'Nữ quái kiệt' Bo Bo Hoàng: Nhớ cái thời hóa thân vai 'Bà bầu liều mạng'

NS Bo Bo Hoàng

Chúng tôi bất ngờ gặp lại bà tại Hội Sân Khấu TP HCM, nơi mỗi tháng bà đến để nhận tiền trợ cấp cho nghệ sĩ nghèo. Giữa những xô bồ của nhịp sống hiện đại, nơi mà sân khấu truyền thống dần thưa vắng ánh đèn, bà vẫn miệt mài giữ lửa cho nghệ thuật tuồng cổ - đó là nghệ sĩ Bo Bo Hoàng.

Bo Bo Hoàng - "nữ tướng" của sân khấu tuồng cổ

"Vào mùa hát chầu rồi, có nơi mời đi thì tôi xách cái giỏ "đồ hát" (phục trang, son phấn, đạo cụ...) đã chuẩn bị và lên đường. Vai gì cũng hát, từ vai mụ đến vai đào lẵng, vai nữ tướng, vai kép lão. Miễn là được gặp khán giả, được cười đùa với đồng nghiệp và ăn cơm Tổ cùng với các đám hát cúng đình, vậy là hạnh phúc lắm"- NS Bo Bo Hoàng chia sẻ.

Bà cho biết thêm là sẽ đi hát chầu ở nhiều nơi từ khi TP HCM (mới) sát nhập thêm Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương. "Vậy là mình dù có đi diễn cúng lễ Kỳ yên dù ở xa thì bây giờ cũng nằm trong địa bàn TP HCM sau khi Bà Rịa - Vũng Tàu, Binh Dương đã sát nhập vào TP HCM" – bà cười thật tươi.

NS Bo Bo Hoàng và NSƯT Vũ Linh

NS Bo Bo Hoàng là người từng đoạt Huy chương vàng danh giá giải Thanh Tâm năm 1965. Gần 60 năm trôi qua kể từ thời khắc vàng son ấy, bà vẫn "cháy" trên từng tấm chiếu hát, từng đêm chầu đình, như một chiến binh bền bỉ không mỏi mệt vì tình yêu với sân khấu cải lương tuồng cổ.

Nghệ danh Bo Bo Hoàng từng là biểu tượng một thời trong giới tuồng cổ miền Nam. Với chất giọng sang sảng, kỹ năng biểu diễn điêu luyện và bản lĩnh sân khấu vững vàng, bà thường vào vai những nữ tướng oai phong, dữ dội, xứng danh "nữ quái kiệt" của nghệ thuật hát bội. Vai Đào Tam Xuân, Phàm Lê Huê, Bàng Quý Phi, Đổng Trác… do bà thể hiện từng khiến khán giả trầm trồ, thán phục.

Bo Bo Hoàng và cột mốc đáng nhớ của giới tuồng cổ

Giải Thanh Tâm dành cho nghệ sĩ sân khấu cải lương là cột mốc vinh quang của nhiều nghệ sĩ tài danh, với bà giải thưởng này còn là dấu ấn khẳng định tài năng và tâm huyết. Trong thời kỳ mà nghệ sĩ tuồng cổ ít được vinh danh hơn các đồng nghiệp cải lương, chiến thắng của bà được xem là một cột mốc đáng nhớ cho giới tuồng cổ.

NS Bo Bo Hoàng

"Tôi nhận HCV triển vọng giải Thanh Tâm lúc mới ngoài hai mươi, lúc đó nghèo lắm, đi diễn phải mượn áo mão, ăn cơm bụi, ngủ võng sau hậu đài. Vậy mà mê sân khấu tới mức dám sống chết với nghề. Giải thưởng đó như Tổ nghiệp ban cho, mang về cho tôi có thêm niềm tin để đi tiếp," bà xúc động kể lại.

Ở tuổi hơn 70, nghệ sĩ Bo Bo Hoàng vẫn đều đặn đi hát chầu cúng đình – một loại hình biểu diễn truyền thống mang tính tâm linh – tại các đình làng khắp TP HCM và các tỉnh miền Tây. Hễ đến mùa lễ Kỳ Yên, đình nào cần là bà lại khăn gói đi hát, chẳng quản nắng mưa hay xa xôi.

Khác với ánh đèn rực rỡ của những rạp hát xưa, sân khấu bây giờ chỉ là chiếc chiếu, cái trống và tấm màn treo sơ sài. Nhưng bà vẫn hóa thân trọn vẹn, vẫn múa bộ, vung kiếm, gằn giọng, ngân nga từng lời ca như thể đang đứng giữa nhà hát lớn. Bà còn đóng những vai hài duyên dáng với nghệ sĩ Hiếu Cảnh, mang lại tiếng cười cho khán giả.

Vai thích nhất trong chương trình "Làn điệu phương Nam"

Cách đây không lâu, bà tham gia vở "Bà bầu liều mạng" của đạo diễn Thanh Hiệp tại Nhà hát Thành phố. "Vai bà bầu đi tìm những anh kép trẻ để thế vai khi ngôi sao bỏ sân khấu, rồi bất ngờ phát hiện anh nhắc tuồng của đoàn hát rất hay, thế là có người hóa thân vai chánh, bà bầu quá liều nhưng lại làm nên chuyện. Vở này Thanh Hiệp sáng tác và đạo diễn, là vai tôi thích nhất trong chương trình "Làn điệu phương Nam" diễn tại Nhà hát TP do Sở VHTT TP HCM thực hiện" – NS Bo Bo Hoàng kể lại.

NS Bo Bo Hoàng và Thạc sĩ, đạo diễn Thanh Hiệp

Bà cho biết, qua sự giới thiệu của đạo diễn Thanh Hiệp (Tổng đạo diễn giải Mai Vàng của Báo Người Lao Động), bà đã được mời tham gia diễn các chương trình "Tiền Mai Vàng" thập niên 90, đưa nghệ sĩ Mai Vàng đến với khán giả công nhân tại các khu chế xuất và tại các suất diễn này bà đã đóng vai Đổng Trác, ca sĩ Phương Thanh đóng vai Điêu Thuyền, nghệ sĩ Chấn Cường đóng vai Lữ Bố, kịch bản của đạo diễn Thanh Hiệp.

"Tôi cũng được Báo Người Lao Động trao phần quà "Mai Vàng nhân ái" trong mùa dịch COVID-19, kỷ niệm ấm lòng nghệ sĩ"- bà kể lại.

NS Bo Bo Hoàng àm mũ mão – giữ nghề bằng đôi tay

Không chỉ diễn, NS Bo Bo Hoàng còn là một trong số ít nghệ nhân hiện nay còn duy trì nghề chế tác mũ mão, trang phục tuồng cổ và cải lương. Từng chiếc mão vua, áo tướng, đai ngọc… được bà cặm cụi làm bằng tay, tỉ mỉ từng đường kim, miếng dán. Có khi mất cả tuần để làm xong một chiếc mão chuẩn theo truyền thống nhưng bà không hề thấy mệt.

NS Bo Bo Hoàng

"Tôi làm cho nghệ sĩ mặc lên sân khấu phải đúng, phải đẹp. Người coi nhìn vô là biết vai nào là trung thần, vai nào là gian thần. Màu sắc, họa tiết, đường nét – tất cả đều nói lên thân phận, cá tính, chức quyền của nhân vật" - bà nói khi tay vẫn đang dán từng miếng kim tuyến lên chiếc mão của một vai võ tướng.

Phục trang của bà chế tác không chỉ cung cấp cho các đoàn hát bội nhỏ, mà cả nghệ sĩ cải lương và nghệ sĩ hải ngoại cũng tìm đến đặt hàng. Đó không chỉ là vật dụng sân khấu, mà còn là linh hồn của vai diễn – và Bo Bo Hoàng chính là người gìn giữ linh hồn ấy bằng chính đôi tay chai sần và ánh mắt sáng lửa nghề.

Tiếp tục lửa nghề vì cái tâm

Trong khi nhiều đồng nghiệp cùng thời đã rút lui khỏi ánh đèn sân khấu, NS Bo Bo Hoàng vẫn chọn tiếp tục làm nghề. Không danh vọng, không cát-sê lớn, không truyền thông vây quanh, bà diễn vì nghề, vì cái tâm của người nghệ sĩ truyền thống.

"Giờ hiếm có ai nhớ đến mình nữa nhưng tôi không buồn. Còn đi được, còn hát được, tôi vẫn đi. Có lần mưa dầm cả đêm, sân khấu dựng bằng tre rớt cây màn, tôi vẫn hát tới hết tuồng. Mấy em diễn viên trẻ thương, nói "má ơi, má hát vậy tụi con mới thấy nghề của mình nó đẹp làm sao, vậy là đủ hạnh phúc rồi" - bà cười, mắt long lanh.

Có lẽ với NS Bo Bo Hoàng, tiếng trống, nhịp chiêng, làn điệu cổ truyền và ánh mắt chăm chú của khán giả bình dân mới là phần thưởng lớn nhất. Và giữa một thế giới đang đổi thay từng ngày, hình ảnh người nữ nghệ sĩ ấy vẫn hiện lên rực rỡ như ngọn lửa lặng thầm cháy trong đêm.

NSND Đinh Bằng Phi nhận xét: "Bo Bo Hoàng – một người giữ lửa chân thành, không cần ánh hào quang, nhưng đủ để soi rọi cả một góc trời tuồng cổ Việt Nam".

Bài và ảnh: Xuân Lộc