Phát triển logistics để thúc đẩy chuỗi giá trị hàng hóa vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Vận chuyển hàng hóa tại cảng Cái Mép - Thị Vải, Bà Rịa - Vũng Tàu. Ảnh: CTV

Logistic liên kết vùng nhìn từ Đông Nam Bộ

Thống kê của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), hiện tại vùng Đông Nam Bộ có khoảng 14.800 doanh nghiệp cung ứng dịch vụ logistics, chiếm gần 50% tổng số doanh nghiệp logistics cả nước. Đây là tỷ trọng rất cao, trong đó tập trung chủ yếu tại TP. Hồ Chí Minh với hơn 11.000 doanh nghiệp, Bình Dương gần 1.700 doanh nghiệp và Đồng Nai hơn 1.200 doanh nghiệp.

Theo đánh giá của ông Phạm Tấn Công - Chủ tịch VCCI, Đông Nam Bộ là thị trường đầy tiềm năng và hấp dẫn cho ngành logistics phát triển, với khoảng 45% tổng khối lượng hàng hóa và hơn 60% khối lượng hàng container, thông qua hệ thống cảng: Cát Lái, Cái Mép - Thị Vải.

Hiện nay các doanh nghiệp trong lĩnh vực logistics đã có sự đầu tư khá tốt về hạ tầng và công nghệ. Tuy nhiên, doanh nghiệp không thể tự kết nối hạ tầng giữa các tỉnh, thành trong vùng, giữa khu sản xuất chế biến, khu công nghiệp với cảng, sân bay và giữa vùng với các thị trường. Các doanh nghiệp chỉ có thể đầu tư vào chính cơ sở của mình như kho, bãi, cảng,v.v.

Mới đây chia sẻ tại sự kiện kết nối logistic các tỉnh vùng Đông Nam Bộ tổ chức tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu Nguyễn Văn Thọ thừa nhận, hệ thống dịch vụ kho bãi, trung tâm logistics sau cảng chưa theo kịp xu thế; thiếu hụt các dịch vụ logistics như mạng lưới dịch vụ kho hàng hóa tổng hợp, ICD (cảng cạn nội địa), kho lạnh, dịch vụ về container, đóng gói hàng theo yêu cầu…

Đây cũng là một trong những điểm nghẽn mà tỉnh không riêng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đang rất mong các nhà đầu tư, các công ty kinh doanh dịch vụ logistics quan tâm để khắc phục hạn chế này nhằm khơi thông, hiến kế để phát triển ngành dịch vụ được ví như mạch máu của các ngành công nghiệp trong khu vực.

Cùng chia sẻ về những giải pháp gỡ điểm nghẽn, tạo liên kết logistics trong vùng Đông Nam Bộ, ông Đặng Vũ Thành - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, cho rằng cần xem xét 4 thành phần chính cấu thành chuỗi logistics khu vực đó là: phần cứng, phần mềm, công nghệ và con người vận hành.

Theo ông Thành, mục đích cuối cùng của kinh doanh là mục tiêu tăng doanh thu, tăng lợi nhuận, nộp ngân sách, tạo công ăn việc làm cho người lao động. Do đó, chúng ta phải đẩy nhanh nguồn hàng thông qua việc liên kết vùng, nguồn hàng tại chỗ và nguồn hàng trung chuyển. "Tôi cho rằng cần ưu tiên tuyệt đối cho nguồn hàng tại chỗ, trước khi đẩy mạnh nguồn hàng trung chuyển"..

Nghị quyết 24-NQ/TW của Bộ Chính trị đã chỉ ra một hạn chế của vùng Đông Nam Bộ là "Mạng lưới kết cấu hạ tầng cấp vùng, liên vùng, nhất là hạ tầng giao thông kết nối nội vùng và liên vùng còn thiếu, yếu, chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến sự phát triển và sức lan tỏa của vùng".

Phát triển logistics để thúc đẩy chuỗi giá trị hàng hóa vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Tạo cơ hội bứt phá cho cả vùng đồng bằng sông Cửu Long

Không chỉ với vùng Đông Nam Bộ, vùng ĐBSCL cũng đang đặt ra nhu cầu phát triển rất lớn cho hoạt động logistic. Theo các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, vấn đề liên kết vùng, phát triển logistics đề nâng cao chuỗi giá trị hàng hóa nông sản phục vụ xuất khẩu đang được xem là “xương sống” cho toàn vùng. Nếu giải được bài toán logistics sẽ giúp khắc phục tình trạng thất thoát nông sản sau thu hoạch của vùng từ 30 - 40%.

Theo nhận định của Ngân hàng thế giới (WB), mặc dù ĐBSCL có nhiều lợi thế và tiềm năng to lớn để phát triển giao thông đường thủy với hệ thống sông ngòi chằng chịt, với tổng chiều dài gần 28.000 km nhưng hiện nay vận tải thủy nội địa chỉ dừng lại ở vai trò tập kết, thu gom hàng hóa với quy mô còn rất hạn chế.

Cũng theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, chi phí logistics của Việt Nam tương đương 20,9% so với GDP; trong đó chi phí vận tải chiếm khoảng 59%. Hiện nay, ĐBSCL hàng năm có nhu cầu vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu khoảng 18 triệu tấn hàng hóa, tuy nhiên, 70% lượng hàng hóa này phải chuyển tải về các cảng lớn ở TP. Hồ Chí Minh và cảng Cái Mép (Bà Rịa - Vũng Tàu) khiến chi phí vận tải doanh nghiệp phải gánh cao hơn từ 10 - 40% tùy từng tuyến.

Phần lớn hàng hóa xuất nhập khẩu tại vùng ĐBSCL phải trung chuyển qua các cảng Cát Lái ở TP. Hồ Chí Minh và Cái Mép - Thị Vải của Bà Rịa - Vũng Tàu gây tốn nhiều thời gian và chi phí, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh hàng hóa trên thị trường.

Theo thống kê, với 13 tỉnh ĐBSCL nhưng hiện chỉ có gần 1.500 doanh nghiệp cung cấp dịch vụ logistics, chiếm khoảng 4,39% số lượng doanh nghiệp logistics của cả nước. Là vùng xuất nhập khẩu hàng chục triệu tấn hàng hóa mỗi năm, nhưng chi phí logistics cho hàng nông, thủy sản bình quân chiếm tới gần 30% giá thành sản phẩm… Số liệu trên cho thấy, ngành logistics tại ĐBSCL hiện nay thì còn đang rất thiếu và yếu.

Ông Đào Trọng Khoa - Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, cho biết năng lực về vận tải và hạn chế về hạ tầng là điểm nghẽn rất lớn, để cho các doanh nghiệp đầu tư và mở rộng hoạt động của mình ở khu vực ĐBSCL. Điều dễ nhận thấy nhất là số lượng doanh nghiệp chuyên nghiệp, bài bản tham gia ngành này tại ĐBSCL chưa nhiều mà phổ biến nhất là các doanh nghiệp thủy sản tự trang trải, tự trang bị hệ thống logistics cho sản phẩm của mình.

Các chuyên gia cũng cho rằng, đây là thời điểm “vàng” để các địa phương, doanh nghiệp phát triển kết nối logistic, liên kết vùng để cùng khai thác tiềm năng, phát huy lợi thế để bứt phá.

Tín hiệu tích cực và cũng kỳ vọng mới cho logistics toàn vùng thời gian tới là quy hoạch tích hợp vùng ĐBSCL thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 sẽ có 8 trung tâm đầu mối. Trong đó, 1 trung tâm có chức năng tổng hợp ở TP. Cần Thơ; 4 trung tâm đầu mối cấp vùng ở Bến Tre, An Giang, Kiên Giang và Cà Mau; 3 trung tâm đầu mối liên quan đến logistics ở Đồng Tháp, Hậu Giang và Sóc Trăng. Điều này sẽ mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp và cả bà con nông dân.

Bên cạnh đó, ĐBSCL cũng đang được Chính phủ quan tâm tháo gỡ khó khăn về liên kết vùng, rõ nhất là nhiều dự án giao thông có quy mô lớn đã, đang và sẽ được triển khai. Dự kiến, sắp tới sẽ có thêm cao tốc thông suốt từ TP. Hồ Chí Minh tới Cần Thơ, Cà Mau, Châu Đốc (An Giang)./.

Việc phát triển cảng biển và dịch vụ logistics của khu vực ĐBSCL sẽ là động lực để thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa nói riêng và kinh tế vùng nói chung. Hy vọng với sự nỗ lực của Chính phủ, các cấp, các ngành và địa phương, bức tranh logistics tại ĐBSCL thời gian tới sẽ có nhiều khởi sắc để vực dậy khu vực nhiều tiềm năng này.

Gia Cư