Quan ngại ô nhiễm môi trường từ rác thải nhựa trong thương mại điện tử

Đại biểu Châu Quỳnh Dao - Đại biểu Quốc hội tỉnh Kiên Giang nêu quan điểm về ô nhiễm môi trường trong thương mại điện tử

Gánh nặng ô nhiễm môi trường

Thảo luận về phát triển kinh tế - xã hội tại hội trường Quốc hội ngày 17/6, một số đại biểu quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường. Theo đại biểu Nguyễn Quang Huân - Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương, cần phải quan tâm hơn đến vấn đề môi trường để đảm bảo phát triển bền vững, giữ nhịp phát triển kinh tế. "Bởi vì nếu như môi trường bị ảnh hưởng thì không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của Nhân dân mà còn làm cho tốc độ tăng trưởng của chúng ta sẽ bị chậm lại", đại biểu Nguyễn Quang Huân nêu quan điểm.

Đại biểu dẫn chứng báo cáo của Ngân hàng Thế giới về ô nhiễm nguồn nước được xuất bản năm 2019 dự đoán rằng, nếu Việt Nam không bắt tay vào xử lý môi trường ngay từ bây giờ, tức là từ năm 2019, 2020 thì có thể đến năm 2030 chúng ta sẽ phải tiêu tốn khoảng 12-18 triệu USD/ngày cho vấn đề về xử lý ô nhiễm môi trường; đến 2035, Việt Nam có thể phải tiêu tới 6% GDP. Do đó, đại biểu đề nghị tập trung hơn nữa vào bảo vệ môi trường, ngăn chặn ô nhiễm của dòng sông, rác thải...

Cũng liên quan đến nội dung này, ở khía cạnh thương mại điện tử, đại biểu Châu Quỳnh Dao - Đại biểu Quốc hội tỉnh Kiên Giang cho biết, thương mại điện tử của Việt Nam đã cán mốc 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023 và Việt Nam đứng đầu ASEAN về tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử. Đây là một trong những thành công trong phát triển kinh tế, là sự nỗ lực rất lớn của Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp.

Tuy nhiên, từ kinh nghiệm của một số nước trên thế giới, đại biểu lo ngại thương mại điện tử càng phát triển thì càng tác động xấu đến môi trường nếu không kiểm soát được rác thải, nhất là rác thải nhựa.

Theo đại biểu, hiện nay "nhà nhà livestream, người người livestream", việc bán hàng online rất phổ biến và kéo theo nhu cầu chuyển tải sản phẩm một cách an toàn đến người tiêu dùng để tránh rủi ro phát sinh kinh phí. "Trong hội trường này, rất nhiều đại biểu đã từng mua hàng online và chúng ta thấy gói hàng của mình được gói rất kỹ, rất cẩn thận qua nhiều lớp, đựng trong hộp carton rồi quấn thêm một màng nilon, thêm túi khí, thêm miếng xốp, dùng băng dính, băng keo... Tuy nhiên, những chất này là những vật liệu nhựa, rất khó phân hủy, khó gom và khó sử dụng nhiều lần", đại biểu nêu.

Dẫn chứng thêm về khảo sát của Hiệp hội Thương mại điện tử của Việt Nam năm 2024, đại biểu thông tin, với 1 tỷ USD bán ra thị trường sẽ để lại 7.600 tấn nhựa. Nếu thức ăn nhanh online với dịch vụ giao hàng dùng những túi xốp, vỏ hộp thì có thể để lại tới 18.600 tấn nhựa. Theo dự báo đến năm 2030, nếu thương mại điện tử có quy mô 100 tỷ USD thì sẽ để lại hơn 800.000 tấn nhựa và tốn rất nhiều nguồn lực để xử lý vấn đề ô nhiễm môi trường.

Để giải quyết vấn đề này, đại biểu kiến nghị Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành chức năng và người dân tiếp tục tăng cường tuyên truyền để thống nhất quan điểm trong hành động. Theo đó, "muốn kinh tế phát triển nhanh thì chuyển đổi số và muốn kinh tế phát triển bền vững thì chuyển đổi xanh" như Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần nhắc đến về thực hiện mục tiêu kép, phát triển nhanh nhưng phải bền vững.

Đại biểu Châu Quỳnh Dao cũng đề nghị sớm đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh sửa đổi những luật liên quan đến vấn đề quản lý rác thải thương mại điện tử. Ví dụ như Luật Bưu chính hay Luật Thương mại điện tử. Cùng với đó, cần hoàn thiện hệ thống chính sách ưu tiên để cho nhà sản xuất, hộ kinh doanh, người dân cùng thực hiện đồng loạt kinh tế tuần hoàn.

"Thực hiện tốt những vấn đề này, tôi nghĩ không chỉ giải quyết được vấn đề môi trường mà quan trọng nhất đó là tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế, giao dịch thương mại điện tử. Từ đó giúp chúng ta tiến tới một nền kinh tế số phát triển vững bền", đại biểu tin tưởng.

Khuyến khích doanh nghiệp, người dân chuyển sang sản phẩm xanh

Làm rõ ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho hay, rác thải nhựa trong bao bì và sản phẩm có nhiều tiện ích và chi phí thấp nên được sử dụng nhiều trong thương mại điện tử. Do thương mại điện tử đang phát triển rất nhanh từ 20% - 25%/năm nên rác thải ngày càng tăng, gây ảnh hưởng đến môi trường.

Để khắc phục tình trạng này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, các nhóm giải pháp cần được thực hiện đồng bộ. Theo đó, Nhà nước cần xây dựng chính sách khuyến khích doanh nghiệp và người dân mua hàng chuyển sang sử dụng sản phẩm, dịch vụ xanh, giảm rác thải nhựa thông qua các chương trình khuyến mại, chính sách hỗ trợ cụ thể. Đồng thời, tăng cường kiểm soát, đánh giá hiệu quả thực hiện của các doanh nghiệp kinh doanh thương mại điện tử. Theo Bộ trưởng, hiện nay, trong xây dựng dự thảo Luật Thương mại điện tử, Bộ Công Thương đã lồng ghép nội dung này để quy định từ khuyến khích cho đến bắt buộc.

Đối với cộng đồng, cần tăng cường tuyên truyền, đẩy mạnh xã hội hóa trong việc thu gom rác thải từ thương mại điện tử để tái chế. Còn với các doanh nghiệp, cần quan tâm đổi mới nguyên liệu đóng gói, bảo đảm bảo quản hàng hóa. Bộ trưởng cho biết, Bộ Công Thương đã và đang có chương trình khuyến khích đối với các doanh nghiệp thực hiện mô hình này.

Với người tiêu dùng, Bộ trưởng cho rằng, cần ưu tiên lựa chọn các sản phẩm tiêu dùng xanh. Bộ Công Thương cũng đã khuyến khích các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực thương mại điện tử thúc đẩy người tiêu dùng lựa chọn các sản phẩm tiêu dùng xanh thông qua hình thức khuyến mại, giảm giá bán sản phẩm.

Trần Huyền