Nhật Bản nỗ lực giải quyết khủng hoảng dân số

Các biện pháp khuyến khích sinh con ở Nhật Bản

Tại cuộc họp lần thứ 4 của Hội đồng Chiến lược Tương lai Trẻ em, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida cho biết sẽ có các biện pháp khuyến khích các cặp vợ chồng trẻ sinh thêm con và thúc đẩy đảo ngược tình trạng suy giảm cũng như lão hóa nghiêm trọng của dân số Nhật Bản.

Ảnh minh họa. Nguồn: SCMP

Trong tháng Một năm nay, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã nhấn mạnh hỗ trợ các gia đình sinh con là "chính sách quan trọng nhất" của chính phủ và đất nước trong bối cảnh Nhật Bản đang phải đối mặt với thời khắc "bây giờ hoặc không bao giờ". Hội đồng Chiến lược Tương lai Trẻ em Nhật Bản đã vạch ra một số biện pháp thúc đẩy tăng tỷ lệ sinh của quốc gia và báo cáo toàn diện cũng như nêu chi tiết toàn bộ chiến lược sẽ công bố trong tháng 6, ước tính chi phí cho sáng kiến là khoảng 3 nghìn tỷ yên mỗi năm. Về vấn đề tài trợ cho hầu hết gói chi tiêu, Thủ tướng Nhật Bản Kishida đã loại trừ khả năng tăng thuế bán hàng, trong đó việc phát hành nợ là một trong những lựa chọn tài trợ hàng đầu, ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại.

Thật không may là chi phí này đang ảnh hưởng đến nền kinh tế đất nước trong ít nhất 2 năm qua do hậu quả của đại dịch Covid-19 và căng thẳng leo thang ở Ukraine. Diễn biến này trùng hợp với việc Chính phủ cam kết tăng mạnh chi tiêu quốc phòng trước các mối đe dọa ngày càng gia tăng ở an ninh khu vực. Đầu năm nay, Chính phủ Nhật Bản cho biết sẽ tài trợ nâng cấp vũ khí trên diện rộng cho Lực lượng Phòng vệ, nâng ngân sách quốc phòng lên 6,82 nghìn tỷ yên (49,2 tỷ USD) mỗi năm, tăng 26% so với ngân sách năm 2022.

Các nhà kinh tế chỉ ra rằng bởi việc tăng thuế tiêu thụ và các loại thuế tương tự khác bị loại trừ, Chính phủ không còn nhiều lựa chọn khác để huy động tiền mặt. Một lựa chọn là tăng phí bảo hiểm xã hội, đặc biệt là phí bảo hiểm y tế, mặc dù điều này sẽ không được lòng công chúng cũng như các công ty phải có nghĩa vụ phải trả một phần đóng góp từ người lao động. Mặt khác, Nhật Bản đã thúc đẩy các công ty tăng lương để khuyến khích chi tiêu như một cách thoát khỏi tình trạng trì trệ kinh tế của Nhật Bản.

Dân số Nhật Bản giảm mạnh

Một cách tiếp cận khác là chuyển tiền ra khỏi các lĩnh vực chi tiêu khác của chính phủ, chẳng hạn như cơ sở hạ tầng hoặc giáo dục, điều này cũng sẽ gây ra tranh cãi. Kết quả là, dường như có rất ít lựa chọn thay thế cho việc chính phủ vay nợ nhiều hơn để tài trợ cho việc tăng chi tiêu, mặc dù một số nhà kinh tế là thành viên của ban cố vấn cho Thủ tướng Kishida nói rằng đây là lựa chọn tốt nhất trong các trường hợp.

"Tỷ lệ sinh giảm đã là một vấn đề trong thời gian dài và hiện tại Thủ tướng Nhật Bản Kishida đã tuyên bố là tình trạng khẩn cấp", một nhà kinh tế giấu tên cho biết.

Chính phủ Nhật Bản muốn tăng thu nhập hộ gia đình và tạo điều kiện cho phụ nữ có được công việc tốt hơn cũng như cơ hội thăng tiến tốt hơn và được trả nhiều tiền hơn, cung cấp nhiều trợ giúp hơn – chẳng hạn như thêm trường mẫu giáo – cho các gia đình trẻ đang nuôi con nhỏ. Điều này phù hợp với chiến lược "Chủ nghĩa tư bản mới" của Thủ tướng Nhật Bản Kishida.

Các chuyên gia cho rằng nên trang trải chi phí để khuyến khích các cặp vợ chồng sinh thêm con thay vì tăng thuế bởi điều này chỉ làm thu hẹp gói lương người lao động và khiến người dân khó xác định được cách để trang trải chi phí liên quan đến việc nuôi dạy trẻ. Nhật Bản hiện có khoản nợ chính phủ cao nhất thế giới, khoảng 9,8 nghìn tỷ USD, chiếm 263% GDP, nhưng các nhà kinh tế cho biết chi phí ngắn hạn sẽ xứng đáng nếu tỷ lệ sinh tăng lên, mở rộng nền tảng tiêu dùng và hoạt động thuế. Vì vậy, Chính phủ cần phải hành động nhanh chóng vì vấn đề này đang trở nên nghiêm trọng hơn sau mỗi năm. Chỉ có 799.728 trẻ sơ sinh được sinh ra ở Nhật Bản vào năm 2022 – số lượng ít nhất được ghi nhận và là lần đầu tiên con số này giảm xuống dưới 800.000. Trước đó, Viện Nghiên cứu An sinh xã hội và dân số quốc gia Nhật Bản đã dự báo vào năm 2017, số ca sinh hàng năm của nước này sẽ không giảm xuống dưới 800.000 cho đến năm 2030.

Dân số Nhật Bản ghi nhận 124,49 triệu người vào năm 2022, giảm 556.000 so với năm 2021 và giảm ở mức cao nhất so với tổng số là 128 triệu người vào năm 2017. Một nghiên cứu trên tạp chí y khoa The Lancet đã được công bố ngay trước đại dịch Covid-19 cho biết tổng dân số Nhật Bản có khả năng sẽ giảm tới 53 triệu người vào cuối thế kỷ này./.

Hồng Nhung