Phòng ngừa, ứng phó với bạo lực học đường - Xây dựng trường học an toàn, thân thiện

Báo động bạo lực học đường

Phòng chống bạo lực học đường là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Ảnh: Hồng Nhung

Theo Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố Hà Nội Nguyễn Kim Quý, bạo lực học đường vẫn đang là nỗi lo của toàn xã hội. Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong năm học 2023-2024, cả nước xảy ra 466 vụ bạo lực học đường liên quan đến 1.453 học sinh, trong đó có 509 học sinh nữ, 235 học sinh bị tổn hại thể chất, 222 học sinh bị tổn hại tinh thần.

Trong 5 tháng đầu năm 2025, cả nước đã ghi nhận 28 trường hợp. Chưa đầy 2 tháng vừa rồi, hàng loạt vụ bạo lực học đường liên tiếp xảy ra trên khắp cả nước, đã có 4 học sinh tử vong. Ở Hà Nội, 1 học sinh nữ lớp 8 bị đánh hội đồng, 1 học sinh nam bị nhóm bạn xúc phạm nghiêm trọng…

Bà Nguyễn Kim Quý chia sẻ: "Hành vi bạo lực học đường không chỉ là xô đẩy, túm tóc, tẩy chay, miệt thị mà các hành vi ngày càng có tính chất côn đồ hơn, xâm hại nghiêm trọng đến thể chất, tinh thần của bị hại; nhiều vụ việc các em đã phải đối mặt với án dân sự, với những khung hình sự nghiêm trọng".

Theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015, người từ đủ 16 tuổi trở lên chịu trách nhiệm hình sự về các tội phạm; người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng như tội giết người, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

Chia sẻ về thực trạng tại xã Xuân Mai, Phó Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Xuân Mai Nguyễn Như Độ cho biết: "Xã Xuân Mai có 18 trường học, trong đó có 4 trường mầm non; 7 trường tiểu học; 7 trường THCS với 13.420 học sinh đang theo học tại các trường công lập trên địa bàn. Ngoài ra, địa bàn còn có rất nhiều sinh viên thuộc Trường Đại học Lâm nghiệp, Trường Cao đẳng cộng đồng Hà Tây, cùng nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp".

Học sinh Trường THCS Tân Tiến tuyên truyền về vấn nạn bạo lực học đường. Ảnh: Hồng Nhung

Ông Độ thẳng thắn chỉ ra những tồn tại: "Mặc dù đạt được nhiều kết quả, nhưng thực tế tại Xuân Mai vẫn còn tồn tại một số vấn đề như một bộ phận học sinh dễ bị kích động, thiếu kỹ năng kiềm chế cảm xúc; tác động tiêu cực của mạng xã hội; công tác tư vấn tâm lý còn hạn chế với nhiều trường thiếu nhân sự chuyên trách, chủ yếu là giáo viên kiêm nhiệm. Sự phối hợp giữa gia đình - nhà trường - xã hội chưa thường xuyên: Một số phụ huynh giao phó hoàn toàn cho nhà trường, ít tham gia phối hợp giáo dục".

Để khắc phục, ông Độ cho biết, Phòng Văn hóa - Xã hội xã Xuân Mai đã đề ra 6 nhiệm vụ trọng tâm, trong đó, tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho học sinh và phụ huynh. “Chúng tôi phối hợp Hội Phụ nữ, Công an xã, Đoàn thanh niên tổ chức tối thiểu 12 buổi truyền thông mỗi năm, xây dựng chủ đề tháng theo từng nội dung: Tháng An toàn học đường, Tháng hành động vì trẻ em, Tháng phòng chống bạo lực mạng", ông Độ chia sẻ.

Bên cạnh đó, nâng cao hiệu quả công tác tư vấn bằng cách thành lập tổ hỗ trợ tâm lý học đường 5-7 người và thí điểm mô hình Phòng thư giãn - giải tỏa cảm xúc; duy trì mô hình Trường học hạnh phúc và kiểm soát chặt chẽ khu vực cổng trường, quán Internet; triển khai mô hình Cha mẹ thông minh trong thời đại số; thiết lập đường dây nóng bảo vệ trẻ em của xã với cam kết xử lý nghiêm, tuyệt đối không bao che; và tăng cường giám sát, đề xuất bổ sung cơ sở vật chất (camera, hệ thống loa nội bộ).

Chung tay ngăn ngừa bạo lực

Xây dựng môi trường giáo dục tích cực là một trong những mục tiêu quan trọng và là giải pháp cốt lõi trong công tác phòng chống bạo lực học đường và nâng cao chất lượng giáo dục. Ảnh: Hồng Nhung

Các chuyên gia và tổ chức xã hội đều nhận định, bạo lực học đường có mối liên hệ sâu sắc với các vấn đề về quyền lực và định kiến. Do đó, thúc đẩy bình đẳng giới không chỉ là mục tiêu xã hội mà còn là chiến lược phòng ngừa bạo lực học đường hiệu quả nhất, là giải pháp căn cơ để giải quyết vấn nạn này.

Để ngăn ngừa, phòng, chống và xóa bỏ bạo lực học đường, xây dựng môi trường học an toàn, thân thiện, nhân văn, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố Hà Nội Nguyễn Kim Quý khẳng định cần có sự chung tay của gia đình, nhà trường và toàn xã hội cùng chính học sinh.

Đối với Hội Liên hiệp nữ cấp xã, trọng tâm là tuyên truyền sâu rộng các kế hoạch về chương trình hành động quốc gia vì trẻ em và Đề án Phòng ngừa, ứng phó với bạo lực, xâm hại phụ nữ, trẻ em, nhằm nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi. Việc triển khai phải gắn với cuộc vận động "Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch, 3 an" (an toàn, an tâm, an sinh), trong đó chú trọng tiêu chí "có ngôi nhà an toàn, gia đình không có bạo lực".

TS.Nguyễn Văn Thanh, giảng viên Học viện Phụ nữ Việt Nam - Phó giám đốc Trung tâm giáo dục kĩ năng sống Văn hóa Việt truyền đạt kiến thức chuyên đề về phòng ngừa, ứng phó với bạo lực học đường, xâm hại trẻ em, phòng chống bạo lực trên không gian mạng. Ảnh: Hồng Nhung

Bà Quý cũng nhấn mạnh vai trò then chốt của cha mẹ, cần dành thời gian lắng nghe, thấu hiểu và chia sẻ cùng con, quan tâm đến cảm xúc và các mối quan hệ xã hội; cha mẹ phải là người đầu tiên dạy con về lòng trắc ẩn, sự tôn trọng, cách giải quyết mâu thuẫn ôn hòa và hướng dẫn con sử dụng mạng xã hội an toàn, có văn hóa.

Bên cạnh đó, trường học không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức mà còn phải là nơi dạy làm người, hoàn thiện nhân cách, cần thường xuyên tuyên truyền pháp luật, giáo dục kỹ năng sống và kỹ năng quản lý cảm xúc; đặc biệt, Phòng tham vấn tâm lý học đường phải thực sự trở thành một chỗ dựa tin cậy.

Bà cũng đề cao vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc thường xuyên quan tâm, nắm bắt tình hình của học sinh để can ngăn và giáo dục kịp thời..

Từ góc độ người đứng đầu cơ sở giáo dục, Tiến sĩ - Nhà giáo Nguyễn Thị Hồng Thúy, Hiệu trưởng Trường THCS Tân Tiến, đúc kết triết lý giáo dục sâu sắc: "Trước khi dạy trẻ em trở thành những thiên tài, chúng ta hãy cùng nhau giáo dục cho trẻ thành người tử tế, có nhân cách toàn diện tốt đẹp". Bà Thúy tin rằng thành công cao cả của một nền giáo dục không phải chỉ nằm ở việc tạo ra các chuyên gia giỏi giang, mà trước tiên phải kiến tạo nên những con người ứng xử văn minh và có tấm lòng rộng lượng. Bởi lẽ "khi lòng người đẹp thì hành động sẽ cao sang".

Triết lý này hướng tới việc xây dựng một môi trường nơi các giá trị nhân văn được ưu tiên. Khi học sinh được giáo dục về lòng trắc ẩn, sự tôn trọng và kỹ năng kiểm soát cảm xúc, các em sẽ tự động tránh xa các hành vi gây tổn hại. Nhà trường cần trở thành một môi trường nuôi dưỡng những phẩm chất này, lồng ghép giáo dục nhân cách vào mọi hoạt động giảng dạy và ngoại khóa.

Điều này đòi hỏi kỷ luật của nhà trường phải nghiêm minh nhưng phải luôn mang tính giáo dục và nhân văn, giúp học sinh nhận ra lỗi sai và phát triển bản thân, thay vì chỉ đơn thuần là trừng phạt. Chỉ khi đặt việc dạy làm người lên hàng đầu, chúng ta mới có thể tạo ra một bức tường thành kiên cố chống lại bạo lực học đường.

Trao tặng quà cho học sinh tại chương trình truyền thông "Phòng ngừa, ứng phó với bạo lực học đường - Xây dựng trường học an toàn, thân thiện". Ảnh: Hồng Nhung

Sau khi xem tiểu phẩm truyền thông về vấn nạn bạo lực học đường, đồng thời, lắng nghe Tiến sĩ Nguyễn Văn Thanh, giảng viên Học viện Phụ nữ Việt Nam chia sẻ kiến thức chuyên đề về phòng ngừa, ứng phó với bạo lực học đường, xâm hại trẻ em, phòng chống bạo lực trên không gian mạng, em Nguyễn Thị Thanh Thảo, học sinh lớp 9D, Trường THCS Tân Tiến chia sẻ: "Là học sinh trường THCS, em nhận thức rõ bạo lực học đường đã và đang hiện hữu, là mảng tối trong trường học đã gây hậu quả không nhỏ với các hành vi đáng lên án như: đánh đập, đe dọa, vu khống, tẩy chay, xa lánh... làm xấu đi hình ảnh của mái trường."

Em Nguyễn Thị Thanh Thảo bày tỏ quyết tâm và kêu gọi học sinh cùng hành động, cần có hiểu biết kiến thức về bạo lực học đường, tôn trọng bạn bè không chê bai phân biệt đối xử, dám lên tiếng chống lại bạo lực, tích cực tham gia vào các hoạt động tuyên truyền và câu lạc bộ của trường.

Em Thảo khẳng định: "Nếu tất cả học sinh có ý thức tham gia và đóng góp tích cực như vậy, chắc chắn sẽ góp phần đẩy lùi bạo lực ra khỏi học đường, tạo môi trường học tập an toàn, thân thiện cho học sinh".

Sáng 8-12, tại trường THCS Tân Tiến (xã Xuân Mai), Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố Hà Nội tổ chức chương trình truyền thông "Phòng ngừa, ứng phó với bạo lực học đường - Xây dựng trường học an toàn, thân thiện", với sự tham gia của hơn 800 học sinh.

Chương trình được triển khai nhằm thực hiện Đề án phòng chống bạo lực, xâm hại phụ nữ và trẻ em của thành phố Hà Nội. Mục tiêu cốt lõi là nâng cao nhận thức pháp luật và trang bị, bổ sung thêm các kiến thức pháp luật, kỹ năng về phòng, chống bạo lực học đường, nhằm tạo một môi trường học tập an toàn, thân thiện, nhân văn, nơi mọi trẻ em được tôn trọng và phát triển toàn diện, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Đình Lãm