'Phung phí tiền ngân sách vào các dự án nhỏ lẻ, khi cần làm việc lớn lại khó khăn'

Sáng 26/5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi).

Liên quan đến tăng trần nợ vay của ngân sách các địa phương, đại biểu Trần Văn Lâm - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang nêu vấn đề, hiện nay nhiều địa phương đã có cơ chế đặc thù cho tăng dư nợ vay ngân sách để đầu tư vào các dự án trọng điểm của địa phương; tuy nhiên chưa thấy đánh giá tổng kết về hiệu quả thực thi chính sách.

Lo ngại việc luật hóa để nâng tổng thể trần nợ vay tất cả các địa phương, theo đại biểu Lâm, điều này có thể làm phân tán nguồn lực quốc gia vào nhiều dự án nhỏ ở các địa phương mà không còn room vay nợ, không tập trung được nguồn lực cho các công trình dự án lớn quốc gia trong thời gian tới.

Về sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi hàng năm, đại biểu Lâm lưu ý, trong giai đoạn hiện nay, cần ưu tiên cho đầu tư để hỗ trợ tăng trưởng. Nhưng trước hết, cần ưu tiên cho các dự án đang triển khai, có khả năng hấp thu vốn.

"Nếu có sử dụng cho dự án mới thì dự án đó cũng phải có trong kế hoạch đầu tư trung hạn và đủ điều kiện triển khai để thực hiện sớm hơn, không nên bố trí dàn trải vào các dự án bổ sung đột xuất. Nếu có yêu cầu đột xuất thì đã có các nguồn dự phòng để xử lý rồi," theo ông Lâm.

Cũng theo vị đại biểu này, thực tế thời gian qua, nguồn này kể cả ở trung ương và nhiều địa phương đã bố trí cho nhiều dự án không có trong trung hạn, chưa thực sự cấp bách, chưa được chuẩn bị kỹ lưỡng, nên khó triển khai.

"Tiền trong két, nhưng không thể giải ngân, phải chuyển nguồn qua nhiều năm, góp phần tăng tổng chuyển nguồn, tăng tồn ngân quỹ ngân sách, trong khi nợ ngân sách đi vay vẫn phải trả lãi, lãng phí không nhỏ," đại biểu nói.

Thậm chí, theo đại biểu Bắc Giang, có nơi còn chủ động dự toán thu thấp để tăng vượt thu hàng năm, nhằm bố trí cho những dự án ngoài kế hoạch. "Khi có tiền tăng thu thì phung phí vào các dự án nhỏ lẻ, khi cần làm việc lớn, lại khó khăn nguồn. Vì vậy cần quy định chặt chẽ để bảo đảm sử dụng hiệu quả nhất các nguồn lực của ngân sách Nhà nước," đại biểu đề nghị.

Đại biểu Trần Văn Lâm - Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang. Ảnh: quochoi.vn

Địa phương cần nguồn lực lớn để đầu tư kết nối sau sáp nhập

Cũng góp ý vào dự thảo Luật, đại biểu Trần Hoàng Ngân - Đoàn ĐBQH TP HCM cho rằng việc điều chỉnh tăng dư nợ vay của ngân sách địa phương nhằm đáp ứng yêu cầu đầu tư phát triển trong tình hình mới hiện nay là cần thiết.

Việc thực hiện chủ trương hợp nhất, sáp nhập địa phương từ 63 xuống còn 34 tỉnh, thành phố rất cần nguồn lực kết nối nội thành, kết nối vùng, kết nối các địa phương nên cần nguồn lực đầu tư rất lớn.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng việc này có thể sẽ làm tăng mức nợ công. Vì vậy, đại biểu đề nghị xem xét thêm đối với các đô thị đặc biệt như Hà Nội, TP HCM, đang có nhiều dự án lớn, đặc biệt là đường sắt đô thị, thì cần nới rộng thêm mức trần nợ công, cân nhắc nâng mức trần dư nợ này lên mức 150 - 200%.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân - Đoàn ĐBQH TP HCM. Ảnh: Media Quốc hội

Theo kế hoạch đầu tư dự trù năm 2026-2030, TP HCM cần nguồn lực đầu tư công 1,1 triệu tỷ đồng, trong đó nguồn thu từ đất khoảng 550.000 tỷ đồng. Nếu ngân sách trung ương điều tiết 30%, tức là địa phương sẽ hụt thu 165.000 tỷ đồng trong 5 năm, trung bình mỗi năm hụt thu 33.000 tỷ đồng.

"Điều này ảnh hưởng đến kế hoạch đầu tư công của thành phố trong giai đoạn tới," theo ông Ngân. Trong khi đó, đại biểu nhấn mạnh thành phố rất cần nguồn lực triển khai nhiều dự án lớn, riêng đường sắt đô thị, 10 năm cần khoảng 40 tỷ USD, trong 5 năm đầu cần khoảng 16 tỷ USD.

Khẳng định nguồn thu từ đất chiếm vị trí rất quan trọng, đại biểu đề nghị trung ương xem xét, trước mắt có thể trong 10 năm chưa thu khoản này, nếu thu chỉ nên thu ở mức tối đa 5-10%.

Kiều Chinh