OCOP tạo đột phá cho kinh tế nông thôn

Ông Trần Đức Thắng - Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường phát biểu tại hội nghị

OCOP - bệ phóng cho kinh tế nông thôn

Ngày 16/10/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức “Hội nghị đánh giá kết quả phát triển sản phẩm OCOP và du lịch nông thôn giai đoạn 2021-2025, định hướng giai đoạn 2026-2030”.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam khẳng định, sau hơn 7 năm triển khai Chương trình OCOP và hơn 3 năm thực hiện Chương trình phát triển du lịch nông thôn, cả hai đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, góp phần quan trọng thúc đẩy kinh tế nông thôn và phát triển sinh kế bền vững.

Tính đến tháng 9/2025, cả nước có gần 17.400 sản phẩm OCOP của hơn 9.300 chủ thể được công nhận đạt từ 3 sao trở lên, tăng hơn 8.400 sản phẩm so với năm 2022, vượt chỉ tiêu Chính phủ giao. Cùng với đó, hơn 600 mô hình du lịch nông nghiệp - nông thôn đang hoạt động hiệu quả, tăng 235 mô hình so với năm 2022, tạo động lực mới cho phát triển du lịch trải nghiệm nông thôn.

Theo ông Nam, sản phẩm OCOP hiện nay đã đáp ứng tốt các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm, mẫu mã, bao bì và thân thiện môi trường, phù hợp với yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu.

“Thương hiệu OCOP đã dần được khẳng định, nhiều sản phẩm đã bước đầu vươn ra thế giới”, ông Nam nhấn mạnh.

Quan trọng hơn, chương trình đã thúc đẩy chuyển đổi mạnh mẽ từ sản xuất nhỏ lẻ sang mô hình liên kết chuỗi giá trị, góp phần hình thành các vùng nguyên liệu ổn định, tạo nền tảng cho sản xuất hàng hóa quy mô lớn. OCOP cũng mở ra cơ hội khởi nghiệp cho phụ nữ, đồng bào dân tộc thiểu số và nhóm yếu thế, giúp gia tăng thu nhập và cải thiện chất lượng sống ở vùng nông thôn, miền núi.

Số liệu từ Bộ cho thấy, hơn 60,7% chủ thể OCOP đạt từ 3 sao trở lên có doanh thu tăng bình quân 17,6%/năm, 42,3% mở rộng quy mô lao động; tỷ lệ chủ thể là phụ nữ đạt khoảng 40% và 19,6% là người dân tộc thiểu số, minh chứng rõ nét cho tính bao trùm và nhân văn của chương trình.

Theo ông Ngô Trường Sơn - Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương, đến nay, 61% chủ thể OCOP có doanh thu tăng, trong đó hơn một nửa đã mở rộng kênh tiêu thụ qua siêu thị, cửa hàng tiện lợi và thương mại điện tử.

“Chương trình không chỉ giúp gia tăng giá trị sản phẩm mà còn thay đổi tư duy quản trị, nâng cao năng lực tiếp cận thị trường và tiêu chuẩn hóa sản xuất của các hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa”, ông Sơn nói.

Chỉ tính riêng giai đoạn 2021-2025, chương trình đã đào tạo hơn 70.000 lượt cán bộ, chủ thể sản xuất, đồng thời tạo việc làm mới cho khoảng 22.000 lao động ở khu vực nông thôn.

Hướng tới một nền nông nghiệp bản sắc và bền vững

Phát biểu tại hội nghị, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đánh giá, OCOP cùng Chương trình phát triển du lịch nông thôn đã góp phần đáng kể vào mục tiêu nâng cao thu nhập, ổn định đời sống và đảm bảo an sinh xã hội ở nông thôn.

“OCOP không chỉ khơi dậy tinh thần khởi nghiệp mà còn tạo bản sắc cho từng vùng miền, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng dịch vụ - sinh thái - bền vững”, ông Thắng nhấn mạnh.

OCOP đưa những sản phẩm mang hồn cốt quê hương vươn xa hơn trên bản đồ kinh tế thế giới

Tuy nhiên, theo ông Thắng, chất lượng sản phẩm OCOP vẫn chưa đồng đều, một số địa phương chạy theo thành tích, công nhận sản phẩm nhưng chưa quan tâm đến tính bền vững, sức tiêu thụ thực tế và giá trị văn hóa bản địa gắn liền với sản phẩm.

“Có sản phẩm được chứng nhận nhưng không phát triển thêm, không tạo ra giá trị kinh tế cho người dân”, ông Thắng chia sẻ.

Ông Ngô Trường Sơn cũng chỉ ra nhiều hạn chế nội tại như năng lực của các chủ thể OCOP còn yếu, nhất là về nguồn vốn, quản trị, tiếp cận thị trường; quy mô sản xuất nhỏ lẻ khiến sản phẩm khó cạnh tranh; chất lượng chưa ổn định, thiếu đặc trưng văn hóa vùng miền, trong khi công tác xây dựng thương hiệu và bảo hộ sở hữu trí tuệ còn hạn chế. Công tác xúc tiến thương mại dù được triển khai thường xuyên nhưng chưa đi vào chiều sâu, chưa gắn với quảng bá văn hóa và du lịch địa phương.

Từ thực tiễn đó, đại diện các cơ quan quản lý cho rằng giai đoạn 2026-2030 sẽ là thời kỳ chuyển trọng tâm từ phát triển về lượng sang chất, tập trung vào đặc trưng, giá trị và tính bền vững của sản phẩm.

Theo định hướng mới, chương trình OCOP sẽ phát triển theo hướng đa giá trị - thân thiện môi trường - ứng dụng công nghệ cao, gắn với chuỗi giá trị nông sản, văn hóa và tri thức bản địa. Cụ thể, Bộ sẽ tập trung xây dựng vùng nguyên liệu ổn định đạt chuẩn, khuyến khích chế biến sâu, truy xuất nguồn gốc, kể “câu chuyện sản phẩm” gắn với bản sắc từng địa phương để tăng tính khác biệt và sức cạnh tranh.

Bên cạnh đó, chương trình sẽ nâng cao năng lực quản trị, hỗ trợ đăng ký sở hữu trí tuệ, xây dựng thương hiệu OCOP uy tín phục vụ cả thị trường nội địa và xuất khẩu; mở rộng xúc tiến thương mại gắn với lễ hội, du lịch và không gian văn hóa địa phương.

Đặc biệt, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang nghiên cứu xây dựng nền tảng dữ liệu số quốc gia về sản phẩm OCOP và du lịch nông thôn, cho phép truy xuất nguồn gốc minh bạch, kết nối với các sàn thương mại điện tử uy tín, qua đó hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm trên quy mô lớn và tăng niềm tin của người tiêu dùng.

Theo ông Trần Đức Thắng, đây là giai đoạn mà “chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo sẽ là chìa khóa” giúp OCOP phát triển bền vững. Bộ sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng nghị định riêng cho OCOP, đảm bảo cơ chế thông thoáng về đất đai, tín dụng, lao động, khoa học công nghệ, đồng thời thống nhất mô hình triển khai giữa các địa phương.

Để minh họa cho giá trị OCOP mang lại, ông Thắng dẫn chứng: “Chè Thái Nguyên trước đây chỉ bán vài trăm nghìn đồng một kg, nay nhờ chuẩn hóa và xây dựng thương hiệu OCOP, giá trị tăng gấp nhiều lần. Hay như nghề thêu tay ở Tứ Kỳ, Hải Dương (nay là Hải Phòng), sau khi được công nhận OCOP, giá bán sản phẩm tăng gấp 2-3 lần, thu hút du khách và mang lại sinh kế ổn định cho người dân”.

Từ những kết quả đó, Quyền Bộ trưởng khẳng định: “Chúng ta đã có 17.400 sản phẩm OCOP, một con số rất ấn tượng. Nhưng quan trọng hơn là mỗi sản phẩm phải thực chất, có giá trị, có thị trường và có câu chuyện văn hóa riêng”.

OCOP không chỉ là một chương trình kinh tế - xã hội, mà đã trở thành biểu tượng của nông thôn Việt Nam trong thời kỳ hội nhập: tôn vinh giá trị bản địa, phát huy tri thức dân gian, thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo và xây dựng hình ảnh nông thôn hiện đại, năng động.

Giai đoạn 2026-2030, với nền tảng tích lũy từ chặng đường vừa qua và định hướng phát triển “xanh - bền vững - đa giá trị”, OCOP được kỳ vọng sẽ trở thành động lực trung tâm của nông nghiệp sinh thái và du lịch nông thôn Việt Nam, đưa những sản phẩm mang hồn cốt quê hương vươn xa hơn trên bản đồ kinh tế

Hồng Hạnh