Nhật Bản dọn đường cho công nghệ xe tự lái cấp độ 4

Xe tự lái được phân loại theo các cấp độ tự động hóa khác nhau, được định nghĩa bởi Hiệp hội Kỹ sư ô tô (SAE International) trong tiêu chuẩn J3016. Tiêu chuẩn này phân chia khả năng tự lái thành 6 cấp độ, từ không có tự động hóa đến tự động hoàn toàn. Sự khác biệt chính giữa các cấp độ nằm ở việc ai (người lái hay hệ thống) chịu trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ lái xe động học và ai chịu trách nhiệm giám sát môi trường xung quanh.

Cấp độ 0: Không tự động hóa (No Automation)

Mô tả: Người lái thực hiện tất cả các nhiệm vụ lái xe động học (lái, phanh, tăng tốc). Hệ thống có thể cung cấp cảnh báo nhưng không can thiệp.

Ví dụ: Hầu hết các ô tô cũ hoặc cơ bản. Hệ thống cảnh báo va chạm phía trước (Forward Collision Warning) mà không tự phanh.

Cấp độ 1: Hỗ trợ lái xe (Driver Assistance)

Mô tả: Hệ thống có thể hỗ trợ người lái thực hiện một trong hai nhiệm vụ lái xe động học: kiểm soát tốc độ (ví dụ: giữ ga tự động thích ứng - Adaptive Cruise Control) HOẶC hỗ trợ đánh lái (ví dụ: hỗ trợ giữ làn - Lane Keeping Assist). Người lái vẫn phải giám sát môi trường và thực hiện phần lớn các nhiệm vụ còn lại.

Ví dụ: Xe có Adaptive Cruise Control (ACC) hoặc Lane Keeping Assist (LKA).

Cấp độ 2: Tự động hóa một phần (Partial Driving Automation)

Mô tả: Hệ thống có thể thực hiện cả hai nhiệm vụ lái xe động học cùng lúc (kiểm soát tốc độ và đánh lái). Tuy nhiên, người lái vẫn phải giám sát liên tục môi trường xung quanh và sẵn sàng can thiệp ngay lập tức khi cần thiết. Đây là cấp độ phổ biến nhất trên các xe hiện đại có tính năng hỗ trợ lái nâng cao.

Ví dụ: Tesla Autopilot giữ làn và duy trì khoảng cách với xe phía trước; Cadillac Super Cruise giữ làn và khoảng cách trên đường cao tốc được định sẵn, nhưng yêu cầu người lái chú ý đến đường; Mercedes-Benz Drive Pilot (một phần tính năng) có hệ thống hỗ trợ tắc nghẽn giao thông (Traffic Jam Assist).

Cấp độ 3: Tự động hóa có điều kiện (Conditional Driving Automation)

Mô tả: Hệ thống có thể thực hiện tất cả các nhiệm vụ lái xe động học trong một số điều kiện hoạt động nhất định (ODD - Operational Design Domain), và có khả năng giám sát môi trường xung quanh. Trong các điều kiện này, người lái không cần phải giám sát liên tục và có thể chuyển hướng sự chú ý khỏi nhiệm vụ lái xe (ví dụ: xem phim, đọc sách). Tuy nhiên, khi hệ thống gặp giới hạn hoặc yêu cầu, người lái phải sẵn sàng tiếp quản quyền điều khiển trong thời gian ngắn (vài giây).

Ví dụ: Mercedes-Benz Drive Pilot (ở một số thị trường) cho phép người lái hợp pháp chuyển hướng sự chú ý khỏi đường khi xe chạy trong điều kiện tắc nghẽn giao thông hoặc tốc độ thấp trên đường cao tốc được định sẵn. Đây là hệ thống cấp độ 3 đầu tiên được chứng nhận hợp pháp cho phép người lái không nhìn đường. Ngoài ra, Honda Sensing Elite cung cấp tính năng tương tự trên một số mẫu xe ở Nhật Bản.

Cấp độ 4: Tự động hóa cao (High Driving Automation)

Mô tả: Hệ thống có thể thực hiện tất cả các nhiệm vụ lái xe động học và giám sát môi trường trong một ODD cụ thể. Trong phạm vi ODD này, hệ thống không yêu cầu người lái phải can thiệp, ngay cả khi nó gặp sự cố. Nếu hệ thống gặp phải tình huống vượt quá khả năng trong ODD của mình, nó sẽ tự động di chuyển đến một trạng thái an toàn (ví dụ: dừng xe bên lề đường). Người lái không cần phải sẵn sàng tiếp quản bất cứ lúc nào.

Ví dụ: Xe taxi tự lái (Robotaxi) của Waymo hoặc Cruise hoạt động trong các khu vực địa lý giới hạn với điều kiện thời tiết nhất định; Xe tự lái trong các kho bãi hoặc khu vực công nghiệp được giới hạn.

Cấp độ 5: Tự động hóa hoàn toàn (Full Driving Automation)

Mô tả: Hệ thống có thể thực hiện tất cả các nhiệm vụ lái xe động học và giám sát môi trường trong mọi điều kiện lái xe mà con người có thể làm được, trên mọi loại đường và trong mọi điều kiện thời tiết. Không cần người lái trong xe. Xe không cần vô lăng, bàn đạp hay bất kỳ điều khiển thủ công nào.

Hiện tại, chưa có xe cấp độ 5 nào thương mại hóa trên thị trường. Đây vẫn là mục tiêu dài hạn của ngành công nghiệp ô tô.