Phương án khả thi nhất quản lý, khai thác bến 4 - 5 cảng Chùa Vẽ

Quy định pháp lý và bài toán khai thác lâu dài

Cục Hàng hải và Đường thủy VN cho biết, bến cảng Chùa Vẽ thuộc cảng biển Hải Phòng gồm 5 cầu cảng cho tàu trọng tải 10.000 DWT với tổng chiều dài 848m. Cầu cảng số 4, số 5 bến cảng Chùa Vẽ được Thủ tướng Chính phủ cho phép sử dụng nguồn vốn vay ODA, được Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) phê duyệt thiết kế kỹ thuật.

Cầu cảng số 4 và số 5 bến cảng Chùa Vẽ được đưa vào khai thác từ năm 2006 (Ảnh: Cảng Hải Phòng).

Cầu cảng số 4 hoàn thành và đưa vào khai thác ngày 18/1/2006. Cầu cảng số 5 hoàn thành và đưa vào khai thác ngày 25/12/2006. Khu bãi xếp container và toàn bộ các công trình phụ trợ khác như kè bờ cuối bến, hệ thống cấp điện, nước... đưa vào sử dụng từ 10/7/2007.

Các công trình hoàn thành đã giao Cảng Hải Phòng quản lý khai tháckể từ đó cho đến nay. Tổng giá trị quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành (Bến số 4, 5 và bãi container) là hơn 342 tỷ đồng từ nguồn vốn Nhà nước.

Ngay từ năm 2006, khi 2 cầu cảng đưa vào khai thác sử dụng, Bộ GTVT đã xây dựng đầy đủ phương án quản lý, khai thác, báo cáo Thủ tướng Chính phủ và được chấp thuận không cho thuê 2 cầu cảng này.

Thủ tướng Chính phủ đồng ý giao Công ty TNHH MTV Cảng Hải Phòng (Cảng Hải Phòng) tiếp tục quản lý, khai thác cầu cảng số 4 và số 5 bến cảng Chùa Vẽ. Đồng thời, giao Bộ GTVT chỉ đạo, hướng dẫn Cảng Hải Phòng thực hiện việc hạch toán tăng tài sản với giá trị của các cầu cảng theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, theo Nghị định số 21/2012 về quản lý cảng biển và luồng hàng hải, việc quyết định hình thức khai thác cầu cảng số 4 do Thủ tướng Chính phủ quyết định, cầu cảng số 5 phải cho thuê khai thác. Trường hợp không cho thuê thì phải báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định.

Xử lý tài sản và khai thác cầu cảng số 4, 5 theo quy định mới

Thực tế, Bộ GTVT từng đánh giá nhiều phương án quản lý khai thác cầu cảng số 4 và số 5 báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Nhưng các phương án chưa thực sự giải quyết triệt để việc xử lý tài sản.

Trong đó, Bộ đề xuất được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận đưa giá trị cầu cảng số 4 vào hạch toán tăng tài sản, làm cơ sở xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa. Tuy nhiên, phương án khai thác cầu cảng số 5 theo các quy định tại Nghị định số 43/2018 quy định về việc quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng hàng hải lại không phù hợp hoặc không triển khai được.

Cụ thể, hiện nay, Cảng Hải phòng là công ty cổ phần nên hình thức giao cho cơ quan được giao quản lý tài sản trực tiếp tổ chức khai thác tài sản là không phù hợp.

Đối với hình thức khai thác chuyển nhượng có thời hạn quyền khai thác tài sản kết cấu hạ tầng hàng hải, hiện cầu cảng số 5 đã đầu tư xong và không có chủ trương nâng cấp, mở rộng nên hình thức này cũng được đánh giá là không phù hợp.

Cục Hàng hải và Đường thủy cho rằng, chỉ có hình thức cho thuê quyền khai thác tài sản là phù hợp với quy định. Tuy nhiên, việc tách rời 2 cầu cảng về kết cấu, hạng mục tài sản, giá trị tài sản... giữa 2 cầu cảng là khó thực hiện do có nhiều kết cấu dùng chung, không tách được giá trị đầu tư từng cầu cảng để tính toán lập phương án giá cho thuê để đấu giá đối với cầu cảng số 5.

Năm 2022, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, cơ quan liên quan nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng các phương án, thống nhất một phương án xử lý, quản lý khai thác cầu cảng số 4, 5 thuộc bến cảng Chùa Vẽ bảo đảm phù hợp thực trạng tài sản, điều kiện quản lý khai thác các cầu cảng và tuân thủ quy định pháp luật liên quan.

Quá trình phối hợp, việc xử lý tài sản hai cầu cảng này theo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải trước đây được đánh giá là khả thi nhất. Theo đó, đồng ý về nguyên tắc tiếp tục giao Cảng Hải Phòng quản lý, khai thác các cầu cảng số 4 và số 5 thuộc bến cảng Chùa Vẽ.

Để đảm bảo đầy đủ cơ sở pháp lý, Bộ GTVT đã đề nghị Bộ Tài chính đưa vào Nghị định quy định quản lý, khai thác tài sản kết cấu hạ tầng hàng hải điều khoản chuyển tiếp. Hiện nay, Nghị định số 84/2025 quy định việc quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng hàng hải đã có quy định xử lý chuyển tiếp.

Cụ thể, với tài sản kết cấu hạ tầng hàng hải đã được cơ quan, người có thẩm quyền quyết định xử lý trước ngày Nghị định có hiệu lực thi hành mà chưa thực hiện thì được tiếp tục thực hiện theo Quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền. Các công việc chưa thực hiện để tổ chức xử lý tài sản đến ngày Nghị định có hiệu lực thi hành thì thực hiện theo quy định.

Từ đây, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam đề xuất việc quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng hàng hải tuân thủ theo quy định tại Nghị định số 84/2025.

Hồ An