Ông Phan Văn Mãi: Giáo dục phổ thông không phải chỉ học chữ mà phải xây dựng một thế hệ vươn mình

Sáng 10-7, Ủy ban Thường vụ Quốc hội họp Phiên thứ 47, cho ý kiến về kết quả giám sát chuyên đề "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao". Để phát huy kết quả của giám sát chuyên đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng cần đặt ra yêu cầu đổi mới giáo dục từ giáo dục phổ thông.

Ông Phan Văn Mãi: Giáo dục phổ thông không phải chỉ học chữ, kỹ năng mà phải xây dựng một thế hệ vươn mình. Ảnh: Lâm Hiển

Theo ông Phan Văn Mãi, giáo dục phổ thông không phải chỉ học chữ, học kỹ năng, mà cần chuẩn bị tâm thế cho những người sẽ làm chủ tương lai của đất nước, xây dựng một thế hệ vươn mình... như yêu cầu được Tổng Bí thư Tô Lâm nêu ra trong bài viết "Tương lai cho thế hệ vươn mình".

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng cho rằng việc xây dựng Chiến lược đào tạo, phát triển nguồn nhân lực phải đi theo và phục vụ cho Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội; "không thể lấy chiến lược đào tạo của các quốc gia phát triển hàng đầu trên thế giới để áp vào chúng ta - một nền kinh tế đang phát triển".

Một bộ phận không nhỏ sinh viên ra trường chưa đáp ứng yêu cầu

Trình bày dự thảo báo cáo của đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết trong thời điểm hiện nay, nguồn nhân lực của nước ta cơ bản đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, với gần 47,3 triệu người làm việc ngoài khu vực nhà nước, chiếm 89,3% lực lượng lao động.

Tuy nhiên, trong bối cảnh bước vào kỷ nguyên mới, yêu cầu về nhân lực cao hơn, đất nước ta đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, nhất là chuyên gia đầu ngành, "tổng công trình sư" trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, lĩnh vực kinh tế mới, nhân lực phục vụ công nghiệp quốc phòng, an ninh và các lĩnh vực quan trọng khác như luật, trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, khí tượng thủy văn,... Cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa thực sự hợp lý, chưa gắn kết chặt chẽ và theo kịp nhu cầu của thực tiễn.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Một bộ phận không nhỏ sinh viên tốt nghiệp đại học chưa đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển dụng, nhất là về kỹ năng, độ thích ứng và tính chuyên nghiệp. "Ước tính 30% sinh viên tốt nghiệp không làm việc trong lĩnh vực được đào tạo".

Cùng với đó, cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo, cơ sở thực hành còn nghèo nàn, lạc hậu, chưa đáp ứng tốt yêu cầu đào tạo nhân lực chất lượng cao. Một bộ phận nhà giáo còn hạn chế về năng lực, kỹ năng nghề nghiệp chuyên môn.

Phải có cơ chế chính sách cho nhân lực chất lượng cao

Tại phiên họp, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng điều quan trọng nhất làm thế nào để sau đợt giám sát có cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Làm thế nào để đào tạo và sử dụng được nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong đó, phải có một quỹ về đào tạo và thu hút nhân tài.

Để thu hút và sử dụng phải có cơ chế chính sách cho nhân lực chất lượng cao. Thu hút vào cơ quan nhà nước hay cả cho doanh nghiệp, việc này cũng phải làm rõ. Khi thu hút thì chính sách nhà ở, biên chế, thu nhập, sử dụng và đề bạt thế nào. Ví dụ, thu hút vào cơ quan nhà nước có chính sách về biên chế không, họ được vào biên chế ngay hay phải hợp đồng. Những vấn đề này cần phải cân nhắc.

Theo Phó thủ tướng, vừa qua khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương địa phương 2 cấp, cho thấy hệ thống, nguồn nhân lực công nghệ thông tin trong cơ quan nhà nước còn yếu. Những người có năng lực lại ra làm doanh nghiệp ngoài vì cơ quan nhà nước trả lương như công chức 5-7 triệu đồng/tháng, không thể thu hút được.

"Trước mắt, với cán bộ công nghệ thông tin ở cấp xã, tỉnh, thậm chí cả cấp bộ trong cơ quan nhà nước, cần có cơ chế đặc thù, ít ra như nghị định 140 về thu hút nhân tài (là) hưởng 200% lương mới giữ được. Nếu không giữ được, vận hành theo dạng số hóa rất khó khăn và sẽ bị rối" - Phó Thủ tướng nói.

Văn Duẩn