Phát triển khoa học là nền tảng để xây dựng Việt Nam thịnh vượng

Phó Thủ Tướng Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại sự kiện. (Ảnh: TL)

Chiều 16/5, tại trụ sở Bộ Khoa học và Công nghệ, đã diễn ra Chương trình Ngày hội Khoa học và Công nghệ Việt Nam năm 2025.

Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng, cùng các đồng chí lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương, đại diện các tổ chức quốc tế, viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp công nghệ cao, nhà sáng chế, cộng đồng nhà khoa học trong và ngoài nước tham dự chương trình.

Khoa học phải giải bài toán lớn của quốc gia

Phát biểu tại chương trình, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định: Khoa học không chỉ nằm trong phòng thí nghiệm, trên trang sách, mà phải đi vào cuộc sống, giải những bài toán lớn của quốc gia, mang lại ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.

Nhìn lại chặng đường đã qua, mỗi cán bộ ngành Khoa học và công nghệ đều hết sức tự hào và tri ân sâu sắc công lao, trí tuệ và sự cống hiến thầm lặng của các thế hệ cha anh đi trước đã đặt nền móng vững chắc cho những thành tựu hôm nay - những thành tựu đã góp phần làm nên diện mạo Việt Nam tươi sáng hơn, mạnh mẽ hơn.

Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định: “Phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu; giữ vai trò then chốt trong sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội của đất nước”. Tinh thần này tiếp tục được cụ thể hóa và nâng tầm trong các Nghị quyết quan trọng của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết 57 đã xác định khoa học, công nghệ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phải thực sự trở thành đột phá chiến lược, động lực chính để đưa Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, chúng ta đang sửa Luật Khoa học, công nghệ thành Luật Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo để thể chế hóa các định hướng, chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước.

Những nhà khoa học, công nghệ có nhiều đóng góp cho sự phát triển của đất nước, của nhân loại phải được tôn vinh muôn đời. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ đề xuất Chính phủ xây dựng một công viên với các tượng đài của các nhà khoa học, công nghệ có thành tựu nghiên cứu, có đóng góp xuất sắc cho đất nước và thế giới. Giống như các quốc gia có nghĩa trang danh nhân, nghĩa trang nhà khoa học nổi tiếng.

"Việt Nam sẽ phát triển để trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển có thu nhập cao, với GDP/người 20-25.000 USD vào năm 2045. Bây giờ, giấc mơ đã lớn, việc đã đủ lớn, đủ khó… Chúng ta có thể thu hút tri thức toàn cầu, các nhà khoa học, công nghệ toàn cầu tham gia giải các bài toán lớn của Việt Nam và qua đó khoa học, công nghệ của nước nhà phát triển, đất nước phát triển", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại sự kiện. (Ảnh: TL)

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết thêm, Bộ Khoa học và Công nghệ là 5 ngón tay trên một bàn tay: Khoa học công nghệ, Sở hữu trí tuệ, Đổi mới sáng tạo, Tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng, Chuyển đổi số.

Khoa học, công nghệ là cái máy cái sản xuất ra tri thức. Sở hữu trí tuệ là biến cái tri thức đó thành tài sản để giao dịch được, tạo thành thị trường tài sản trí tuệ, giúp cho tri thức ra khỏi phòng thí nghiệm và đi xa được. Đổi mới sáng tạo là mang cái trí ấy sáng tạo ra sản phẩm, của cải cho xã hội. Chuyển đổi số là môi trường mới, mảnh đất mới, công cụ mới cho sự phát triển…

"5 ngón tay này là một chỉnh thể toàn diện cho khoa học, công nghệ phát triển", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Đại diện tổ chức quốc tế tại sự kiện, ông Iain Frew, Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam đánh giá cao những tiến bộ và thành tựu của Việt Nam trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Theo ông, đây là thời điểm thú vị cho khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trên toàn thế giới. Ông nhấn mạnh vai trò của khoa học và công nghệ trong việc thúc đẩy năng lực cạnh tranh quốc gia thông qua thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tăng năng suất và thúc đẩy đổi mới sáng tạo cũng như thâm nhập sâu vào cuộc sống con người.

"2/3 dân số thế giới được kết nối với Internet. Tỷ lệ này ở Việt Nam là 80%. Trí tuệ nhân tạo đã trở thành một thuật ngữ quen thuộc. Việt Nam có các công ty lớn sẵn sàng đầu tư và cạnh tranh trên thị trường AI toàn cầu. Nghị quyết 57 là một cột mốc trong tư duy của Việt Nam để nhận ra vai trò quan trọng của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong thời đại mới. Điều này cho thấy quyết tâm của Việt Nam trong việc giải quyết các rào cản về thể chế, đầu tư vào nhân tài và cơ sở hạ tầng để nắm bắt cơ hội", ông Iain Frew chia sẻ.

Tạo hành lang pháp lý, cởi trói cho các lĩnh vực khoa học

Phát biểu tại sự kiện, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng gửi lời chúc mừng đến các nhà khoa học, người lao động và người yêu khoa học trên toàn quốc và cảm ơn sự đồng hành, cống hiến của các thế hệ nhà khoa học, quản lý khoa học và doanh nghiệp trong thời gian vừa qua.

Phó Thủ tướng dẫn dắt từ buổi gặp mặt mạng lưới tri thức cách đây 62 năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh tầm quan trọng của khoa học phải xuất phát từ thực tiễn sản xuất và quay trở lại phục vụ nhân dân, phục vụ mục tiêu cao cả là xây dựng chủ nghĩa xã hội và nâng cao đời sống nhân dân. Đây là kim chỉ nam cho sự phát triển đất nước.

Đảng và Nhà nước luôn nhất quán quan điểm phát triển khoa học, công nghệ là động lực phát triển đất nước, đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao vào năm 2045.

"Chúng ta có quyền tự hào về quá trình phát triển khoa học, công nghệ, từ những sáng kiến phục vụ chiến trường đến những công trình xây dựng lớn. Những thành tựu đó là minh chứng cho sự sáng tạo của đội ngũ nhà khoa học của Việt Nam", Phó Thủ tướng cho hay.

Chương trình “Ngày hội Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5 năm 2025 do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức chiều 16/5. (Ảnh: TL)

Phó Thủ tướng cho biết, thế giới đang bước vào sự thay đổi sâu sắc với bước tiến công nghệ AI, IOT, công nghệ xanh... Đây là thách thức và cũng là cơ hội để Việt Nam bắt nhịp với thế giới để phát triển nhanh, bền vững, bao trùm.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, phát triển khoa học là nền tảng để xây dựng Việt Nam thịnh vượng, bảo vệ môi trường, nâng cao đời sống người dân.

Để hoàn thiện các mục tiêu này, Phó Thủ tướng đề nghị hoàn thiện thể chế để tạo hành lang pháp lý, cởi trói cho các lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Phó Thủ tướng yêu cầu đưa thể chế thành cầu nối lan tỏa đến các nhà khoa học và doanh nghiệp.

Tiếp theo, để phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, theo Phó Thủ tướng, cần quan tâm mô hình phát triển công tư, có thực chất để đưa người dân, doanh nghiệp trở thành trung tâm; thúc đẩy hoạt động nghiên cứu cơ bản, làm chủ công nghệ chiến lược, công nghệ lõi. Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt để phát triển các xu hướng của thế giới mà Việt Nam có tiềm năng như AI, bán dẫn, công nghệ sinh học.

Ngoài ra, Việt Nam cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, trao quyền tự chủ cho các nhà khoa học, đội ngũ tri thức; thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ trong mọi lĩnh vực của đời sống, từ kinh tế đến xã hội, nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế trong giai đoạn mới.

Đồng thời, Phó Thủ tướng cho rằng, cần đẩy mạnh ngoại giao khoa học, tranh thủ tri thức và công nghệ của thế giới, tham gia vào mạng lưới toàn cầu, đưa khoa học Việt Nam ra thế giới và trở thành cầu nối đưa những công nghệ mới đến Việt Nam. Nâng cao tiêu chuẩn đo lường và chất lượng, nâng cao vị thế hàng hóa Việt Nam, bảo đảm chất lượng cuộc sống cho người dân; khơi gợi niềm đam mê khoa học, công nghệ, tôn vinh các nhà khoa học, tuyên truyền mạnh mẽ hơn nữa các mô hình thành công cho thế hệ trẻ.

Phó Thủ tướng tin tưởng rằng, chúng ta sẽ thắng lợi những mục tiêu chiến lược về đổi mới khoa học, công nghệ, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới-kỷ nguyên vươn mình.

Tại buổi lễ, Ban tổ chức vinh danh một số các sản phẩm và công trình khoa học và công nghệ tiêu biểu năm 2024. Đây đều là những thành tựu có giá trị ứng dụng thực tiễn cao, góp phần giải quyết các các vấn đề cấp thiết của đất nước, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Tiếp nối hoạt động vinh danh, Bộ Khoa học và Công nghệ chính thức công bố Chương trình hành động và sứ mệnh mới của Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (NAFOSTED) - một thiết chế tài trợ khoa học được tái cấu trúc nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thủ tục hành chính và tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các tổ chức, cá nhân thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ.

BÍCH LIÊN