Phụ nữ Khmer nâng tầm giá trị của cây tre

Ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, cây tre, cây trúc từ bao đời nay đã trở thành người bạn thân thiết trong đời sống của đồng bào Khmer. Từ những nguyên liệu dân dã ấy, bằng đôi tay khéo léo và sự sáng tạo, người phụ nữ Khmer không chỉ gìn giữ nghề đan đát truyền thống, mà còn “thổi hồn” vào sản phẩm, tạo ra hướng đi mới cho kinh tế địa phương.

Nổi bật tại xã Thuận Hòa, thành phố Cần Thơ, có một người phụ nữ đang miệt mài khôi phục và phát triển nghề truyền thống này – đó là chị Trương Thị Bạch Thủy, Giám đốc một Hợp tác xã mây tre đan tại địa phương.

Xã Phú Tân, huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng (nay là xã Thuận Hòa, thành phố Cần Thơ) từng nổi tiếng với làng nghề đan đát của đồng bào Khmer. Thế nhưng, trước sự thay đổi của thời đại, nghề này đã có thời gian bị mai một.

Vài năm trở lại đây, nhờ tâm huyết của chị Trương Thị Bạch Thủy, làng nghề đã hồi sinh. Dưới mái nhà hợp tác xã Mây tre đan Thủy Tuyết, những sản phẩm từ tre trúc lại được ra đời, cung ứng cho thị trường trong và ngoài tỉnh.

Chị Trương Thị Bạch Thủy người đã khơi dậy làng nghề Khmer, nâng tầm giá trị cây tre

Chị Trương Thị Hồng, cho biết: “Tôi sinh ra ở Nhu Gia (thành phố Cần Thơ), về đây lập gia đình rồi được mẹ chồng dạy nghề đan đát. Lúc rảnh từ công việc đồng áng thì hai vợ chồng cùng đan. Từ khi có HTX, việc làm thuận tiện hơn, không phải tự tìm nơi bán nữa. Nhận nguyên liệu, làm tại nhà, giao cho HTX là có thu nhập ổn định".

Không chỉ khôi phục nghề truyền thống, mô hình hợp tác xã còn tạo việc làm cho hàng chục phụ nữ Khmer tại địa phương. Nhiều chị em gắn bó với nghề từ nhỏ, nay có thêm cơ hội phát triển và nâng cao thu nhập.

Chị Thạch Thị Hường cho biết: “Tôi học nghề từ ba mẹ, sau này ba mẹ mất thì tôi vẫn tiếp tục đan. Có HTX rồi thì càng thuận lợi, có nguyên liệu, có đầu ra, không phải cực như trước nữa".

Từ những đôi tay khéo léo, hàng trăm sản phẩm mây tre như giỏ xách, cần xé, thúng, rổ, đèn trang trí... ra đời, vừa phục vụ nhu cầu đời sống thường ngày, vừa phục vụ nhà hàng, khách sạn, khu du lịch trong và ngoài tỉnh.

HXT mây tre đan của chị Thủy làm ra rất đa dạng sản phẩm

Chị Trương Thị Bạch Thủy, người khởi xướng mô hình, chia sẻ, chị sinh ra trong gia đình có truyền thống nghề đan đát ở Bạc Liêu. 17 tuổi, chị đã thành lập cơ sở đan riêng, rồi phát triển thành doanh nghiệp, và sau này là hợp tác xã đặt tại xã Thuận Hòa, thành phố Cần Thơ.

Chị Trương Thị Bạch Thủy bày tỏ: "Tôi thấy làng nghề đan đát ở đây đang mai một, tôi muốn vực dậy và khôi phục làng nghề, song, bên cạnh đó tôi cũng có trăn trở và suy nghĩ, nguyên vật liệu có sẵn tại địa phương và người lao động có tay nghề, tại sao mình không dựa vào tài nguyên có sẵn để khôi phục làng nghề vốn có từ bao đời nay. Tôi thấy sản phẩm từ cây tre rất đa dạng và phong phú. Hiện HTX của chúng tôi có hơn 700 sản phẩm và cũng đang có hướng phát triển lên. Hiện tại chúng tôi cũng được xuất đi 5 thị trường đa phần là hàng tiêu dùng, như cần xé, sọt, đèn trang trí…".

Từ khi HTX đi vào hoạt động, nhiều xã viên và hội viên phụ nữ vùng lân cận có thu nhập ổn định, bình quân từ 4 đến 5 triệu đồng mỗi tháng. Nghề đan đát không chỉ giúp người dân “ly nông bất ly hương”, mà còn là nơi trao truyền kỹ năng, giữ gìn bản sắc văn hóa Khmer.

Đồng bào Khmer xã Thuận Hòa có thêm thu nhập ổn định từ nghề truyền thống

HTX xã mây tre đan của chị Thủy bên cạnh sứ mệnh bảo tồn thủ công truyền thống và phát triển bền vững văn hóa địa phương còn đổi mới sáng tạo, nâng tầm giá trị cây tre, bảo vệ môi trường, phát triển cộng đồng, giữ gìn văn hóa truyền thống và kết nối thế hệ.

Hiện nay, các sản phẩm và dịch vụ nổi bật của HTX là trang trí nội thất tre, xây công trình nhà tre, như homestay, resort, khu nghỉ dưỡng, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, lưu niệm, dịch vụ du lịch trải nghiệm, quảng bá sản phẩm đặc trưng của làng nghề, địa phương và văn hóa Khmer…

Chia sẻ thêm về kế hoạch phát triển HTX, Chị Thủy cho biết, đó là đa dạng hóa sản phẩm sản xuất mẫu mới, đáp ứng nhu cầu thị trường, phát triển du lịch xanh. Bên cạnh đó, nâng cao kỹ thuật, chất lượng sản phẩm, áp dụng công nghệ vào xử lý tre. Ngoài ra, chị Thủy còn dự định mở rộng thị trường và xây dựng vùng trồng nguyên liệu.

“Sắp tới, tôi muốn gắn cây tre với du lịch làng nghề. Vừa là du lịch cộng đồng, vừa là du lịch học đường. Khách đến đây sẽ được trải nghiệm quy trình làm sản phẩm, tìm hiểu văn hóa Khmer và tinh thần sống xanh của người dân địa phương" - chị Thủy chia sẻ.

Người dân xã Thuận Hòa đang đan đát sản phẩm trừ tre tại HTX

Với những nỗ lực góp phần khôi phục nghề truyền thống bản địa, chị Trương Thị Bạch Thủy vinh dự được công nhận là Nghệ nhân cấp quốc gia của ngành nghề mây tre đan. Ngoài ra, chị còn đạt giải nhất cấp quốc gia cuộc thi Phụ nữ khởi nghiệp, phát huy tiềm năng bản địa, Giải đặc biệt cuộc thi Phụ nữ khởi nghiệp, phát huy tiềm năng bản địa khu vực, các sản phẩm của HTX được công nhận là sản nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh, cấp khu vực, sản phẩm Ocop…

Từ đôi tay khéo léo và trái tim yêu nghề, chị Trương Thị Bạch Thủy cùng những người phụ nữ Khmer xã Thuận Hòa đang “nâng tầm” giá trị cây tre, cây trúc, vừa gìn giữ hồn quê, vừa mở ra sinh kế bền vững. Những sản phẩm mây tre giản dị ấy không chỉ là vật dụng đời thường, mà còn là biểu tượng của sự sáng tạo và khát vọng vươn lên của người phụ nữ Khmer hôm nay.

Thạch Hồng/VOV-ĐBSCL