Những gam màu sáng tối cho xuất khẩu nông sản cuối năm

Vào hạ tuần tháng 10/2023, sau một thời gian đàm phán và tập trung sản xuất, một container mang 10 tấn bánh chưng xanh của HTX Bà Ba Hội (TP.Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam) đã xuất kho, lên tàu biển sang thị trường Mỹ để phục vụ kiều bào đón Tết cổ truyền của dân tộc.

Những tín hiệu tích cực

Tuy giá trị hàng hóa nêu trên còn khiêm tốn nhưng cũng là một tín hiệu tích cực của khu vực kinh tế hợp tác khi giúp cho ngành hàng nông lâm thủy sản tăng tốc xuất khẩu (XK) nông sản trong mùa tiêu dùng cuối năm nay.

XK hạt điều là một trong những gam màu sáng cho XK nông sản trong gần 10 tháng qua, dự báo sẽ tiếp tục sôi động trong 2 tháng cuối năm khi nhu cầu tiêu thụ hạt điều phục vụ cho các dịp lễ, tết tăng mạnh.

Như ở ngành thủy sản, XK bước vào chặng đường cuối năm vẫn đang đối mặt không ít thách thức, tuy nhiên một số doanh nghiệp (DN) đã ghi nhận tăng trưởng khả quan nhờ sự chủ động thích ứng, linh hoạt thị trường. Tín hiệu tích cực là mức độ sụt giảm XK đang có dấu hiệu chậm lại, nhu cầu thị trường cuối năm đang tăng dần lên.

Ông Nguyễn Văn Đạo, Tổng giám đốc Công ty Thủy sản Gò Đàng (Đồng Tháp), nhận định thị trường thủy sản sẽ có những khởi sắc, có những chuyển biến tích cực hơn từ nay đến cuối năm.

Theo dự báo mới nhất từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (Vasep), với diễn biến hồi phục dần dần từ các thị trường, XK thủy sản quý 4/2023 có thể sẽ đạt 2,4 tỷ USD, tương đương cùng kỳ năm ngoái, qua đó đưa kim ngạch XK cả năm 2023 lên 9 tỷ USD, thấp hơn 17% so với năm 2022.

Mức độ hồi phục doanh số XK thủy sản trong thời gian tới phụ thuộc phần nhiều vào 2 thị trường chính: Mỹ và Trung Quốc. Cả 2 thị trường này đều có những tín hiệu khả quan về mặt nhu cầu. Các đơn hàng từ 2 thị trường này đang tăng trở lại, nhưng giá XK vẫn ở mức thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái.

Mới đây, trong báo cáo cập nhật tình hình kinh doanh trong quý 4/2023 ở DN hàng đầu về XK cá tra là CTCP Vĩnh Hoàn (VHC), Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán VCBS cho rằng nhu cầu nhập khẩu phục hồi nhẹ vào quý 4/2023 khi các dịp lễ hội bên phương Tây đến gần.

Tuy nhiên, bộ phận phân tích cũng lưu ý rủi ro là tồn kho cá tra ở các nước nhập khẩu vẫn ở mức cao, dự báo phải đến hết tháng 6/2024 nhu cầu nhập khẩu mới hồi phục mạnh trở lại. Lạm phát kéo dài ở các quốc gia nhập khẩu ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu dùng.

Ngoài việc ngành hàng thủy sản đang nỗ lực phục hồi, trên chặng đường XK cuối năm cho nông lâm thủy sản, xu hướng thị trường tăng tốc rõ nhất là với mặt hàng gạo. Nhiều DN ở Đồng bằng sông Cửu Long đã tận dụng cơ hội để đẩy mạnh XK, đàm phán giá bán hợp lý nhằm đem lại lợi nhuận cho nông dân và DN.

Tính đến giữa tháng 10/2023, Việt Nam XK gần 6,73 triệu tấn gạo, thu về trên 3,73 tỷ USD, tăng 17% về lượng và tăng mạnh 34,5% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái.

Với con số trên, kim ngạch XK gạo của Việt Nam vượt qua mốc 3,65 tỷ USD (năm 2011), chính thức thiết lập kỷ lục lịch sử mới sau 34 năm tham gia thị trường thế giới. Như tính toán từ Bộ NN&PTNT, ở kịch bản cao nhất, năm nay Việt Nam có thể XK khoảng 7,8 triệu tấn gạo, đạt kim ngạch khoảng 4,2-4,5 tỷ USD.

Có đối sách phù hợp để tìm cơ hội tăng trưởng

Còn với XK rau quả, những dự báo mới nhất cho thấy kim ngạch XK cả năm có thể sẽ đạt khoảng 5,5 tỷ USD, trong đó, sầu riêng trở thành chủ lực giúp kim ngạch rau quả tăng trưởng vượt bậc. Rau quả là nhóm mặt hàng xuất khẩu có kim ngạch tăng trưởng ấn tượng nhất trong gần 10 tháng qua, đạt 4,9 tỷ USD, tăng 78,4% so với cùng kỳ năm 2022.

Để có được con số XK ngoạn mục như vậy cũng cần ghi nhận sự linh động, nỗ lực của các DN trong ngành hàng rau quả trong việc mở rộng thị trường, tăng kết nối giao thương, đầu tư cho chế biến sâu, áp dụng các quy trình tiên tiến.

Như chia sẻ của ông Nguyễn Văn Hiển, Chủ tịch HĐQT CTCP Thương mại và Đầu tư Chanh Việt (Long An), công ty đang liên kết với các đối tác nhập khẩu theo hình thức B2B (DN với DN) để những đối tác này nhập nguyên liệu của công ty nhằm chế biến sâu hơn nữa cho sản phẩm trái chanh leo.

Bên cạnh đó, theo ông Hiển, để giữ đà tăng trưởng XK thì công ty tích cực tìm kiếm khách hàng mới, thị trường mới. Song song đó, công ty vẫn tập trung vào nhóm khách hàng cũ để đáp ứng nhu cầu cho họ.

Vào quý 4 này cơ hội vẫn đang tiếp tục mở ra rất lớn cho XK rau quả khi nhu cầu tiêu thụ cao trong mùa lễ hội, dư địa cho tăng trưởng XK còn nhiều. Vấn đề là các DN, HTX tận dụng cơ hội này như thế nào để gia tăng kim ngạch XK.

Trong gam màu sáng của XK nông sản tính đến thời điểm này cần phải kể thêm với XK hạt điều. Theo dự báo hoạt động XK hạt điều của Việt Nam sẽ tiếp tục diễn ra sôi động trong 2 tháng cuối năm khi nhu cầu tiêu thụ hạt điều phục vụ cho các dịp lễ, tết sẽ tăng mạnh. Tính riêng 9 tháng đầu năm 2023, XK hạt điều của nước ta ước đạt 456 nghìn tấn, trị giá 2,6 tỷ USD, tăng 19,6% về lượng và tăng 14,3% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, bên cạnh gam màu sáng thì vẫn có những gam màu tối cho XK nông lâm thủy sản trong gần 10 tháng qua, trong đó có 5 mặt hàng còn lại đều ghi nhận giảm, gồm: Thủy sản, chè, hồ tiêu, sắn, cà phê.

Đơn cử như kim ngạch XK hồ tiêu tính lũy kế từ đầu năm đến giữa tháng 10/2023 đã sụt giảm 10% so với cùng kỳ năm trước. Và theo dự báo nhiều khả năng sẽ tiếp tục trầm lắng trong 2 tháng còn lại của năm 2023 do các nhà nhập khẩu gần như đã mua đủ hàng ở thời điểm hiện tại.

Không những vậy, báo cáo mới đây của Nedspice Group và Simexco Daklak đều có chung nhận định sản lượng hồ tiêu của Việt Nam sẽ giảm 15% trong năm 2024.

Hoặc như kim ngạch XK sắn trong gần 10 tháng qua cũng đã sụt giảm gần 10%. Tuy vậy, khả năng hồi phục tăng trưởng XK ở ngành hàng này vẫn còn những tháng cuối năm 2023 là mùa tiêu thụ cao điểm các mặt hàng thực phẩm của Trung Quốc, sẽ tác động tốt đến triển vọng xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn của Việt Nam sang thị trường này.

Nhìn chung, trước những gam màu sáng tối của XK nông lâm thủy sản trong gần 10 tháng qua và những dự báo đầy triển vọng hay thách thức ở phía trước đều rất cần các DN ở lĩnh vực này bám sát tình hình để tiếp tục có những đối sách phù hợp nhằm tìm kiếm cơ hội tăng trưởng cho mình trên chặng đường cuối năm.

Thế Vinh