Nơi thờ các chúa Nguyễn đang được trùng tu như thế nào?

Công trình Thái Tổ Miếu được bà Từ Cung và Hội đồng Nguyễn Phúc tộc dựng lại năm 1972 trên nền công trình cũ. Ảnh chụp trước thời điểm hạ giải thực hiện dự án. Ảnh: S.THÙY

Di tích Thái Miếu nằm ở góc Đông Nam của Hoàng thành Huế, là một trong 5 miếu thờ quan trọng được xây dựng sớm dưới triều Nguyễn. Đây là nơi thờ các chúa Nguyễn, do vua Gia Long xây dựng ngay sau khi lên ngôi.

Tổng thể di tích Thái Miếu là một tổ hợp kiến trúc với hơn 10 hạng mục công trình được xây dựng trên khuôn viên hơn 14.900 m2. Trong đó, công trình chính Thái Tổ Miếu có kiến trúc gỗ được xây dựng theo lối nhà kép “trùng thiềm điệp ốc” và là công trình gỗ quy mô lớn nhất trong Hoàng thành Huế.

Dự án “Bảo quản, tu bổ, phục hồi và tôn tạo tổng thể di tích Thái Miếu” (giai đoạn 1) - đợt 1 có kinh phí 52 tỉ đồng, được khởi công từ tháng 10.2024 và dự kiến hoàn thành sau 4 năm.

Dự án có quy mô đầu tư các hạng mục: tu bổ, phục hồi nền móng Thái Tổ Miếu (diện tích 1.917 m2); bảo tồn, tu bổ, phục hồi Thái Miếu Môn và hệ thống cổng, tường thành trong khu vực Thái Miếu gồm Diên Hy Môn, Quang Hy môn, Túc Tướng Môn, Hiển Thừa Môn; bảo vệ vết tích nền với tổng diện tích 1.078 m², bao gồm các công trình: Tả/Hữu Tùng Tự, Mục Tư Điện, Thổ Công Từ và Tuy Thành Các.

Đến nay, dự án tu bổ tổng thể di tích Thái Miếu giai đoạn 1 - đợt 1 đã thực hiện được khoảng 60% khối lượng. Ảnh: VT

Đồng thời, tu bổ, phục hồi sân nền, đường dạo; lắp đặt hệ thống điện, cấp thoát nước, phòng cháy chữa cháy trong khu vực; quy hoạch và chỉnh trang hệ thống cây xanh, thảm cỏ…

Theo đại diện Ban Quản lý dự án di tích Cố đô Huế, quá trình thực hiện dự án, xuất hiện nhiều vấn đề phát sinh liên quan đến đặc điểm cấu tạo, chi tiết kiến trúc, hoa văn trang trí được ghi nhận trong quá trình thi công công trình.

Chủ đầu tư đã tổ chức lấy ý kiến góp ý của các chuyên gia cùng với các cơ quan chuyên môn có liên quan để thực hiện thẩm định, phê duyệt điều chỉnh thiết kế theo đúng quy định.

Ngoài ra, thời tiết trong các tháng cuối năm 2025, đặc biệt với tình hình mưa lũ lớn từ cuối tháng 10 đến đầu tháng 11 nên ảnh hưởng đến việc thi công tu bổ các hạng mục hạ tầng kỹ thuật, sân đường, cây xanh trong quy mô đầu tư của dự án.

Quan Hy Môn và Diên Hy Môn trước thời điểm hạ giải để tu bổ. Ảnh: S.THÙY

Hiện khối lượng thi công ước đạt 60% theo quy mô đầu tư được duyệt. Các hạng mục công việc đã hoàn thành gồm: nền móng Thái Tổ Miếu, bình phong, Tuy Thành Các.

Các hạng mục khác đang hoàn thiện công tác tu bổ, phục hồi chính bao gồm Thái Miếu Môn, Quang Hy Môn, Diên Hy Môn, Hiển Thừa Môn, Túc Tướng Môn, tường thành, Mục Tư Điện, Thổ Công Từ, Tả/Hữu Tùng Tự, sân nền và đường dạo... Trong năm 2026, nhà thầu thi công sẽ tập trung các hạng mục công việc còn lại và nghiệm thu hoàn thành bàn giao dự án, dự kiến vượt tiến độ 20 tháng so với kế hoạch.

Trong giai đoạn tiếp theo, khi bố trí được nguồn lực sẽ tiến hành tu bổ, phục hồi công trình chính Thái Tổ Miếu - nơi thờ 9 chúa Nguyễn, từ chúa Nguyễn Hoàng đến chúa Nguyễn Phúc Thuần. Công trình có quy mô lớn bậc nhất Hoàng thành với tiền điện 15 gian 2 chái, chính điện 13 gian 2 chái.

Dự án đã tu bổ nền móng công trình chính Thái Tổ Miếu với diện tích 1.917 m2 (khu vực khoanh đen). Dự kiến trong giai đoạn tiếp theo sẽ phục hồi nơi thờ 9 chúa Nguyễn

Vào năm 1947, Thái Miếu đã bị phá hủy do sự tàn phá của chiến tranh. Đến năm 1972, bà Từ Cung (tức Đoan Huy Hoàng Thái hậu) cùng con cháu Nguyễn Phúc tộc đã quyên góp kinh phí và xây dựng lại Thái Tổ Miếu với quy mô nhỏ hơn ngay trên nền của công trình cũ.

Tuy nhiên qua thời gian và tác động của thiên tai, công trình cũng xuống cấp nghiêm trọng, Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc đã phối hợp với Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đưa án thờ của các chúa Nguyễn sang thờ tạm tại di tích Triệu Miếu (ở phía Bắc của Thái Miếu).

Trước đó, năm 2021, HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là TP. Huế) đã thông qua Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư dự án “Bảo quản, tu bổ, phục hồi và tôn tạo tổng thể di tích Thái Miếu giai đoạn 1” với tổng kinh phí 272,7 tỉ đồng, từ nguồn ngân sách Trung ương và nguồn vốn hợp pháp khác.

Công trình Thái Miếu Môn trước thời điểm tu bổ. Ảnh: S.THÙY

Trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 của địa phương, dự án này được bố trí 100 tỉ đồng, gồm 50 tỉ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương và 50 tỉ đồng từ nguồn thu phí tham quan di tích.

Tuy nhiên, do dự án không kịp thời được phê duyệt trong năm 2021 và 2022 nên nguồn dự phòng của trung ương đã hủy dự toán và thu hồi. Cuối năm 2023, để triển khai bảo tồn tu bổ di tích Thái Miếu, HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế đã có Nghị quyết điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn của dự án là từ ngân sách tỉnh. Trong đó, đợt 1 của dự án có kinh phí 52 tỉ đồng và triển khai các hạng mục như trên.

SƠN THÙY