Những điều đặc biệt trong 'Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba'

Bìa cuốn sách "Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba".

" và cuốn nhật ký thứ ba" được phát hành trên toàn quốc quý II/2025 do tác giả Đặng Kim Trâm biên soạn với nhiều bài viết đã khắc họa bức tranh của một thời mà người người hướng về Tổ quốc, về một gia đình trí thức Hà Nội điển hình, có cô con gái xung phong "đi B", dấn thân vào nơi chiến trường ác liệt nhất rồi hy sinh, để lại những dòng nhật ký chiến tranh lay động trái tim bao người.

Đặng Kim Trâm là em gái của nữ bác sĩ, liệt sĩ, Anh hùng lực lượng vũ trang Đặng Thùy Trâm. Bà đã từng dịch nhiều sách tiếng Anh, viết báo, và là người phụ trách chính các di cảo của Đặng Thùy Trâm, biên soạn thành sách, cùng với nhiều tư liệu khác liên quan.

Thời thơ ấu, thiếu niên và một phần thanh xuân tươi đẹp của Đặng Thùy Trâm được kể lại, cùng với những kỷ niệm bên gia đình, bè bạn, trong lòng thủ đô Hà Nội hòa bình, với trái tim hướng về miền nam ruột thịt còn đang chịu cảnh bom rơi đạn nổ. Một phần quan trọng trong cuốn sách là Di cảo chưa từng công bố của nữ bác sĩ Đặng Thùy Trâm, bao gồm "cuốn nhật ký thứ ba" và một số thư từ với gia đình, bè bạn.

Cuốn sách đang nhận được sự chú ý đặc biệt của bạn đọc.

Đặng Thùy Trâm sinh ngày 26/11/1942 tại Bệnh viện tỉnh Thanh Hóa. Tên khai sinh do ông nội đặt là Đặng Thị Tịnh Thủy, nghĩa là dòng nước tinh khiết của nhà Phật. Sau này mới đổi thành Đặng Thùy Trâm, ở nhà thường gọi là Thùy.

Tác giả Đặng Kim Trâm hồi tưởng qua bài viết "Ngôi nhà cổ trong thành nội Huế": "Trong phim 'Đường mòn trên Biển Đông', anh Tư Thắng, một trong những thuyền trưởng huyền thoại của Đoàn tàu Không số có kể về một nữ bác sĩ người Hà Nội có giọng nói dịu dàng mà đoàn các anh đã gặp khi tàu bị địch đánh đắm và các anh trôi dạt vào bờ biển Quảng Ngãi. Rồi nỗi nhớ Hà Nội, những kỷ niệm lãng mạn về Hà Nội mà chị viết trong những trang nhật ký, khiến nhiều người mặc định chị là người Hà Nội, gia đình tôi là người Hà Nội gốc. Nhưng không phải thế. Ba tôi người Huế, còn má tôi người Quảng Nam. Và ba má tôi cũng không tập kết ra bắc mà chỉ bắt đầu chuyển về Hà Nội sống từ năm 1956...".

Hồi ức về "chị Thùy" của người em gái tên Đặng Hiền Trâm khắc họa: "Chị hiền thục và đảm đang, quán xuyến mọi việc trong gia đình. Chị lại học giỏi hát hay, luôn là hạt nhân của các phong trào thanh niên. Và chị đẹp lắm, tôi cũng không biết tả là chị đẹp như thế nào, nhưng tôi chắc chắn là thế bởi vì tất cả mọi người đều công nhận như vậy.

Các bác, các cô cứ nói với ba má tôi rằng chỉ cần có một cô con gái như Thùy Trâm là mãn nguyện cuộc đời. Chị tôi không có những nét đẹp lộng lẫy, nhưng gương mặt chị tròn sáng như trăng rằm, nước da trắng mịn, mắt ướt mà đen. Đặc biệt là nụ cười của chị: nụ cười bao hàm cả nét hiền thục, cả niềm đam mê cuộc sống, cả nỗi chân tình đem niềm êm dịu đến cho mọi người...".

Qua những trang nhật ký đó hiện lên hình ảnh một Đặng Thùy Trâm đầy tính nữ, với sức trẻ, với một trái tim tràn ngập tình yêu dành cho đất nước, gia đình, người thân, bè bạn và tình yêu lứa đôi.

Nhật ký Đặng Thùy Trâm ăm ắp khát vọng lý tưởng và vẻ đẹp tâm hồn.

Nữ sinh viên trường Đại học Y lãng mạn, tinh tế và nồng nhiệt thuở ấy, lúc hăng say học tập và rèn luyện trong một môi trường an toàn và nhiều thuận lợi, vẫn luôn nhiều trăn trở về lý tưởng, về lẽ sống làm người, về ước mơ cứu chữa bệnh nhân, về sứ mệnh của công dân khi đất nước đang bị chia cắt, về sự quả cảm đương đầu với thử thách và bất công, với một tinh thần Danko không do dự. Để rồi quyết tâm dấn thân vào chiến trường miền nam, cùng rất nhiều thanh niên miền bắc, không ngại hy sinh gian khổ.

Một điều từng gây nhiều tò mò tranh cãi là mối tình không thành của Đặng Thùy Trâm với M., một quân nhân miền nam đa tài, trong cuốn sách này cũng được nhìn nhận lại, từ khía cạnh chân thật nhất, "đời" nhất.

Phần sau của thuật lại hành trình 2 cuốn nhật ký chiến tranh của Đặng Thùy Trâm tìm về với nơi nó thuộc về sau 35 năm, ly kỳ và xúc động; những chuyện sau khi "Nhật ký Đặng Thùy Trâm" được xuất bản, như chuyện đi tìm gặp người đầu tiên của phía "bên kia" đọc nhật ký Đặng Thùy Trâm và ngăn đừng đốt, về chuyến đi sang Mỹ nhận về 2 cuốn nhật ký bị thất lạc, chuyện người mẹ vĩ đại của người con gái vĩ đại... Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba là cuốn sách mà khi đọc nó, chúng ta nhớ về một con người như rất nhiều người Việt Nam khác, đã hy sinh vì Tổ quốc, vì hòa bình, với trọn vẹn lý tưởng và tình yêu của tuổi thanh xuân bất diệt.

Cuốn sách có nhiều đoạn trích nhật ký trước khi đi B của Đặng Thùy Trâm rất xúc động: "19/X: Những ngày đầu của mùa lạnh, vẫn nắng chan hòa mà vẫn lành lạnh. Cái lạnh làm mình nhớ đến ai? Học lịch sử Đảng, 9 năm kháng chiến trường kỳ Đảng đã dìu ta bước qua vực thẳm. Khó khăn là thế mà ta vẫn thắng, huống gì ngày nay nhân dân ta đã lớn lên như Phù Đổng thiên vương, bên chúng ta có cả một thế giới ủng hộ rất tận tình, nhất định chúng ta sẽ thắng. Niềm tin đó như sự sống vậy. Thế nhưng mỗi lần nghĩ đến miền nam-20 năm trời chiến đấu không mệt mỏi, biết bao nhiêu người đã ngã xuống. Mình đau xót vô cùng, một cái gì cắn xé trong lòng.

Miền nam! Ở đó có cả người mình yêu dấu, anh cũng đã chiến đấu không ngừng, ngày về, anh có còn không? Mình không hề tin số phận đâu, anh sẽ về, nhất định là như vậy...".

"Mình muốn sống rắn rỏi hơn, đừng ngập chìm trong đau khổ nhớ thương, và vì thế mình đã gấp lại trang sổ nhỏ này. Ghi chép… làm sao lại có thể không ghi những dòng tâm sự của một trái tim! Thì thôi vậy, hãy miệt mài trong học tập, hãy bằng lòng sống trong thương yêu của ba má, trong sự trìu mến của bạn bè. Hãy vui vì niềm vui của tập thể, của tổ của nhóm. Mình đang cười đó thôi, chúng nó đùa vui quanh mình, nghịch ngợm quá chừng, mà cũng dễ thương…".

"Mẹ yêu ơi, hẹn ngày chiến thắng con sẽ về, sẽ sống mãi với gia đình - sẽ lấy lại những ngày vui và sẽ vui cho nhiều bõ những ngày xa cách".

Theo đại diện Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam, có thể đơn vị, gia đình sẽ phối hợp các hoạt động tưởng niệm nhân 55 năm ngày nữ bác sĩ Đặng Thùy Trâm hy sinh (22/6/1970) tại và có những hoạt động lan tỏa sách tại , ; phối hợp với một số báo đăng tải nhiều kỳ phần Di cảo Đặng Thùy Trâm.

MAI LỮ