Ông Trương Chí Thiện - Tổng giám đốc Công ty CP Vĩnh Thành Đạt: 'Người kể chuyện bằng trứng': Hành trình tử tế từ trang trại đến thế giới

* 35 năm gắn bó với ngành trứng là một lựa chọn rất đặc thù. Đâu là lý do khiến ông không từ bỏ?

- Ngày bắt đầu, tôi chỉ đơn giản là người đi nhận trứng từ quê, rồi giao hàng cho các chợ. Không chiến lược, không vốn lớn, càng không có ai chỉ dẫn. Nhưng chính trong những chuyến xe đó, tôi bắt đầu hiểu ra đằng sau mỗi quả trứng là cả một câu chuyện chưa được kể, từ công sức của người nông dân, sự thiếu hụt thông tin của người tiêu dùng, đến những bất cập trong bảo quản và phân phối.

Càng làm, tôi càng thấy ngành trứng tưởng đơn giản lại mang theo rất nhiều thách thức và cơ hội. Từ đó, tôi quyết định rằng nếu phải gắn bó cả đời với một ngành, thì hãy chọn nơi mình có thể tạo ra thay đổi thật sự. Và tôi đã chọn trứng.

* Có khi nào ông cảm thấy chọn trứng là sai lầm, nhất là khi ngành này từng chịu tổn thất lớn như giai đoạn dịch cúm gia cầm?

- Rất nhiều lần tôi đối mặt với câu hỏi đó. Giai đoạn dịch cúm gia cầm những năm 2003 là thời điểm khó khăn nhất. Khi ấy, dư luận hoang mang, người tiêu dùng quay lưng, gia cầm và trứng bị coi như “tội đồ”. Hàng tồn kho, tài chính kiệt quệ nhưng thay vì bỏ cuộc, tôi chọn đối diện.

Chính khủng hoảng đã giúp tôi nhìn lại toàn bộ chuỗi sản xuất và nhận ra muốn phát triển bền vững thì phải kiểm soát được chất lượng từ gốc: từ con giống, thức ăn, vệ sinh trại, đến cách bảo quản và vận chuyển. Và đó là lúc tôi bắt đầu nghĩ đến việc xây dựng một chuỗi sản xuất trứng sạch khép kín.

* Quyết định đó có vẻ rất mạo hiểm, nhất là trong bối cảnh kinh tế còn khó khăn?

- Rất mạo hiểm. Nhưng tôi luôn tin rằng khủng hoảng là cơ hội cải tổ. Tôi đi sang Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc... tìm hiểu cách họ xử lý trứng, bảo quản, kiểm nghiệm tồn dư kháng sinh, đóng gói lạnh, vận chuyển đến siêu thị. Tôi nhận ra trứng cũng có thể được truy xuất như bất kỳ sản phẩm công nghệ nào. Mỗi quả trứng có thể được định danh biết rõ gà nào đẻ, trại nào nuôi, ăn gì, tiêm gì, sống trong điều kiện ra sao.

Tôi đầu tư dần dần, từ máy rửa trứng, soi trứng, đóng gói tự động, cho đến hệ thống kiểm soát nhiệt độ và kháng sinh. Mất nhiều năm, rất nhiều vốn, và cả sự kiên nhẫn. Nhưng tôi tin nếu sản phẩm đủ minh bạch và an toàn, người tiêu dùng sẽ quay lại.

* Và thực tế thị trường đã đón nhận?

- Ban đầu không dễ dàng. Nhiều người vẫn nghĩ trứng nào cũng là trứng. Nhưng tôi kiên trì làm công tác truyền thông, giải thích với từng siêu thị, từng đối tác. Đồng thời, xu hướng tiêu dùng cũng thay đổi. Người dân bắt đầu quan tâm đến sức khỏe, đến nguồn gốc thực phẩm. Những người làm mẹ là nhóm khách hàng đầu tiên tin tưởng sản phẩm của chúng tôi.

Từ đó, thị trường mở ra. Hiện nay, trứng Vĩnh Thành Đạt đã có mặt trong gần như toàn bộ hệ thống siêu thị lớn, hàng trăm cửa hàng tiện lợi, trường học, bệnh viện. Nhưng điều khiến tôi vui nhất không phải doanh số, mà là sự thay đổi trong cách người tiêu dùng nhìn nhận sản phẩm trứng sạch từ ngờ vực đến tin tưởng, từ thờ ơ đến chủ động tìm hiểu.

* Thương hiệu V.Foodra đời trong quá trình ấy có phải là một bước ngoặt trong chiến lược của ông?

- Đúng vậy. V.Food không chỉ là cái tên để dễ nhận diện trên thị trường. Nó là sự cam kết với khách hàng, với đối tác và với chính chúng tôi về một chuẩn mực chất lượng không thể thỏa hiệp. Tôi muốn người tiêu dùng khi nhìn thấy chữ V.Food là biết đây là trứng sạch, có truy xuất nguồn gốc, được kiểm soát theo tiêu chuẩn cao nhất.

Hơn thế nữa, V.Food là cách chúng tôi kể câu chuyện của mình - câu chuyện về một doanh nghiệp Việt làm nông nghiệp một cách bài bản, không theo phong trào, không chạy theo lợi ích ngắn hạn. Đó là một hành trình dài hơi, kiên định với niềm tin rằng sự tử tế có thể tạo nên thương hiệu, và thương hiệu ấy đủ sức vươn ra thế giới.

* Việc đưa trứng Việt ra thị trường quốc tế, cụ thể là Hồng Kông và Singapore, có ý nghĩa như thế nào với ông?

- Rất lớn, cả về mặt cá nhân lẫn chiến lược phát triển của doanh nghiệp. Đây là những thị trường khó tính, với quy chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm nghiêm ngặt, thậm chí còn khắt khe hơn cả tiêu chuẩn nội địa. Việc sản phẩm của chúng tôi được chấp nhận tại các hệ thống phân phối quốc tế là một sự ghi nhận đáng trân trọng, và là minh chứng cho năng lực cạnh tranh của nông sản Việt nếu được đầu tư bài bản.

Nhưng với tôi, xuất khẩu không chỉ là đích đến mà còn là bước đệm để nâng chuẩn ngược cho thị trường trong nước. Khi buộc phải tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế, chúng tôi học được rất nhiều điều, từ kiểm soát chất lượng, xây dựng hồ sơ truy xuất, thiết kế bao bì đến vận hành logistics. Những kinh nghiệm đó, khi áp dụng ngược lại cho khách hàng trong nước, sẽ giúp thay đổi cả nhận thức lẫn kỳ vọng về thực phẩm sạch.

Thực tế, để có được “giấy thông hành” vào thị trường Singapore, chúng tôi mất hơn một năm chuẩn bị. Họ yêu cầu minh bạch đến từng chi tiết, từ giống, nguồn thức ăn, lịch tiêm phòng, môi trường chăn nuôi đến quy trình đóng gói. Có những lô hàng tưởng đã xong, nhưng đến phút chót vẫn phải kiểm tra lại chỉ số khí bên trong lòng đỏ dù đã đạt chuẩn Việt Nam. Chúng tôi phải làm lại toàn bộ mẫu, tốn kém rất lớn về chi phí và thời gian.

Thế nhưng, tôi không coi đó là trở ngại mà là bài học. Mỗi lần như vậy, V.Food lại trưởng thành thêm một bước. Và điều khiến tôi tin tưởng nhất là nếu làm đúng và đủ, trứng Việt hoàn toàn có thể đứng ngang hàng với những sản phẩm chất lượng cao nhất trên thế giới.

* Gần đây, khái niệm “trứng gà nhân đạo” được nhắc đến nhiều. Vì sao ông lại đi theo hướng rất đặc biệt này?

- Vì tôi tin rằng một sản phẩm tốt không thể ra đời từ một quy trình tồi tệ. Những con gà bị nhốt trong lồng hẹp, không được vận động, không tiếp xúc ánh sáng tự nhiên, không được thể hiện bản năng sinh học thì làm sao có thể cho ra quả trứng thật sự ngon, sạch và lành mạnh?

Với chúng tôi, “trứng gà nhân đạo” không chỉ là sản phẩm, là tuyên ngôn về sự tôn trọng. Tôn trọng động vật, tôn trọng người tiêu dùng và tôn trọng chính những giá trị đạo đức trong sản xuất. Những con gà được nuôi thả tự nhiên, không ép đẻ, được chăm sóc đúng sinh lý sẽ cho ra những quả trứng không chỉ ngon hơn mà còn khiến người tiêu dùng cảm thấy yên tâm và đồng cảm. Tôi tin rằng ngày càng nhiều người tiêu dùng, đặc biệt là thế hệ trẻ, sẽ lựa chọn sản phẩm không chỉ vì chất lượng, mà vì ý nghĩa phía sau nó.

* Trong khi không nhiều doanh nghiệp thực phẩm quan tâm đến giáo dục nông nghiệp, ông lại đầu tư nghiêm túc vào lĩnh vực này. Điều gì khiến ông chọn con đường này?

- Tôi luôn nghĩ: thay đổi nhận thức xã hội không thể đến từ quảng cáo, mà phải đến từ trải nghiệm thật. Vì thế, chúng tôi tổ chức các chuyến trải nghiệm nông nghiệp tại trang trại để học sinh, sinh viên, thậm chí cả phụ huynh có thể tận mắt thấy được một quy trình sản xuất thực phẩm sạch diễn ra như thế nào.

Khi bạn thấy con gà được nuôi thế nào, ăn gì, sống ra sao, bạn sẽ hiểu rằng để có một quả trứng sạch, cần rất nhiều công đoạn tử tế. Và khi người trẻ hiểu điều đó từ sớm, họ sẽ trở thành người tiêu dùng thông thái, thậm chí là những người làm nông nghiệp có trách nhiệm trong tương lai.

* Trong một lần chia sẻ, ông nói rằng “kinh doanh là cách để kể một câu chuyện tử tế”. Ông có thể nói rõ hơn về triết lý này?

- Tôi tin mỗi sản phẩm đều có thể trở thành một “đại sứ” không chỉ cho thương hiệu, mà còn cho giá trị đạo đức của người làm ra nó. Với tôi, một quả trứng tử tế không đơn thuần là sản phẩm sạch, mà là kết tinh của cả một quy trình minh bạch từ con giống, thức ăn, điều kiện chăm sóc đến đóng gói và phân phối.

Ông Trương Chí Thiện giới thiệu sản phẩm V.Food đến khách nước ngoài

Ngày nay, người tiêu dùng không chỉ mua vì giá, họ mua vì niềm tin. Họ muốn biết sản phẩm đến từ đâu, được tạo ra như thế nào, và liệu họ có đang góp phần ủng hộ điều tốt đẹp. Niềm tin ấy không thể tạo ra bằng khẩu hiệu, mà phải được xây dựng từ thực tế, bằng chất lượng nhất quán, bằng trách nhiệm với xã hội và sự tôn trọng với người tiêu dùng.

Tôi luôn nhắc đội ngũ nếu sản phẩm tốt được tạo ra bằng cách tồi tệ thì thành công chỉ là nhất thời. Nhưng nếu làm bằng sự tử tế, đặt chữ tín làm nền móng thì khách hàng sẽ không chỉ quay lại, họ sẽ trở thành người đồng hành cùng mình trên hành trình lâu dài.

* Ông nghĩ gì về vai trò của công nghệ trong hành trình minh bạch hóa ngành nông nghiệp Việt?

- Công nghệ là “người bạn đồng hành” không thể thiếu trong hành trình làm nông nghiệp tử tế. Trước đây, ngành trứng phần lớn vận hành theo kinh nghiệm thủ công, thiếu hệ thống, khó kiểm soát rủi ro. Nhưng nhờ áp dụng công nghệ, chúng tôi có thể quản lý mọi khâu một cách minh bạch và chính xác, từ trang trại đến bàn ăn.

Hệ thống truy xuất nguồn gốc bằng mã QR cho phép người tiêu dùng kiểm tra từng quả trứng: con gà nào đẻ, ngày nào, nuôi ở đâu, quy trình kiểm nghiệm ra sao, đến lúc nào được đưa ra thị trường. Bên cạnh đó, hệ thống kiểm soát nhiệt độ trong kho và trên xe vận chuyển được giám sát thời gian thực; khi có sai lệch, hệ thống tự động cảnh báo để kịp thời xử lý.

Quan trọng hơn, công nghệ giúp chúng tôi rút ngắn khoảng cách với người tiêu dùng. Khi họ hiểu hành trình sản phẩm một cách minh bạch, niềm tin được thiết lập vững chắc. Đó cũng là yếu tố giúp nâng cao vị thế của nông sản Việt trên thị trường quốc tế, nơi minh bạch và tiêu chuẩn luôn là rào cản cao nhất.

* Vậy còn văn hóa doanh nghiệp mà ông đang xây dựng tại Vĩnh Thành Đạt, đâu là điều cốt lõi?

- Tôi luôn nói với đội ngũ mình: “Chúng ta không chỉ bán trứng, chúng ta trao giá trị”. Vì thế, từ công nhân đến kỹ sư, từ nhân viên bán hàng đến kỹ thuật trại, ai cũng cần hiểu vì sao công việc mình đang làm lại có ý nghĩa. Chúng tôi tổ chức đào tạo định kỳ, đối thoại cởi mở, tạo điều kiện để từng người thấy mình được ghi nhận.

Bên cạnh đó, tôi cũng cố gắng xây dựng một văn hóa học hỏi. Tôi tin doanh nghiệp tốt là nơi mà mỗi người đều có cơ hội lớn lên không chỉ về kỹ năng, mà cả về tư duy và nhân cách.

* Trong 10 năm tới, ông định hướng Vĩnh Thành Đạt phát triển theo hướng nào, nhất là khi thị trường thực phẩm ngày càng cạnh tranh gay gắt?

- Chúng tôi muốn trở thành doanh nghiệp tiên phong về thực phẩm có nguồn gốc động vật minh bạch tại Việt Nam. Không chỉ trứng, mà cả sản phẩm chế biến, phải tuân thủ 4 nguyên tắc: sạch, ngon, truy xuất, nhân văn.

Tôi không nghĩ cạnh tranh là điều đáng sợ. Điều đáng sợ là đánh mất phương hướng và quên đi giá trị cốt lõi. Nếu bạn cứ chạy theo giá rẻ, cắt giảm quy chuẩn, lơ là đạo đức thì dù có thắng cuộc chiến ngắn hạn, bạn sẽ thua ở đường dài. Với tôi, cạnh tranh là cơ hội để khẳng định sự khác biệt và sự khác biệt của Vĩnh Thành Đạt luôn bắt đầu từ hai chữ tử tế.

Một công đoạn trong dây chuyền trứng của Vĩnh Thành Đạt

* Để hiện thực hóa tầm nhìn đó, theo ông, thách thức lớn nhất hiện nay nằm ở đâu?

- Không phải vốn, không phải công nghệ mà là thay đổi nhận thức. Từ người sản xuất đến người tiêu dùng, chúng ta vẫn còn quá quen với khái niệm “ăn cho no, bán cho rẻ”. Nhưng nếu cứ tiếp tục như vậy, nông nghiệp Việt sẽ mãi mãi chỉ “đi sau”, không thể tạo giá trị thặng dư, không thể vươn xa.

Vì vậy, tôi luôn coi việc thay đổi tư duy là ưu tiên hàng đầu. Người sản xuất cần thấy rõ rằng đầu tư vào quy trình bài bản không chỉ là chi phí, mà là nền tảng cho lợi nhuận bền vững. Về phía người tiêu dùng, họ cũng cần ý thức được rằng mỗi lựa chọn mua hàng chính là một hành động ủng hộ cho những giá trị mà họ tin tưởng. Khi cả hai phía cùng thay đổi nhận thức và gặp nhau ở điểm chung đó, thì sự chuyển đổi toàn ngành mới thật sự diễn ra.

* Với những người trẻ đang ấp ủ hành trình khởi nghiệp trong nông nghiệp, ông muốn nhắn gửi điều gì?

- Hãy bắt đầu từ điều nhỏ nhất nhưng làm với tinh thần lớn nhất. Đừng để sự “bình thường” của nông nghiệp đánh lừa bạn. Đằng sau mỗi hạt giống, mỗi luống rau, mỗi quả trứng… là cả một hệ sinh thái phức tạp, nơi cơ hội dành cho những ai đủ kiên trì và tâm huyết.

Tôi khuyên các bạn đừng khởi nghiệp vì thấy xu hướng hay vì muốn “gặt nhanh”. Hãy đi sâu, tìm hiểu thật kỹ, chọn một mảnh ghép bạn thực sự yêu thích rồi gắn bó với nó ít nhất 10 năm. Trong nông nghiệp, thành công không dành cho người vội vàng. Nhưng nếu bạn có tâm, có tầm và đi đường dài, bạn sẽ tạo ra nhiều điều rất lớn.

* Nếu được chọn lại, ông có chọn nghề trứng nữa không?

- Tôi không chỉ chọn lại, mà còn cảm ơn nghề trứng. Nhờ nó, tôi học được nhiều bài học quý giá: sự kiên nhẫn, lòng biết ơn, tính hệ thống và cả khả năng nhìn xa trông rộng. Nhờ nó, tôi có cơ hội làm điều có ích không chỉ cho bản thân mà cho người khác.

Nhiều người nói tôi quá yêu nghề. Có lẽ đúng. Nhưng tôi nghĩ khi bạn thật sự tin vào giá trị mình tạo ra thì tình yêu đó sẽ là động lực lớn nhất để bạn không bao giờ từ bỏ, kể cả khi mọi thứ đang chống lại bạn.

* Cảm ơn ông vì cuộc trò chuyện đầy cảm hứng!

Hồng Nga