Ông Trump áp mức thuế chưa từng có đối với Trung Quốc, thị trường toàn cầu chao đảo

Thuế 104% chính thức có hiệu lực, căng thẳng leo thang

Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) xác nhận, từ 0h01 ngày 9/4 theo giờ miền Đông (tức 11h01 ngày 10/4 theo giờ Hà Nội), Mỹ sẽ chính thức triển khai thuế nhập khẩu mới theo sắc lệnh của Tổng thống Trump. Trong đó, hàng hóa Trung Quốc bị đánh thuế tổng cộng lên tới 125%, bao gồm các mức thuế cũ (khoảng 19,3%), các đợt điều chỉnh gần đây (20% và 34%) và mức bổ sung mới nhất (50%), nâng tổng mức thuế bổ sung lần này lên 104%.

Thư ký báo chí Nhà Trắng, bà Karoline Leavitt, cho biết việc tăng thuế là phản ứng trực tiếp trước quyết định của Trung Quốc không rút lại kế hoạch áp thuế 34% đối với hàng hóa Mỹ. Bà Leavitt tuyên bố: “Tổng thống Trump có ý chí thép, ông ấy sẽ không lùi bước”.

Bà cũng cảnh báo, “những quốc gia chọn cách trả đũa như Trung Quốc đang phạm phải sai lầm nghiêm trọng”. Tuy nhiên, bà từ chối tiết lộ những điều kiện cụ thể để Washington có thể xem xét giảm thuế cho Bắc Kinh.

Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố mức thuế đối ứng toàn cầu ngày 2.4.2025. (Ảnh: AFP)

Ngay sau thông báo từ Mỹ, Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố sẽ “chiến đấu đến cùng” để bảo vệ quyền lợi quốc gia. “Nếu Mỹ tiếp tục leo thang biện pháp thuế quan, Trung Quốc sẽ đáp trả bằng hành động mạnh mẽ”, người phát ngôn của bộ khẳng định. Dù vậy, Bắc Kinh vẫn để ngỏ khả năng đối thoại, nhấn mạnh rằng “không ai chiến thắng trong một cuộc chiến thương mại”.

Căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã kéo dài suốt nhiều năm qua. Dưới thời Tổng thống Trump, Mỹ từng áp thuế trung bình 19,3% với hàng Trung Quốc. Chính quyền kế nhiệm của ông Joe Biden phần lớn duy trì mức thuế này, đồng thời bổ sung một số điều chỉnh khiến mức trung bình lên 20,8%.

Tuy nhiên, động thái mới của ông Trump trong nhiệm kỳ thứ hai đã đẩy mối quan hệ này sang một giai đoạn đầy biến động, với mức thuế lên tới 125% có thể áp dụng cho một số loại hàng hóa cụ thể.

Không chỉ Trung Quốc, sắc lệnh thuế quan mới của Mỹ còn áp dụng với 86 quốc gia và vùng lãnh thổ khác trên thế giới, trong đó có nhiều đồng minh thân cận. Các mức thuế dao động từ 11% đến 50%, được điều chỉnh tùy theo cán cân thương mại song phương và mức độ “có đi có lại” trong hợp tác thương mại.

Theo CNBC, chính sách thuế mới nằm trong chiến lược mở rộng của Tổng thống Trump nhằm “bảo vệ sản xuất nội địa” và khôi phục thế cân bằng thương mại, vốn là mục tiêu xuyên suốt trong thông điệp “nước Mỹ trên hết”.

Mặc dù lãnh đạo nhiều quốc gia đã liên lạc với Washington để đàm phán trì hoãn hoặc điều chỉnh, bà Leavitt khẳng định: “Tổng thống không có ý định thay đổi kế hoạch”. Dẫu vậy, Mỹ vẫn mở cánh cửa đàm phán song phương, với các thỏa thuận “may đo” riêng biệt theo từng đối tác.

Mức thuế lên tới 125% có thể áp dụng cho một số loại hàng hóa Trung Quốc cụ thể. (Ảnh: Xinhua)

Nguy cơ lan rộng và hệ lụy toàn cầu

Các chuyên gia cảnh báo, mức thuế cao như vậy có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng toàn cầu và kinh tế Mỹ. Những mặt hàng thiết yếu như điện thoại thông minh, máy tính, đồ chơi và thiết bị điện tử tiêu dùng – phần lớn do Trung Quốc cung cấp – sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp.

Trong năm 2024, Trung Quốc là đối tác nhập khẩu lớn thứ hai của Mỹ, xuất khẩu 439 tỉ USD hàng hóa sang Mỹ, trong khi Mỹ chỉ xuất khẩu 144 tỉ USD sang Trung Quốc. Sự mất cân bằng này là lý do ông Trump viện dẫn để thúc đẩy chính sách thuế đối ứng mạnh tay hơn.

Tuy nhiên, không ít chuyên gia cảnh báo rằng chiến lược “ăn miếng trả miếng” có thể gây tổn hại đến chính nền kinh tế Mỹ. Các doanh nghiệp phụ thuộc vào linh kiện, nguyên liệu nhập khẩu sẽ phải chịu chi phí cao hơn, từ đó ảnh hưởng đến giá cả tiêu dùng và thị trường việc làm.

Thị trường chứng khoán Mỹ cũng không tránh khỏi tác động tiêu cực. Trong ngày 8/4, ngay sau khi thông tin về mức thuế mới được công bố, cả ba chỉ số lớn – Dow Jones, Nasdaq và S&P 500 – đồng loạt giảm điểm.

Trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Trump viết: “Trung Quốc muốn đạt được một thỏa thuận, nhưng họ không biết cách bắt đầu. Chúng tôi đang chờ cuộc gọi của họ. Chắc chắn sẽ xảy ra!”.

Tuyên bố này được coi là tín hiệu cho thấy Washington vẫn sẵn sàng đối thoại, nhưng theo điều kiện của Mỹ. Trong khi đó, việc Trung Quốc chưa đưa ra phản ứng chính thức về sắc lệnh thuế mới cho thấy Bắc Kinh đang cân nhắc bước đi tiếp theo một cách thận trọng.

Ngọc Bảo (T/h)