Những tiêu chí cần xem xét khi lựa chọn một bộ sách giáo khoa phù hợp trong giai đoạn hiện nay

Trong bối cảnh triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, việc lựa chọn một bộ sách giáo khoa phù hợp đóng vai trò quan trọng nhằm bảo đảm tính ổn định, chất lượng và hiệu quả trên phạm vi toàn quốc. Một bộ sách giáo khoa được xem là phù hợp khi đáp ứng đầy đủ các nhóm tiêu chí dưới đây.

Đầy đủ, đồng bộ và đa dạng hệ sản phẩm học liệu

Một bộ sách giáo khoa phù hợp cần bảo đảm tính toàn diện và nhất quán, bao gồm đầy đủ tất cả các môn học, hoạt động giáo dục và các tài liệu bổ trợ, giúp học sinh và giáo viên có đủ công cụ dạy – học.

Một bộ sách giáo khoa phù hợp cần bảo đảm tính toàn diện và nhất quán, bao gồm đầy đủ tất cả các môn học, hoạt động giáo dục và các tài liệu bổ trợ, giúp học sinh và giáo viên có đủ công cụ dạy – học.

Theo đó, bộ sách phải có sách giáo khoa cho tất cả các môn học theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, bao gồm cả những môn học có ít học sinh lựa chọn hoặc các môn học đặc thù; đồng thời đáp ứng nhu cầu của các địa phương thông qua việc biên soạn tài liệu giáo dục địa phương đồng bộ, phù hợp.

Bên cạnh sách in, bộ sách cần xây dựng hệ sinh thái học liệu số phong phú như bài tập tương tác, audio, video, hoạt hình, tư liệu thực tế, tài liệu tập huấn, sách giáo viên, sách bài tập… cùng với hệ thống tập huấn, bồi dưỡng giáo viên hiệu quả dưới nhiều hình thức.

Đơn vị thực hiện cũng cần có đủ năng lực về nhân lực, tài chính và công nghệ để phát triển học liệu số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và triển khai các mô hình giáo dục thông minh theo định hướng của Chính phủ.

Ảnh minh họa.

Giá bán hợp lý, tối ưu chi phí cho xã hội

Một bộ sách giáo khoa phù hợp phải bảo đảm giá thành hợp lý, qua đó giảm gánh nặng tài chính cho phụ huynh, học sinh và ngân sách nhà nước.

Điều này đòi hỏi quy trình biên soạn, thiết kế, in ấn và phát hành được tối ưu nhằm tiết kiệm chi phí; giá bán lẻ của bộ sách giáo khoa ở mức thấp so với mặt bằng chung của thị trường; chi phí sản xuất được xây dựng trên nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả, minh bạch và phù hợp với các chỉ đạo quản lý của cơ quan nhà nước.

Được lựa chọn rộng rãi và có tính ổn định trong thực tiễn

Một bộ sách giáo khoa phù hợp cần nhận được sự tin cậy cao của giáo viên, phụ huynh và học sinh, được lựa chọn và sử dụng phổ biến trong thực tế.

Việc sử dụng một bộ sách giáo khoa ổn định sẽ giúp hạn chế tình trạng mua sắm lại sách theo từng năm, giảm áp lực cho giáo viên trong việc tập huấn và thay đổi học liệu, đồng thời tạo sự ổn định trong tổ chức dạy học, kiểm tra, đánh giá và điều hành giáo dục. Đây cũng là yếu tố thuận lợi khi triển khai các hoạt động giáo dục liên trường, liên tỉnh hoặc trên phạm vi toàn quốc.

Bảo đảm an ninh – an toàn trong cung ứng và điều hành

Việc lựa chọn sách giáo khoa cần được xem xét trên cơ sở bảo đảm nguồn cung đầy đủ, kịp thời và ổn định trong mọi điều kiện.

Bộ sách phải có cơ sở pháp lý rõ ràng, không phát sinh rủi ro về bản quyền hoặc quyền sở hữu; đơn vị thực hiện sách giáo khoa cần có khả năng cung ứng rộng khắp, kể cả trong điều kiện lợi nhuận không đạt kỳ vọng, nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị trong bối cảnh thiên tai, dịch bệnh hoặc biến động thị trường.

Đồng thời, cần có mạng lưới in ấn, phát hành đủ mạnh để bao phủ từ thành thị đến vùng sâu, vùng xa, hải đảo; chủ động chỉnh sửa, cập nhật nội dung sách giáo khoa theo điều chỉnh chương trình hoặc yêu cầu của cơ quan quản lý và thuận lợi trong việc triển khai các chính sách như cấp phát miễn phí, đặt hàng hoặc đấu thầu bằng ngân sách nhà nước.

Phù hợp về phương pháp sư phạm và kiểm tra, đánh giá

Một bộ sách giáo khoa phù hợp cần bảo đảm sự nhất quán về triết lý, phương pháp giáo dục và cách tiếp cận, qua đó tạo thuận lợi cho giáo viên và người học.

Bộ sách phải có tính liên thông, đồng bộ từ lớp 1 đến lớp 12, tránh phân tán hoặc mâu thuẫn trong quan điểm giáo dục; đồng thời hỗ trợ hiệu quả cho công tác quản lý chuyên môn trong nhà trường, xây dựng kế hoạch dạy học và tổ chức dạy học theo chủ đề.

Bên cạnh đó, sách giáo khoa cần tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, góp phần giảm gánh nặng cho giáo viên trong bối cảnh nhiều địa phương đang thực hiện sắp xếp lại bộ máy quản lý giáo dục.

Trần Trang