Nối gót châu Âu, châu Á đón 'cơn ác mộng' thiếu điện

Hiện tại, cả Trung Quốc và Pakistan đang phải chịu một cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng do nguồn cung cấp năng lượng đang cạn kiệt và giá khí đốt toàn cầu tăng cao.

Loạt quốc gia châu Á thiếu điện

Trung Quốc là một trong những nhà nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) hàng đầu thế giới. Pakistan cũng phụ thuộc nhiều vào khí đốt tự nhiên nhập khẩu: LNG nhập khẩu chiếm 1/3 sản lượng điện hàng năm, theo Reuters.

Một người bán quần áo tại Pakistan tự chế đèn thắp sáng khi mất điện. Ảnh: Bloomberg.

Pakistan đã phải chịu đựng tình trạng thiếu năng lượng trong vài tháng do nguồn cung cấp năng lượng cạn kiệt, các hợp đồng dài hạn và giá năng lượng tăng cao. Vào ngày 23/1, Pakistan phải đối mặt với sự cố mất điện lớn ảnh hưởng đến hơn 200 triệu người dân.

Trong khi vào năm 2022, Pakistan nhận được nguồn cung dầu từ Qatar, Nigeria, Ai Cập và Italy, năm nay nguồn cung từ Nigeria và Qatar sẽ giảm. Vào tháng 1/2022, Qatar đã xuất khẩu 7,2 triệu tấn trên toàn cầu và Nigeria xuất khẩu 1,5 triệu tấn; tháng 1/2023 Qatar chỉ xuất khẩu 5,7 triệu tấn và Nigeria chỉ 790.000 tấn.

Pakistan cũng dựa vào hợp đồng dài hạn với công ty khí đốt tự nhiên Eni (Italy). Theo hợp đồng, Eni sẽ giao một lô hàng LNG mỗi tháng từ năm 2017 đến năm 2032.

Tuy nhiên, vào ngày 26 tháng 1, Eni cảnh báo rằng họ sẽ không thể giao lô hàng LNG đó cho Pakistan vì sự cố bất khả kháng. Trong thời gian tới, Pakistan có kế hoạch tăng nguồn cung LNG từ Ai Cập để giảm bớt tác động của tình trạng thiếu hụt.

Bên cạnh đó, các chủ doanh nghiệp tại khu công nghiệp Verna, bang Goa (Ấn Độ) bắt đầu phải đối mặt với tình trạng mất điện, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất và làm tăng chi phí sản xuất của họ.

Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp nhỏ Goa (GSIA), ông Damodar Kochkar cho biết: “Các ngành công nghiệp quy mô lớn cũng sử dụng máy phát điện và việc sa thải phụ tải được thực hiện luân phiên cũng vẫn làm tăng chi phí sản xuất, ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động của doanh nghiệp”.

2023 là năm Ấn Độ tiếp tục đối mặt rủi ro thiếu điện, do chậm trễ trong việc bổ sung công suất điện than, thủy điện. "Tình hình có chút căng thẳng", Công ty điện lực Ấn Độ (Grid-India) nhận định trong một báo cáo tháng 2. Khi đó, họ dự báo lượng tiêu thụ cao điểm vào buổi tối trong tháng 4 tăng 6,4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Sử dụng đèn dầu do thiếu điện tại Ấn Độ. Ảnh: Electrical India.

Để tránh tình trạng mất điện trong mùa hè này, Bộ Năng lượng Ấn Độ đã phải áp dụng hàng loạt biện pháp. Theo đó, các nhà máy điện than được chỉ đạo đẩy nhanh việc bảo dưỡng. Than được cấp đủ cho các nhà máy điện than. India Railways cũng sẽ hợp tác nhường đường ray cho việc vận chuyển.

Ngoài ra, Bangladesh có thể phải đối mặt với việc cắt điện với tần suất thường xuyên vì nhu cầu sử dụng tăng cao, Bộ trưởng Điện lực của nước này cho biết, khi tình trạng thiếu nhiên liệu dẫn đến việc đóng cửa một số đơn vị phát điện, bao gồm cả nhà máy đốt than lớn nhất của nước này.

Đồng thời, quốc gia Nam Á sẽ phải đối mặt với sự gián đoạn cung cấp điện do thời tiết thất thường trong năm nay, với nhiệt độ tăng cao đẩy nhu cầu vào tháng 4 và một cơn lốc xoáy chết người cắt đứt nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên cho các nhà máy điện vào tháng sau.

Nhân viên một nhà hàng ở Dhaka (Bangladesh) thắp nến làm việc khi mất điện. Ảnh: AP.

Khủng hoảng năng lượng châu Âu

Vào ngày 5/2/2023, EU đã cấm nhập khẩu sản phẩm tinh chế của Nga - cắt đứt quan hệ với nhà cung cấp dầu diesel bên ngoài lớn nhất của họ. Châu Âu phụ thuộc 40% vào nhập khẩu sản phẩm tinh chế của Nga và sử dụng gần 500.000 thùng dầu diesel của Nga mỗi ngày.

Do lệnh cấm, giá nhiên liệu diesel và các sản phẩm dầu tinh chế khác vẫn tăng cao, tạo ra tình trạng thiếu năng lượng ở châu Âu, điều này có thể ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp phụ thuộc vào dầu diesel như nông nghiệp, khai thác mỏ và xây dựng.

Hiệu ứng nhỏ giọt từ điều này có thể rất lớn. Khi các công ty chờ nhận nhiên liệu, điều này có thể dẫn đến tình trạng bất khả kháng và sản xuất bị đình trệ.

Tình trạng thiếu năng lượng đã dẫn đến việc đóng cửa các nhà máy, cắt giảm sản xuất và sa thải nhân công.

Liberty Steel (Anh) là một phần của liên minh GFG toàn cầu. Ảnh: BBC.

Tập đoàn thép Liberty Steel, sử dụng 35.000 công nhân tại 200 địa điểm trên toàn cầu, có kế hoạch đóng cửa ba nhà máy do chi phí năng lượng cao, điều kiện thị trường yếu và thiếu vốn, khiến 440 việc làm gặp rủi ro. Theo Guardian, kể từ ngày 22/2, một công ty khác, British Steel đã thông báo mất 260 việc làm.

Trước lệnh cấm dầu của EU, Nga bắt đầu chuyển các sản phẩm dầu mỏ sang Bắc Phi và Đông Địa Trung Hải. Giờ đây, điều này đã thay thế nguồn cung ở châu Á, tạo ra tình trạng dư thừa dầu diesel ở châu Á dự kiến sẽ kéo dài trong vài tháng. Các nhà phân tích nói với Reuters, tình trạng dư thừa này sẽ ảnh hưởng đến giá giao ngay và phí bảo hiểm đối với nhiên liệu vận tải và công nghiệp ở châu Á.

Để thoát khỏi sự phụ thuộc vào Nga, Châu Âu sẽ giảm mức sử dụng nhiên liệu hóa thạch: Mức sử dụng để phát điện vào năm 2023 sẽ giảm 20% - mức giảm mạnh nhất được ghi nhận ở Châu Âu, theo Bloomberg. Các nguồn năng lượng thay thế như năng lượng gió và mặt trời sẽ được ưu tiên. Tuy nhiên, sản lượng điện hạt nhân dự kiến sẽ vẫn tương đối ổn định do việc loại bỏ các lò phản ứng của Đức trong khi thủy điện dự kiến sẽ tăng 40%.

Tai ương khủng hoảng năng lượng

Nhìn về tương lai, giá LNG dự kiến sẽ tăng khi nguồn cung toàn cầu tiếp tục giảm. Đáp lại, dự kiến sẽ có một sự chuyển đổi rộng rãi sang năng lượng sạch hơn.

Mặc dù dự kiến chi phí vận hành sẽ cao hơn trong tất cả các ngành, giao thông vận tải & hậu cần, hàng không vũ trụ & quốc phòng, năng lượng, nông nghiệp, khai thác mỏ và xây dựng dự kiến sẽ chịu những tác động đặc biệt, cụ thể theo ngành.

Tình trạng thiếu khí LNG dự kiến tiếp tục đến năm 2026 khi nguồn cung cấp năng lượng suy giảm.

Giá dầu diesel dự kiến sẽ tăng đột biến vào năm 2023, trung bình là 38 USD/thùng trong nửa đầu năm 2023. Khi nền kinh tế Trung Quốc mở cửa trở lại, nhu cầu dầu diesel sẽ tăng lên, dẫn đến giá tăng mạnh. Do đó, các quốc gia sẽ tiếp tục dự trữ nguyên liệu do chi phí cao.

Pakistan và Châu Âu đều đang có kế hoạch chuyển đổi sang nhiên liệu thay thế, như một phần của sự chuyển đổi toàn cầu lớn hơn sang năng lượng sạch hơn. EU đã tăng cường năng lượng mặt trời và gió cũng như tăng cường than đá trong thời gian ngắn để chấm dứt sự phụ thuộc vào dầu mỏ và khí đốt của Nga càng nhanh càng tốt.

Khi các quốc gia khác chuyển sang sử dụng năng lượng sạch, nhu cầu đối với các vật liệu chính như coban, lithium, đồng và các vật liệu quý hiếm khác để sản xuất năng lượng sạch như tấm pin mặt trời và pin dự kiến sẽ tăng lên.

Vì các nguyên tố đất hiếm (RAE) này sẽ có nhu cầu cao nên chi phí cho các vật liệu này cũng sẽ tăng lên. Trong khi đó, dự kiến chi phí vận hành sẽ cao hơn trong tất cả các ngành do giá năng lượng tiếp tục duy trì ở mức cao.

Vận tải & Hậu cần sẽ kéo dài thời gian giao hàng, tăng chi phí vận chuyển và tăng chi phí lao động. Trong khi đó, ngành Hàng không vũ trụ & Quốc phòng sẽ phải chịu chi phí nhiên liệu máy bay cao hơn.

Ngành năng lượng sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu lao động lành nghề, đặc biệt là các kỹ sư điện và cơ khí, thợ điện và vai trò quản lý chuỗi cung ứng, khi nhu cầu về các nguồn năng lượng thay thế tăng lên.

Không những vậy, lĩnh vực công nghiệp sẽ chịu tác động đến chi phí sản xuất và nguyên vật liệu (như phân bón và vận chuyển).

Khai khoáng & Xây dựng dự kiến sản xuất thép sẽ bị ảnh hưởng do chi phí năng lượng cao, vì thép là nguyên liệu sử dụng nhiều năng lượng. Tình trạng mất khả năng thanh toán dự kiến cũng sẽ tăng lên và đã tăng 63% vào năm 2022, theo BusinessPartnerMagazine.

Khánh Vy (Theo Resilinc, Reuters)