Nông dân chuyển đổi số: Mở hướng sản xuất hiện đại

Sơ chế chuối xuất khẩu tại Công ty CP Nông nghiệp U&I ở xã Phước Thành (TPHCM). Ảnh: ĐỨC TRUNG

Khi nông dân livestream bán hàng

Làng mai Bình Lợi khá nổi tiếng ở TPHCM và cả khu vực Nam bộ, khi nơi đây đã được Chủ tịch UBND TPHCM ký quyết định công nhận là làng nghề trồng mai vàng từ tháng 10-2024. Đến nay, toàn vùng có hơn 600ha trồng mai. Hầu hết giống mai mà các nhà vườn đang trồng là mai giảo - loại mai được thương lái và nhà vườn tại các tỉnh ưa chuộng. Người trồng mai chủ yếu trồng và bán theo phương thức truyền thống.

Ông Bùi Ngọc Đức, Giám đốc Công ty TNHH Mai Vàng Tết (xã Bình Lợi) là một doanh nhân trẻ, có vườn mai rộng lớn. Sau vài buổi dự tập huấn livestream bán hàng qua mạng do Hội Nông dân địa phương tổ chức thời gian qua, ông Đức đã khá thành thạo với công việc này. Nhờ livestream bán hàng, sản phẩm mai vàng của công ty ông đã được bán ra miền Trung, miền Bắc rất nhiều trong dịp Tết Ất Tỵ 2025, thay vì chỉ bán ở thị trường TPHCM như trước. Với phương thức này, doanh thu bán mai vàng của Công ty TNHH Mai Vàng Tết lên đến hàng chục tỷ đồng/năm.

Ông Đức thổ lộ, gần đây, nhiều nông dân ở xã Bình Lợi học chuyển đổi số và sử dụng các nền tảng mạng xã hội nhằm tiếp cận thị trường rộng hơn. Nếu trước đây nông dân trong xã chỉ bán mai vàng theo phương thức truyền thống mỗi khi tết đến, xuân về, giờ bà con có thể thành thạo mua bán mai vàng qua mạng xã hội. Chính vì vậy, thị trường mai vàng của nông dân xã Bình Lợi đã mở rộng hơn; không chỉ bán ở TPHCM mà còn phát triển ra thị trường cả nước.

Trong khi đó, ở xã Phước Thành (TPHCM), Công ty CP Nông nghiệp U&I (Công ty Unifarm) đã xây dựng phần mềm quản trị do chính đội ngũ nội bộ thiết kế. Toàn bộ quy trình từ làm giống, trồng trọt, thu hoạch, bảo quản, chế biến và đưa sản phẩm ra thị trường đều được kiểm soát chặt chẽ qua hệ thống này. Mỗi lô hàng có thể truy xuất ngược đến từng nhân công, từng ngày chăm sóc. Nhờ vậy, sản phẩm của Công ty Unifarm đáp ứng yêu cầu khắt khe của các đối tác quốc tế như Tập đoàn Dole, đưa trái chuối Việt Nam vào hệ thống phân phối toàn cầu. Ở mô hình dưa lưới, Công ty Unifarm từng thuê chuyên gia Israel huấn luyện phương thức trồng trong nhà kính. Sau đó, họ chuyển giao lại quy trình chuẩn VietGAP cho các HTX và nông hộ liên kết.

Theo ông Phạm Quốc Liêm, Chủ tịch Công ty Unifarm, từ 1ha ban đầu, nay DN đã hình thành vùng nguyên liệu 15ha tại chỗ và 10ha liên kết ngoài địa phương. Tất cả công đoạn được quản lý qua phần mềm, mã hóa sản phẩm, giúp dưa lưới thương hiệu Unifarm chinh phục thị trường Singapore và Malaysia.

Tại xã Phú Giáo (TPHCM), từ năm 2021, HTX Kim Long đã triển khai nhật ký điện tử trong toàn bộ quy trình canh tác dưa lưới. Phương thức này giúp ghi chép chi tiết về giống, phân bón, ngày trồng, ngày thu hoạch và các chỉ số sinh trưởng. Nhờ đó, mỗi sản phẩm đều có mã QR riêng để truy xuất nguồn gốc. Ông Nguyễn Hồng Quyết, Giám đốc HTX Kim Long, cho hay, việc minh bạch thông tin là yếu tố quyết định để thuyết phục các siêu thị và thị trường xuất khẩu.

Ở HTX Kim Long, dưa lưới được trồng trong nhà màng theo công nghệ Israel, tưới nhỏ giọt và châm phân tự động. Nhờ đó giảm nhân công, hạn chế tác động của thời tiết, kiểm soát sâu bệnh, tạo sản phẩm an toàn, đồng đều. Năm nay, sản lượng dưa lưới của HTX tăng từ 1,5-2 tấn/vụ lên 3-4 tấn/vụ, lợi nhuận bình quân hơn 250 triệu đồng/ha.

Không chỉ chú trọng ở khâu sản xuất, HTX Kim Long còn đầu tư livestream bán hàng trên Facebook, TikTok. Hiện mỗi tuần, HTX có vài buổi phát trực tiếp, giới thiệu cận cảnh vườn dưa lưới, quy trình thu hoạch và đóng gói. Cách làm này giúp tăng đơn hàng trực tuyến từ 10%-15% mỗi tuần. “Người mua dưa lưới được xem tận mắt, cảm nhận từ hình ảnh và lời nói của nhân viên HTX Kim Long. Niềm tin đến từ sự chân thực là vậy”, ông Nguyễn Hồng Quyết nói.

Chuyển đổi số gắn với liên kết sản xuất

Với diện tích trải rộng của một siêu đô thị, các chuyên gia đánh giá TPHCM thích hợp cho phát triển nông nghiệp đa ngành. TS Trần Minh Hải, Phó Hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn (Bộ NN-MT) khuyến nghị, bên cạnh việc đầu tư hạ tầng cho nông thôn, TPHCM cần chú trọng đầu tư “phi hạ tầng” như phát triển HTX mạnh về tổ chức, dịch vụ và liên kết chuỗi.

Theo đó, HTX phải trở thành trung tâm điều phối sản xuất và tiêu thụ, đủ năng lực cung ứng dịch vụ cho doanh nghiệp, hỗ trợ kỹ thuật, quản lý chất lượng bằng công nghệ, tổ chức mua chung - bán chung để giảm chi phí và nâng giá trị sản phẩm. Chuyển đổi số sẽ phát huy hiệu quả khi gắn với mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ; nếu mỗi nông hộ hoạt động đơn lẻ, ứng dụng số bị giới hạn. Khi gắn kết thành chuỗi, công nghệ sẽ giúp cả cộng đồng nông dân phát triển đồng bộ, từ khâu sản xuất, chế biến đến tiếp thị, bán hàng, tạo nền tảng vững chắc cho nông nghiệp nước nhà hội nhập trong thời đại công nghệ 4.0.

Theo ông Hồ Trúc Thanh, Phó Giám đốc Sở NN-MT TPHCM, trên hành trình hiện đại hóa nông nghiệp, nhiều HTX và DN trên địa bàn thành phố đã lựa chọn nông nghiệp số như một hướng đi chủ lực để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Trong thực tế, nông nghiệp số chính là nền tảng để nâng cao năng suất, minh bạch hóa quy trình và nâng cao giá trị nông sản. Khi dữ liệu trở thành tài sản và livestream trở thành kênh tiêu thụ, nông dân đã bước vào một “cuộc chơi” mới. Thời gian tới, ngành nông nghiệp thành phố sẽ tiếp tục phát triển theo hướng hiện đại, chuyên canh quy mô lớn, an toàn thực phẩm, dựa trên ứng dụng khoa học, công nghệ và tự động hóa.

ĐỨC TRUNG