Những tiến bộ trong việc giảm tử vong trẻ em và thai chết lưu có nguy cơ bị đảo ngược

Ảnh minh họa: UNICEF

Từ năm 2000, tỷ lệ tử vong ở trẻ em đã giảm hơn một nửa và tỷ lệ thai chết lưu giảm hơn 1/3 nhờ vào những khoản đầu tư bền vững vào việc bảo vệ sự sống còn của trẻ em trên toàn cầu.

Vào năm 2022, thế giới đã đạt được một cột mốc quan trọng khi số ca tử vong ở trẻ em lần đầu tiên giảm xuống dưới 5 triệu. Tuy nhiên, tiến trình này đã chững lại và vẫn còn quá nhiều trẻ em tử vong vì những nguyên nhân hoàn toàn có thể phòng ngừa được.

Giám đốc điều hành UNICEF, bà Catherine Russell, cho biết: "Hàng triệu trẻ em ngày nay có cơ hội được sống nhờ vào các cam kết toàn cầu đối với những biện pháp can thiệp hiệu quả, như tiêm chủng, dinh dưỡng, tiếp cận nước sạch và vệ sinh cơ bản. Việc giảm số ca tử vong ở trẻ em do nguyên nhân có thể phòng ngừa xuống mức thấp kỷ lục là một thành tựu đáng ghi nhận. Tuy nhiên, nếu không có những chính sách đúng đắn và đầu tư đầy đủ, chúng ta sẽ đối mặt với nguy cơ đánh mất những thành tựu quan trọng này, khiến hàng triệu trẻ em tử vong vì những nguyên nhân hoàn toàn có thể ngăn ngừa được. Chúng ta không thể để điều đó xảy ra".

Mỗi năm vẫn có hàng triệu trẻ em thiệt mạng vì những nguyên nhân hoàn toàn có thể phòng ngừa được

Tiến bộ của nhiều thập kỷ trong việc cải thiện sự sống còn của trẻ em hiện đang đối mặt với nguy cơ khi các nhà tài trợ lớn đã công bố hoặc có kế hoạch cắt giảm đáng kể viện trợ trong tương lai. Việc giảm viện trợ toàn cầu cho các chương trình cứu sống trẻ em dẫn đến tình trạng thiếu hụt nhân viên y tế, đóng cửa các cơ sở y tế, gián đoạn chương trình tiêm chủng và thiếu hụt các vật tư thiết yếu như thuốc điều trị sốt rét. Những cắt giảm này ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến các khu vực đang diễn ra khủng hoảng nhân đạo, các quốc gia nợ nhiều và những vùng có tỷ lệ tử vong trẻ em cao. Việc giảm viện trợ toàn cầu cũng có thể làm suy yếu những nỗ lực trong công tác giám sát và theo dõi, khiến việc tiếp cận tới những trẻ em dễ bị tổn thương nhất trở nên khó khăn hơn, theo cảnh báo của Nhóm công tác Liên Hợp Quốc.

Ngay cả trước khi xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính hiện nay, những tiến bộ trong việc cứu sống trẻ em đã chậm lại.

Từ năm 2015, tỷ lệ giảm tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi hàng năm đã chậm lại 42%, trong khi tỷ lệ giảm thai chết lưu đã chậm lại 53% so với giai đoạn 2000-2015. Gần một nửa số ca tử vong trẻ dưới 5 tuổi xảy ra trong tháng đầu đời, chủ yếu do sinh non và các biến chứng trong quá trình sinh nở. Sau giai đoạn sơ sinh, các bệnh truyền nhiễm bao gồm các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính như viêm phổi, sốt rét và tiêu chảy là những nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ em mà hoàn toàn có thể phòng ngừa được.

Đồng thời, 45% trường hợp thai chết lưu muộn xảy ra trong quá trình sinh nở, thường do nhiễm trùng mẹ, chuyển dạ kéo dài, khó khăn hoặc thiếu sự can thiệp y tế kịp thời.

Các báo cáo chỉ ra rằng, việc tiếp cận tốt hơn các dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có chất lượng ở mọi cấp độ của hệ thống y tế có thể cứu sống rất nhiều trẻ em. Điều này bao gồm chăm sóc dự phòng và nâng cao sức khỏe trong cộng đồng, thăm khám kịp thời tại các cơ sở y tế, chăm sóc y tế chuyên nghiệp trong và sau sinh, các chương trình chăm sóc phòng ngừa cho trẻ khỏe mạnh như tiêm chủng định kỳ và dinh dưỡng toàn diện, chẩn đoán và điều trị các bệnh phổ biến ở trẻ, cùng với chăm sóc đặc biệt cho trẻ sơ sinh non tháng và bị bệnh.

Giám đốc Y tế Toàn cầu của Ngân hàng Thế giới kiêm Giám đốc Quỹ Tài chính Toàn cầu, ông Juan Pablo Uribe, cho biết: "Hầu hết các ca tử vong trẻ em có thể phòng ngừa được xảy ra ở các quốc gia có thu nhập thấp, nơi các dịch vụ thiết yếu, vắc-xin và phương pháp điều trị thường khó tiếp cận. Đầu tư vào sức khỏe trẻ em không chỉ đảm bảo sự sống còn của trẻ mà còn mở ra cơ hội giáo dục và đóng góp vào lực lượng lao động trong tương lai. Với các khoản đầu tư chiến lược và cam kết chính trị mạnh mẽ, chúng ta có thể tiếp tục giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ em, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cơ hội việc làm mang lại lợi ích cho toàn cầu".

Các báo cáo cũng cho thấy nơi một đứa trẻ được sinh ra ảnh hưởng rất nhiều đến cơ hội sống sót của chúng. Nguy cơ trẻ tử vong trước 5 tuổi cao hơn 80 lần ở quốc gia có tỷ lệ tử vong cao nhất so với quốc gia có tỷ lệ tử vong thấp nhất, ví dụ, trung bình một đứa trẻ sinh ra ở châu Phi cận Sahara có nguy cơ tử vong trước 5 tuổi cao hơn 18 lần so với một đứa trẻ sinh ra ở Úc và New Zealand. Trong mỗi quốc gia, trẻ em nghèo nhất, trẻ sống ở nông thôn và trẻ có mẹ ít học vấn phải đối mặt với nguy cơ cao hơn.

Sự chênh lệch trong số ca thai chết lưu cũng nghiêm trọng không kém, với gần 80% xảy ra ở châu Phi cận Sahara và Nam Á, nơi phụ nữ có nguy cơ bị thai chết lưu cao gấp 6 đến 8 lần so với phụ nữ ở châu Âu hoặc Bắc Mỹ. Trong khi đó, phụ nữ ở các nước có thu nhập thấp có nguy cơ bị thai chết lưu cao gấp 8 lần so với phụ nữ ở các nước có thu nhập cao.

"Chênh lệch về tỷ lệ tử vong trẻ em giữa các quốc gia và trong các quốc gia vẫn là một trong những thách thức lớn nhất của thời đại chúng ta. Giảm thiểu những chênh lệch này không chỉ là một mệnh lệnh đạo đức mà còn là bước đi thiết yếu hướng tới sự phát triển bền vững và công bằng toàn cầu. Mọi trẻ em đều xứng đáng có cơ hội công bằng trong cuộc sống, và trách nhiệm chung của chúng ta là đảm bảo rằng không trẻ nào bị bỏ lại phía sau" - Phó Tổng thư ký Bộ Kinh tế và Xã hội Liên Hợp Quốc, Li Junhua cho biết.

Các thành viên UN IGME kêu gọi các chính phủ, các nhà tài trợ và đối tác trong khu vực tư nhân và khu vực công cùng bảo vệ những thành quả đã đạt được và đẩy nhanh các nỗ lực trong việc cứu sống trẻ em. Tăng cường đầu tư, tích hợp dịch vụ và đổi mới là cần thiết để mở rộng khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế, dinh dưỡng và an sinh xã hội đã được chứng minh là có hiệu quả cho trẻ em và phụ nữ mang thai.

An Khê