ăn mềm, dễ tiêu, giàu dinh dưỡng. Uống nhiều nước để tránh mất nước.

Có thể dùng thuốc hạ sốt (paracetamol), vitamin, uống dung dịch nước-điện giải theo hướng dẫn của bác sĩ.

Theo dõi triệu chứng: Nếu bệnh nhân sốt cao liên tục, co giật, khó thở, cần đưa đến bệnh viện ngay.

Thực tế hiện nay, nhiều bệnh nhân sởi, đặc biệt là trẻ em gặp biến chứng nặng của bệnh sởi là do sai lầm trong phương pháp chăm sóc. Chả hạn như việc giữ trẻ ở nhà điều trị mà không theo dõi sát tình trạng, nhiều người kiêng gió kiêng nước, không tắm cho trẻ làm trẻ bị bội nhiễm trên da, viêm kết mạc…

Võ Hồng Thu