Phát huy lợi thế cơ cấu dân số 'vàng', tạo động lực cho phát triển bền vững

Học sinh khối THPT tỉnh và học viên Trường Cao đẳng nghề Hà Nam tìm hiểu thông tin việc làm tại Công ty Honda Việt Nam. Ảnh: Lê Dũng

Cơ cấu dân số “vàng”-nguồn lực quan trọng cho phát triển

Tỉnh Ninh Bình có quy mô dân số lớn, lực lượng lao động dồi dào, trong đó dân số ở độ tuổi lao động chiếm tỷ lệ cao trong tổng dân số, là điều kiện thuận lợi để địa phương đẩy mạnh sản xuất, phát triển kinh tế, chi phí an sinh xã hội giảm, tăng tích lũy xã hội và đầu tư cho phát triển lâu dài.

Thực tiễn cho thấy, lực lượng lao động của tỉnh hiện nay không chỉ đông về số lượng mà còn ngày càng được nâng lên về chất lượng. Trình độ học vấn, tay nghề, khả năng tiếp cận khoa học-công nghệ, kỹ năng nghề nghiệp của người lao động từng bước được cải thiện, đáp ứng tốt hơn yêu cầu của thị trường lao động trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số. Cơ cấu dân số vàng đã và đang tác động tích cực tới nhiều lĩnh vực kinh tế-xã hội của tỉnh.

Nguồn lao động trẻ, năng động góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ, du lịch; đồng thời mở rộng thị trường tiêu dùng nội địa, tạo sức mua lớn cho các ngành thương mại, dịch vụ. Đây là tiền đề quan trọng để Ninh Bình phát triển theo hướng cân đối, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo đảm an sinh xã hội.

Nhận thức rõ vai trò đặc biệt quan trọng của cơ cấu dân số vàng đối với phát triển kinh tế-xã hội, những năm qua, nhất là từ sau tháng 7/2025, các cấp ủy đảng, chính quyền tỉnh Ninh Bình luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo triển khai đồng bộ nhiều chủ trương, giải pháp nhằm phát huy tối đa lợi thế này.

Các nghị quyết, chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh đều nhấn mạnh yêu cầu phát triển nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng dân số, coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt. Trong đó, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực trẻ; nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, giáo dục nghề nghiệp; gắn đào tạo với nhu cầu sử dụng lao động của doanh nghiệp và thị trường.

UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương đẩy mạnh thực hiện các chương trình đào tạo nghề cho lao động nông thôn, đào tạo lại, bồi dưỡng nâng cao kỹ năng cho người lao động, nhất là lao động trẻ. Qua đó, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng tích cực, tăng tỷ trọng lao động trong lĩnh vực công nghiệp-xây dựng và dịch vụ, giảm dần lao động thuần nông, nâng cao năng suất lao động xã hội.

Cùng với đó, các chính sách thu hút đầu tư, phát triển doanh nghiệp, cải thiện môi trường kinh doanh tiếp tục được đẩy mạnh, tạo thêm nhiều việc làm mới, ổn định cho người lao động. Nhiều doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh đã lựa chọn Ninh Bình là điểm đến đầu tư, tận dụng tốt nguồn nhân lực dồi dào, trẻ, có chất lượng của địa phương.

Tỉnh đặc biệt quan tâm nâng cao chất lượng dân số, coi đây là yếu tố quyết định sự phát triển bền vững. Ngành Y tế tỉnh đã chủ động tham mưu triển khai nhiều chương trình, kế hoạch hành động về dân số và phát triển, chăm sóc sức khỏe nhân dân như: chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe vị thành niên, thanh niên; tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân; sàng lọc trước sinh và sơ sinh; chăm sóc sức khỏe các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản; chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Công tác y tế dự phòng, khám, chữa bệnh được tăng cường; mạng lưới y tế cơ sở tiếp tục được củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong quản lý y tế, hồ sơ sức khỏe điện tử góp phần nâng cao hiệu quả chăm sóc sức khỏe cho người dân, đặc biệt là lực lượng lao động trong độ tuổi sản xuất. Nhờ đó, thể lực, tầm vóc, sức khỏe của người dân từng bước được cải thiện.

Năm 2025, tuổi thọ bình quân duy trì ở mức khá 75,4 tuổi. Người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ đạt 37,6%. Tổng tỷ suất sinh là 2,3 con/phụ nữ; tỷ số giới tính khi sinh giảm còn 111,7 bé trai/100 bé gái. Hằng năm, toàn tỉnh có 6.000-7.000 người được tư vấn về sức khỏe tiền hôn nhân và có khoảng 3.000 người khám sức khỏe tiền hôn nhân; gần 50% phụ nữ mang thai dự kiến sinh được sàng lọc trước sinh; 52% trẻ sơ sinh được khám sàng lọc… Chất lượng nguồn nhân lực ngày càng được nâng cao, đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội trong giai đoạn mới.

Phát huy lợi thế cơ cấu dân số “vàng”

Không chỉ là tận dụng lực lượng lao động đông đảo, mà quan trọng hơn là tạo điều kiện để mỗi người dân được học tập, làm việc, cống hiến và thụ hưởng thành quả phát triển. Vì vậy, tỉnh Ninh Bình đã và đang tập trung đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế-xã hội, nhất là hạ tầng giao thông, đô thị, giáo dục, y tế, văn hóa; từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.

Các chương trình an sinh xã hội, giảm nghèo bền vững, hỗ trợ đối tượng yếu thế tiếp tục được triển khai hiệu quả, góp phần giữ vững ổn định xã hội, tạo môi trường thuận lợi để phát huy tối đa tiềm năng của lực lượng lao động trẻ.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng chú trọng giáo dục ý thức, trách nhiệm cho thế hệ trẻ trong xây dựng quê hương, đất nước; khuyến khích tinh thần đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, lập nghiệp tại địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc phát huy lợi thế cơ cấu dân số “vàng” cũng đặt ra không ít thách thức, nhất là áp lực giải quyết việc làm, nâng cao chất lượng việc làm, bảo đảm cân đối cung-cầu lao động trong bối cảnh hội nhập sâu rộng. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ hơn nữa của cả hệ thống chính trị, sự chủ động, sáng tạo của các cấp, ngành và sự nỗ lực vươn lên của mỗi người dân. Cơ cấu dân số “vàng” là lợi thế có thời hạn. Nếu không được khai thác hiệu quả, lợi thế sẽ nhanh chóng trôi qua, bước sang giai đoạn già hóa dân số.

Nhận thức rõ điều đó, tỉnh đang nỗ lực tận dụng “thời kỳ vàng” này để tạo dựng nền tảng vững chắc cho phát triển lâu dài. Ngày 15/9/2025, UBND tỉnh Ninh Bình đã ban hành Kế hoạch số 68/KH-UBND về thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam trên địa bàn tỉnh Ninh Bình đến năm 2030.

Thời gian tới, các cấp ủy, chính quyền tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu của Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030 theo Quyết định số 1679/QĐ-TTg ngày 22/11/2019 của Thủ tướng Chính phủ, nhằm giải quyết toàn diện, đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bố, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Tiếp tục đưa mức sinh về mức sinh thay thế (bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có 2,1 con); đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên.

Phát huy tối đa lợi thế cơ cấu “dân số vàng”, các cấp, ngành tiếp tục thực hiện tốt các chiến lược về giáo dục và đào tạo, lao động, việc làm, xuất khẩu lao động, thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Đồng thời, thực hiện hiệu quả các chiến lược, chương trình về chăm sóc sức khỏe nhân dân…

Với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của các cấp ủy đảng, chính quyền và các chủ trương, chính sách phù hợp, đồng bộ; cùng sự đồng thuận, hưởng ứng tích cực của nhân dân, tin tưởng rằng Ninh Bình sẽ phát huy tốt lợi thế cơ cấu “dân số vàng”, biến lợi thế thành lợi ích kinh tế cụ thể, biến nguồn lực con người thành động lực mạnh mẽ, góp phần phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, xứng đáng là điểm sáng của khu vực Đồng bằng Sông Hồng trong giai đoạn mới.

Minh Tân