Phân cấp cho Chính phủ quản lý nguồn tăng thu, tiết kiệm chi là trái nguyên tắc phân cấp

Chiều 09/6, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự án Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi).

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Trần Minh Khương tham dự Phiên họp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung thảo luận. Ảnh: VPQH

Đề xuất phân cấp cho Chính phủ để chủ động sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi

Báo cáo tóm tắt về tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự án Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, trên cơ sở ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính, ý kiến của các đại biểu Quốc hội (ĐBQH), các cơ quan của Chính phủ đã phối hợp, làm việc chặt chẽ với Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính, đại diện Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, Kiểm toán nhà nước và cơ bản đã đạt được sự đồng thuận trong các nội dung tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự án Luật.

Trong đó, Dự thảo Luật đã quy định sử dụng linh hoạt từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi, dự toán chi còn lại của cấp ngân sách (không quy định xử lý theo thứ tự ưu tiên), bao gồm cả tăng dự phòng ngân sách nhà nước (NSNN) (trong phạm vi mức bố trí dự phòng từ 2 - 5% tổng chi NSNN).

Thực hiện chủ trương đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo Nghị quyết số 57-NQ/TW và sắp xếp tổ chức bộ máy, xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý về các nội dung: tổng hợp lập dự toán, chấp hành NSNN, phân cấp ngân sách cấp tỉnh, cấp xã đối với lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và có hiệu lực từ ngày 01/7/2025.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Đáng chú ý, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay, để kịp thời, chủ động trong việc sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi so với dự toán, dự toán chi còn lại của cấp ngân sách, Dự thảo Luật quy định Quốc hội phân cấp cho Chính phủ quản lý điều hành nguồn tăng thu so với dự toán, dự toán chi còn lại, bảo đảm hiệu quả và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội kết quả thực hiện.

Để có cơ sở trong tổ chức thực hiện, Dự thảo Luật bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ quy định: nguồn tài trợ, đóng góp tự nguyện; nguồn viện trợ không hoàn lại cho Nhà nước, Chính phủ Việt Nam và chính quyền địa phương; sử dụng nguồn vốn chi đầu tư phát triển của ngân sách địa phương cho các dự án thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách cấp trên trực tiếp hoặc hỗ trợ địa phương khác.

Đồng thời, để chủ động, linh hoạt trong tổ chức thực hiện, tiếp thu ý kiến của ĐBQH, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung tăng trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị trong thực hiện chi ngân sách, đơn giản hóa quy trình kiểm soát chi ngân sách của cơ quan Kho bạc nhà nước; đồng thời, bổ sung quy định đảm bảo sử dụng linh hoạt, hiệu quả, kịp thời đối với Quỹ dự trữ tài chính cấp tỉnh.

Bảo đảm quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật

Báo cáo tóm tắt ý kiến về nội dung tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Dự thảo Luật NSNN (sửa đổi), tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi, cho biết, Chính phủ vừa mới đề nghị bổ sung nội dung chuyển thẩm quyền quyết định việc điều hành số tăng thu, số còn lại của ngân sách trung ương từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội sang Chính phủ.

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Trần Minh Khương phát biểu tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị không sửa đổi như đề nghị của Chính phủ về xử lý tăng, giảm thu, chi so với dự toán trong quá trình chấp hành NSNN (Điều 61).

Về lý do đưa ra đề nghị này, ông Phan Văn Mãi nêu rõ:

Thứ nhất, việc phân bổ số tăng thu, tiết kiệm chi theo quy định tại khoản 5 Điều 20 và khoản 2 Điều 52 của Luật NSNN hiện hành đang giao thẩm quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định, thực chất là những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội theo quy định của Hiến pháp (tăng thu NSNN liên quan đến quyết định bổ sung dự toán ngân sách và phân bổ ngân sách trung ương) nhưng Quốc hội phân cấp, ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội để bảo đảm linh hoạt trong điều hành ngân sách. Vì vậy, không thể phân cấp tiếp cho Chính phủ, như vậy là trái với nguyên tắc phân cấp, chưa bảo đảm phù hợp về thẩm quyền theo quy định của Hiến pháp.

Thứ hai, trong nhiều năm qua, trên thực tế, hầu hết việc Chính phủ trình phân bổ số tăng thu đều chậm so với quy định, chưa bảo đảm đúng thời hạn trình (trước 10/4 hằng năm). Việc chậm không phải do quá trình xem xét của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; mọi Tờ trình về phương án phân bổ đều được Ủy ban Thường vụ Quốc hội xử lý kịp thời (đến nay, Chính phủ chưa trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định số tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2024).

Thứ ba, đây là nội dung lớn, thay đổi về thẩm quyền. Tuy nhiên trong Tờ trình và trong Dự thảo Luật đã trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9, Chính phủ đều chưa báo cáo nội dung này. Đến nay, khi sắp thông qua, Chính phủ mới đề nghị sửa đổi.

Đối chiếu với quy định thì chưa đủ điều kiện trình Quốc hội thông qua, vì: chưa có đánh giá tác động chính sách nên chưa đủ điều kiện theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; chưa đủ điều kiện theo quy trình vì nội dung này chưa được thảo luận tại Tổ và Hội trường; chưa được thẩm tra theo quy định vì không có trong Tờ trình; Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng chưa thảo luận, cho ý kiến, chưa có kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội - ông Phan Văn Mãi cho hay.

Vì vậy, để bảo đảm tuân thủ pháp luật về thẩm quyền và quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị không sửa đổi, không bổ sung nội dung này và giữ nguyên như quy định hiện hành.

Đ. KHOA