Những điểm mới đáng chú ý tại Dự thảo Luật Dân số và Luật Phòng bệnh được Bộ Y tế trình Quốc hội

Dự và chủ trì có đại diện lãnh đạo của Văn phòng Bộ Y tế; Cục Phòng bệnh; Cục Dân số; bà Hoàng Thị Khánh Phương – Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông - Giáo dục sức khỏe Trung ương. Đến dự và đưa tin có đông đảo phóng viên của các cơ quan thông tấn báo chí.

Sự cấp thiết của Luật Dân số để đáp ứng tình hình mới

Thông tin về Luật Dân số, ông Phạm Vũ Hoàng – Phó Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế cho biết, dự thảo Luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định của Pháp lệnh Dân số nhằm tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ để góp phần thể chế hóa chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về dân số và khắc phục các hạn chế, tồn tại; đáp ứng yêu cầu công tác dân số phát triển trong tình hình mới. Cũng như để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong công tác dân số.

Ông Phạm Vũ Hoàng – Phó Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế thông tin về Dự thảo Luật Dân số.

Nội hàm công tác dân số rất rộng, đang được điều chỉnh bởi nhiều luật có liên quan. Dự thảo Luật gồm có 08 Chương, 28 Điều. So với Pháp lệnh Dân số, dự án Luật đã quy định cụ thể hơn các chính sách, biện pháp về nâng cao chất lượng dân số, truyền thông, vận động, giáo dục về dân số.

Phạm vi điều chỉnh dự thảo Luật tập trung quy định về duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số, dân số già; nâng cao chất lượng dân số; truyền thông, vận động, giáo dục về dân số; các điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số.

Một điểm mới, để duy trì mức sinh thay thế, Luật Dân số sẽ bổ sung nội dung về tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính khi sinh con, bổ sung tiêu chí ưu tiên được mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở.

Chia sẻ tại buổi cung cấp thông tin báo chí, ông Lê Thanh Dũng - Cục trưởng Cục Dân số cho biết: "Cho đến nay chưa có quốc gia nào trên thế giới có Luật Dân số, Việt Nam là quốc gia đầu tiên xây dựng dự luật này. Luật Dân số không thể bao phủ hết được mong muốn của hơn 100 triệu dân, nhưng hướng tới đáp ứng tối đa được nhu cầu của người dân".

Ông Lê Thanh Dũng - Cục trưởng Cục Dân số, Bộ Y tế.

Trong những năm qua, công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần to lớn vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Cụ thể: Tốc độ gia tăng dân số đã được khống chế thành công, đạt mức sinh thay thế sớm hơn 10 năm so với mục tiêu đề ra và tiếp tục duy trì cho đến nay; Cơ cấu dân số chuyển dịch tích cực; Chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt; Tuổi thọ trung bình tăng nhanh, đạt 73,4 tuổi năm 2016, cao hơn nhiều nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người...Tuy nhiên, mức sinh giữa các vùng còn chệnh lệch đáng kể; mất cân bằng giới tính khi sinh tăng nhanh, đã ở mức nghiêm trọng; tỉ lệ suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em còn cao; tầm vóc, thể lực của người Việt Nam chậm được cải thiện; chưa có giải pháp đồng bộ phát huy lợi thế của thời kỳ dân số vàng và thích ứng với việc già hóa dân số; chất lượng dân số còn thấp; phân bố dân số, quản lý di cư còn nhiều bất cập…Để thể chế hóa quan điểm trên của Nghị quyết số 21-NQ/TW, bên cạnh các công cụ quản lý khác như chính sách, kế hoạch, hành chính, tài chính… cần thiết phải xây dựng và ban hành Luật Dân số nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập của công tác dân số hiện nay và đáp ứng với yêu cầu của công tác dân số trong tình hình mới trên cơ sở kế thừa và phát triển Pháp lệnh Dân số. Từ các lý do trên đây cho thấy, việc xây dựng và ban hành Luật Dân số là hết sức cần thiết, tạo cơ sở pháp lý để giải quyết toàn diện công tác dân số, góp phần thúc đẩy đất nước phát triển nhanh và bền vững.

Bà Hoàng Thị Khánh Phương – Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông - Giáo dục sức khỏe Trung ương phát biểu ý kiến về 2 dự thảo Luật.

Dự thảo Luật Phòng bệnh bổ sung các quy định để hoàn thiện cơ sở pháp lý

Đối với dự thảo Luật Phòng bệnh, ông Phạm Đức Mạnh – Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế cho biết, để hoàn thiện cơ sở pháp lý về phòng bệnh góp phần nâng cao sức khỏe cả về thể chất và tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ, chất lượng cuộc sống của người Việt Nam. Luật Phòng bệnh được xây dựng nhằm thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về phòng bệnh; kế thừa 05 điều, sửa đổi 39 điều, bãi bỏ Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007; mở rộng phạm vi điều chỉnh hoạt động phòng bệnh; bảo đảm đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức; tham khảo kinh nghiệm quốc tế phù hợp.

Ông Phạm Đức Mạnh – Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế thông tin về Dự thảo Luật Phòng bệnh.

Căn cứ 05 chính sách được Chính phủ thông qua (phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm; phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần; dinh dưỡng trong phòng bệnh và các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh), dự thảo Luật gồm 06 chương, 41 điều.

Về cơ bản của dự thảo Luật Phòng bệnh tập trung vào 2 nhóm nội dung: Sửa đổi, hoàn thiện của Luật phòng chống bệnh truyền nhiễm bổ sung các biện pháp khác theo quy định của pháp luật về tình trạng khẩn cấp và phòng thủ dân sự khi dịch bệnh vượt quá khả năng, điều kiện ứng phó, khắc phục hậu quả; quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Nhóm thứ 2, bổ sung mới so với quy định hiện hành. Trong đó, đáng chú ý là quy định về “Phòng, chống các rối loạn sức khỏe tâm thần”.

Một trong những điểm cốt lõi của Luật Phòng bệnh mới là sự mở rộng phạm vi điều chỉnh. Lần đầu tiên, các bệnh không lây nhiễm phổ biến như tiểu đường, cao huyết áp được đưa vào luật một cách cụ thể, giúp các quy định trở nên dễ hiểu và dễ triển khai hơn trong thực tế.

Bên cạnh đó, các chính sách liên quan đến dinh dưỡng cũng sẽ được thể hiện một cách bài bản. Mặc dù các chương trình quốc gia về dinh dưỡng đã được triển khai, nhưng nguồn lực dành cho còn hạn chế, làm giảm hiệu quả. Luật mới mong muốn đảm bảo các chính sách được ban hành phải đi kèm với nguồn lực thực thi tương xứng.

Dự luật này không chỉ nhằm lấp đầy các khoảng trống pháp lý mà còn cụ thể hóa những quy định mới của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là tinh thần của Nghị quyết 72-NQ/TW về việc đặt công tác phòng bệnh lên hàng đầu. Mục tiêu là tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc, giúp hệ thống y tế chủ động ứng phó với mọi tình huống y tế công cộng, thay vì chỉ giải quyết các vấn đề khi đã xảy ra.

Các phóng viên đưa ra câu hỏi liên quan đến các điểm mới và bổ sung của 2 dự thảo Luật.

Sớm đưa 2 dự thảo Luật "nhân văn" đi vào cuộc sống

Thực hiện Nghị quyết số 75/2025/UBTVQH15 ngày 26/3/2025 và Nghịquyết số 77/2025/UBTVQH15 ngày 21/4/2025 của Ủy ban Thường vụQuốc hội về điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025,Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Y tế khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, trình Chính phủvà Quốc hội hai dự án luật: (1) Luật Dân số; (2) Luật Phòng bệnh.

Ông Nguyễn Toàn Thắng – Phó Chánh Văn phòng Bộ Y tế (ở giữa) cho biết, Dự thảo Luật Dân số và Luật Phòng bệnh là những luật mang tính nhân văn và thiết thực khi đi vào cuộc sống.

Bộ Y tế cho biết, các dự án luật đã được Ủy ban Văn hóa và Xã hội thẩm tra, Ủy banThường vụ Quốc hội cho ý kiến vào tháng 10/2025, Chính phủ đã chỉ đạoBộ Y tế chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tiếp thu, giải trình đầyđủ ý kiến đại biểu tại Hội nghị chuyên trách và ý kiến thẩm tra của các cơquan của Quốc hội, hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội tại kỳ họp tháng10/2025, quá trình xây dựng được thực hiện khẩn trương, nghiêm túc, bảođảm đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Dự kiến, ngày 10/11 tới đâytại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV sẽ diễn ra phiên thảo luận tại hội trường Quốc hội về dự thảo Luật Dân số và Luật Phòng bệnh.

Ban tổ chức cũng cho biết, trước khi trình lên Quốc hội, 2 Dự thảo Luật Dân số, Luật Phòng bệnh được tham vấn ý kiến từ các chuyên gia, nhà khoa học để hoàn thiện, tránh khoảng trống pháp lý. Đồng thời khi triển khai vào thực tiễn phù hợp với công tác y tế trong giai đoạn mới./.

Hà Phương