Nhiễm vi khuẩn não mô cầu có thể tử vong nhanh

Trung tâm Bệnh nhiệt đới Bệnh viện Bạch Mai đang điều trị cho bệnh nhân nữ 48 tuổi bị viêm màng não - nhiễm trùng huyết do não mô cầu thể cấp. Bệnh nhân sinh sống ở TP Hồ Chí Minh, ngày 28 Tết di chuyển bằng xe ôtô khách về Hà Nam ăn Tết. Mùng 8 Tết, chị có biểu hiện sốt rét run liên tục, đau đầu, buồn nôn, nôn, mệt mỏi, lơ mơ, được gia đình đưa vào Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam, sau đó chuyển cấp cứu lên Bệnh viện Bạch Mai.

Nữ bệnh nhân nhiễm não mô cầu điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai.

Tại đây, sau khi thăm khám, trên da nữ bệnh nhân có nổi những nốt ban xuất huyết hoại tử, chọc dịch não tủy ra chất màu vàng đục, các bác sĩ Trung tâm Bệnh nhiệt đới nghi ngờ chị bị viêm màng não do vi khuẩn não mô cầu nên tiến hành điều trị kháng sinh đặc hiệu và khoanh vùng cách ly. Kết quả soi dịch não tủy cho thấy bệnh nhân dương tính với vi khuẩn não mô cầu type B nguy hiểm.

Sau 4 ngày điều trị tích cực đúng phác đồ, nữ bệnh nhân đã ổn định, có thể ra viện trong vài ngày tới. Những người tiếp xúc gần với bệnh nhân gồm người nhà, nhân viên y tế cũng đã được cảnh báo và uống thuốc dự phòng. Trung tâm đã báo các đơn vị liên quan như Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, CDC Hà Nam để có biện pháp điều tra dịch tễ, ngăn chặn, phòng chống nếu xuất hiện các ổ dịch lây lan trong cộng đồng.

Không may mắn như nữ bệnh nhân trên, trước đó, ngày 10/2, quân nhân N.V.N, nhân viên quân khí thuộc Tiểu đoàn 4, Trung đoàn 12, Sư đoàn 3, Quân khu 1 đã tử vong do bị sốc nhiễm khuẩn não mô cầu thể tối cấp. Vào ngày 9/2, quân nhân N báo cáo chỉ huy đại đội mình có biểu hiện sốt, buồn nôn và đau bụng. Bộ phận y tế của đơn vị đã thăm khám, truyền dịch, hạ sốt, kháng sinh, nhưng quân nhân N vẫn không cải thiện.

Anh được chuyển lên Bệnh viện Quân y 110 rồi Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 điều trị. Tại đây anh đã được tích cực cứu chữa, song anh đã không qua khỏi. Qua xét nghiệm với những người tiếp xúc trực tiếp với quân nhân N ở Trung đoàn 12, phát hiện 7 người dương tính với vi khuẩn não mô cầu. Đơn vị đã tổ chức cách ly, theo dõi đối với 7 quân nhân trên và triển khai đồng bộ các biện pháp phòng chống dịch.

PGS.TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, bệnh viêm màng não do não mô cầu là bệnh do vi khuẩn gây dịch nguy hiểm nhóm B, Nesseiria meningtisis cư trú ở hầu họng gây ra, lây qua đường giọt bắn, thường xảy ra ở các khu vực đông dân cư như doanh trại bộ đội, khu tập thể, trường học… Đối tượng mắc chủ yếu là người trẻ tuổi, người chưa có miễn dịch, tiêm phòng. Bệnh thường diễn biến nhanh gây viêm màng não, nhiễm trùng huyết, nặng hơn có thể gây suy đa tạng, tử vong.

Đã có nhiều ca tử vong do não mô cầu chỉ trong một thời gian rất ngắn khi khởi phát bệnh còn chưa kịp tìm ra nguyên nhân. Vào năm 2024, tỉnh Bắc Kạn ghi nhận 6 bệnh nhân nghi nhiễm vi khuẩn não mô cầu. Trong đó, 2 ca nhập viện trước là hai bà cháu đã không qua khỏi, 4 người còn lại khi phát hiện đã được điều trị tích cực. Đáng chú ý, 6 bệnh nhân trên trong cùng một gia đình và 2 trong số đó được xác định mắc viêm màng não do não mô cầu. Trước đó không lâu, Hà Nội cũng ghi nhận ca nhiễm não mô cầu đầu tiên trong năm 2024 tại Bệnh viện Quân y 105.

Vì sao đây lại là căn bệnh có thể tử vong nhanh trong 24 giờ? Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường, viêm màng não do vi khuẩn não mô cầu chia ra nhiều thể, thể đơn thuần cũng giống như các ca viêm màng não khác, tiến triển và điều trị trong khoảng 2 tuần sẽ khỏi. Nhưng đối với thể cấp, tối cấp, tiến triển nhanh trong vài ngày cùng các triệu chứng sốt cao đột ngột, đau đầu, nôn, rối loạn ý thức và đi vào hôn mê nhanh, xuất hiện những ban xuất huyết hoại tử ngoài da trong bệnh cảnh hội chứng suy thượng thận cấp, sốc và tử vong nhanh chóng. “Nếu chọc dịch não tủy có màu đục, nếu thấy bệnh nhân như vậy cảnh báo nhân viên y tế cần nghĩ ngay đến nhiễm não mô cầu”, PGS Đỗ Duy Cường nhấn mạnh.

Chuyên gia cũng khuyến cáo, viêm màng não do não mô cầu tỷ lệ tử vong từ 10-20%. Những thể nặng nhiễm trùng huyết, suy thượng thận, cấp, tối cấp có thể tử vong nhanh trong vòng 24 giờ. Vì thế, khi phát hhiện ra cần điều trị và cách ly kịp thời. Tuy nhiên, người dân không nên quá hoang mang bởi viêm màng não do não mô cầu không phải trường hợp thường gặp, chỉ xảy ra ổ dịch lẻ tẻ, hoặc các nơi khác du nhập đến. Với tính chất tiến triển nhanh và tỷ lệ tử vong cao, các bệnh nhân nghi ngờ nhiễm não mô cầu cần đến các cơ sở y tế sớm để chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Đây là căn bệnh nguy hiểm và hậu quả rất nghiêm trọng, nên để phòng bệnh, BS Trần Quang Đại, Phòng tiêm chủng vaccine, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cho biết, người dân cần chủ động tiêm vaccine não mô cầu để bảo vệ tính mạng chính mình và người thân. Việt Nam đã có vaccine phòng 5 nhóm huyết thanh não mô cầu nguy hiểm và phổ biến nhất là A,B,C,Y,W-135.

Hầu hết bệnh nhân bị viêm màng não do não mô cầu đều được chữa khỏi có hồi phục, tuy nhiên có khoảng 10 - 15% bệnh nhân bị bệnh này có các thương tật vĩnh viễn như tổn thương não, mất thính lực, học tập kém... Ngoài tiêm vaccine, người dân cần thực hiện tốt vệ sinh cá nhân và nơi ở; đeo khẩu trang khi tiếp xúc hoặc chăm sóc người bệnh; dự phòng bằng thuốc.

PV