Quảng cáo liên quan đến văn hóa cần tuân thủ những tiêu chí đặc biệt

Chiều mai (25/11), Quốc hội sẽ thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo

Sửa đổi để đáp ứng yêu cầu mới

Phóng viên: Đại biểu có đánh giá thế nào về những thành tựu và đóng góp của ngành quảng cáo mang lại thời gian qua ở nước ta?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội, ĐBQH thành phố Hà Nội: Ngành quảng cáo Việt Nam trong những năm qua đã có những bước phát triển đáng kể, góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy kinh tế và nâng cao vị thế văn hóa của đất nước. Theo Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, quảng cáo được xem là một trong 12 lĩnh vực trọng tâm, và những thành tựu đạt được đã phản ánh sự chuyển mình mạnh mẽ.

Trước hết, tôi nhận thấy rằng ngành quảng cáo Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong quá trình phát triển và hội nhập. Đặc biệt, việc xây dựng các sản phẩm quảng cáo chất lượng, phù hợp với bản sắc văn hóa dân tộc là một điểm sáng. Ngành quảng cáo đã kết hợp hài hòa giữa sự sáng tạo hiện đại với những giá trị văn hóa truyền thống, qua đó tạo nên những chiến dịch quảng cáo mang đậm nét đặc trưng văn hóa Việt Nam. Các sản phẩm này không chỉ đáp ứng được thị hiếu của người tiêu dùng trong nước mà còn giữ vững được bản sắc dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Thứ hai, về việc tạo dựng một môi trường cạnh tranh lành mạnh và nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp quảng cáo, sự ra đời của Luật Quảng cáo năm 2012 là một bước ngoặt quan trọng. Luật này đã góp phần thúc đẩy hoạt động cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm quảng cáo. Điều này không chỉ giúp các doanh nghiệp phát triển về mặt sáng tạo và quản lý mà còn cải thiện năng lực cạnh tranh của nguồn nhân lực trong ngành quảng cáo nước ta.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội, ĐBQH thành phố Hà Nội

Thứ ba, các doanh nghiệp trong ngành đã có những bước phát triển mạnh mẽ về cả số lượng và doanh thu. Tính đến năm 2022, gần 8.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực quảng cáo, với doanh thu tăng trưởng đều qua các năm. Các doanh nghiệp quảng cáo Việt Nam không chỉ khẳng định được vị thế trên thị trường nội địa, mà còn vươn tầm ra thị trường quốc tế, đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế số và ngành công nghiệp văn hóa nước nhà.

Thêm vào đó, chúng ta đã bước đầu thành công trong việc xây dựng thương hiệu và nhận diện cho ngành quảng cáo. Năm 2020, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phê duyệt Đề án xây dựng và quảng bá thương hiệu quốc gia, với trọng tâm là Giải thưởng Quảng cáo Sáng tạo Việt Nam giai đoạn 2020-2030. Giải thưởng này được tổ chức lần đầu vào năm 2021, đã thu hút sự tham gia của hàng nghìn doanh nghiệp, công ty và nhà sáng tạo quảng cáo trong nước và quốc tế, thể hiện tầm quan trọng của quảng cáo trong quá trình xây dựng thương hiệu quốc gia, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, và nâng cao vị thế của ngành quảng cáo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Tôi thấy rằng, ngành quảng cáo Việt Nam đang từng bước khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế sáng tạo và cần tiếp tục nhận được sự quan tâm, hỗ trợ từ các cấp để phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai.

Phóng viên: Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số Điều của Luật Quảng cáo đã được lấy ý kiến lần đầu tại Tổ vào ngày 8/11, và sẽ được thảo luận tại hội trường vào ngày mai (25/11). Những nội dung sửa đổi, bổ sung đáng chú ý nào mà đại biểu quan tâm?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội, ĐBQH thành phố Hà Nội:

Tôi quan tâm sâu sắc đến những điều chỉnh trong dự thảo Luật lần này, đặc biệt là việc tăng cường quản lý quảng cáo trực tuyến, một lĩnh vực đang phát triển bùng nổ nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ như quảng cáo sai sự thật, thông tin gây nhầm lẫn, hoặc quảng cáo quá mức. Dự thảo Luật cần phải đảm bảo rằng người tiêu dùng, nhất là trẻ em và các đối tượng yếu thế trong xã hội, được bảo vệ tốt hơn trước những tác động tiêu cực từ quảng cáo. Điều này không chỉ bảo vệ họ khỏi những thông tin sai lệch, mà còn thể hiện sự quan tâm của xã hội đối với những nhóm dễ bị tổn thương nhất.

Việc quy định rõ hơn trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân tham gia vào hoạt động quảng cáo, đặc biệt là những nền tảng xuyên biên giới, cũng là một điểm tôi đánh giá rất cao. Trong một thế giới mở như hiện nay, chúng ta phải đối diện với những doanh nghiệp nước ngoài tham gia vào thị trường quảng cáo Việt Nam, và điều đó đòi hỏi pháp luật phải rõ ràng, chặt chẽ hơn để đảm bảo sự công bằng và lợi ích của các doanh nghiệp trong nước.

Không dừng lại ở đó, những quy định về việc xử lý vi phạm trong quảng cáo, với các chế tài mạnh mẽ hơn, sẽ giúp duy trì một môi trường quảng cáo minh bạch và lành mạnh. Chúng ta cần tạo ra một cơ chế quản lý hiệu quả, để từ đó không chỉ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà còn thúc đẩy sự phát triển của ngành quảng cáo theo hướng chuyên nghiệp và sáng tạo hơn.

Như vậy, dự án Luật sửa đổi lần này không chỉ là sự điều chỉnh về mặt pháp lý, mà còn là một bước đi chiến lược, thể hiện quyết tâm của chúng ta trong việc xây dựng một ngành công nghiệp quảng cáo văn minh, minh bạch và bền vững, phù hợp với xu thế phát triển của thế giới và những yêu cầu mới của thời đại.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số Điều của Luật Quảng cáo được thảo luận lần đầu tại Tổ vào ngày 8/11

Bên cạnh những điểm sửa đổi tích cực, tôi có một số góp ý nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả khi Luật được thực thi. Trước hết, tôi cho rằng cần phải có các quy định cụ thể hơn về quảng cáo trên nền tảng số, đặc biệt là trên các mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến quốc tế. Sự bùng nổ của công nghệ và internet đã tạo ra một môi trường quảng cáo vô cùng đa dạng và phức tạp, với nhiều hình thức quảng cáo mới chưa được quy định rõ trong luật hiện hành. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho việc hoàn thiện khung pháp lý để bảo vệ người tiêu dùng và đảm bảo quyền lợi của các doanh nghiệp quảng cáo trong nước. Đồng thời, việc quản lý quảng cáo số cần chú trọng đến vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân và ngăn chặn quảng cáo không phù hợp, nhất là đối với trẻ em và những nhóm yếu thế trong xã hội.

Bên cạnh đó, tôi đề nghị bổ sung các cơ chế giám sát và xử lý vi phạm một cách nhanh chóng và minh bạch hơn. Thực tế cho thấy, hiện nay vẫn còn nhiều quảng cáo sai sự thật, lừa dối người tiêu dùng, và việc xử lý còn chậm trễ, chưa đủ sức răn đe. Vì vậy, cần xây dựng một hệ thống quản lý và giám sát quảng cáo hiện đại, có sự kết hợp giữa công nghệ và quy định pháp luật, giúp phát hiện và xử lý nhanh chóng những vi phạm, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Một điểm khác mà tôi rất quan tâm là vấn đề đào tạo nguồn nhân lực trong ngành quảng cáo. Luật nên đưa ra các chính sách cụ thể khuyến khích việc đào tạo và phát triển nhân lực sáng tạo trong lĩnh vực quảng cáo. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm quảng cáo mà còn giúp quảng bá những giá trị văn hóa Việt Nam ra thế giới một cách chuyên nghiệp, bài bản hơn.

Ngoài ra, cần có các chính sách khuyến khích đầu tư vào ngành quảng cáo trong nước, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Những doanh nghiệp này thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận thị trường và nguồn lực để phát triển sáng tạo, vì vậy cần tạo điều kiện thuận lợi về cơ chế chính sách và hỗ trợ tài chính để họ có thể cạnh tranh công bằng, đóng góp vào sự phát triển của ngành công nghiệp văn hóa và kinh tế đất nước.

Báo chí phải tối ưu được nguồn thu từ quảng cáo

Phóng viên: Dự thảo Luật lần này đã có những quy định nới rộng hơn về diện tích, thời lượng quảng cáo trên các loại hình báo chí. Quan điểm của đại biểu về nội dung này như thế nào?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội, ĐBQH thành phố Hà Nội: Tôi cho rằng, việc nới rộng các quy định về diện tích và thời lượng quảng cáo trên báo chí là một bước đi cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Đa phần các cơ quan báo chí hiện đang hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính, đồng nghĩa với việc họ phải tự tìm kiếm nguồn thu nhập, chủ yếu từ quảng cáo. Tuy nhiên, khi lượng người xem giảm và sự đầu tư của doanh nghiệp vào quảng cáo trên các phương tiện này cũng ít đi, các cơ quan báo chí đối diện với rất nhiều khó khăn trong việc duy trì hoạt động tài chính bền vững. Việc các quy định hiện tại hạn chế diện tích và thời lượng quảng cáo khiến các cơ quan này gặp khó khăn trong việc tối ưu hóa doanh thu từ quảng cáo.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội, ĐBQH thành phố Hà Nội

Hiện tại, Luật Quảng cáo năm 2012 đang giới hạn diện tích quảng cáo trên báo in ở mức 15% cho báo và 20% cho tạp chí, cũng như thời lượng quảng cáo trên báo nói và báo hình không vượt quá 10% tổng thời lượng phát sóng mỗi ngày. Những quy định này đã gây ra sự hạn chế cho các cơ quan báo chí trong việc linh hoạt thiết kế các gói quảng cáo phù hợp với nhu cầu doanh nghiệp và người tiêu dùng. Điều này làm giảm khả năng cạnh tranh của báo chí truyền thống so với các nền tảng kỹ thuật số, nơi mà không gian và thời lượng quảng cáo ít bị hạn chế. Đối với các chương trình phim truyện trên truyền hình, chúng ta thấy rằng nhiều đài truyền hình đã phải điều chỉnh nội dung để tối ưu hóa quảng cáo. Điều này tạo áp lực lớn lên các đài truyền hình trong việc vừa đáp ứng yêu cầu phát sóng, vừa đảm bảo nguồn thu từ quảng cáo.

Do đó, tôi cho rằng cần điều chỉnh các quy định hiện hành để linh hoạt hơn trong việc phân bổ thời gian và diện tích quảng cáo, đồng thời cần có những chính sách hợp lý để cân bằng giữa lợi ích của các đài truyền hình nhưng vẫn bảo đảm quyền lợi của khán giả. Điều chỉnh này không chỉ giúp cơ quan báo chí thực hiện các nhiệm vụ chính trị, tiếp tục phát triển theo định hướng mà còn tạo ra nguồn thu ổn định, đảm bảo khả năng hoạt động bền vững trong môi trường cạnh tranh hiện nay.

Quảng cáo liên quan đến văn hóa cần tuân thủ những tiêu chí đặc biệt

Phóng viên: Đối với các sản phẩm, dịch vụ quảng cáo có liên quan đến văn hóa, theo đại biểu cần phải tuân thủ những tiêu chí, yêu cầu gì?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội, ĐBQH thành phố Hà Nội:

Trước hết, sản phẩm quảng cáo phải tôn trọng và thể hiện đúng đắn bản sắc văn hóa Việt Nam. Điều này có nghĩa là các yếu tố văn hóa, truyền thống cần được sử dụng một cách tinh tế, tránh việc bóp méo hoặc lợi dụng văn hóa cho mục đích thương mại. Các biểu tượng văn hóa, ngôn ngữ, hình ảnh và âm thanh sử dụng trong quảng cáo cần phải được bảo tồn nguyên vẹn giá trị cốt lõi, phản ánh đúng tinh thần và ý nghĩa sâu sắc của chúng. Quảng cáo không nên chỉ dừng lại ở việc sử dụng các yếu tố văn hóa như một "trang trí" bề mặt mà cần phải truyền tải một thông điệp văn hóa sâu sắc.

Thứ hai, quảng cáo liên quan đến văn hóa cần phải đáp ứng yêu cầu về tính chân thực và minh bạch. Các thông tin quảng bá phải phản ánh chính xác chất lượng và tính năng của sản phẩm hoặc dịch vụ, tránh gây hiểu lầm cho người tiêu dùng, đặc biệt là khi những yếu tố văn hóa đang được sử dụng làm nền tảng chính để thu hút sự chú ý. Việc này không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm đạo đức đối với cộng đồng và xã hội.

Sản phẩm, dịch vụ quảng cáo có liên quan đến văn hóa cần tuân thủ những tiêu chí đặc biệt

Thứ ba, tính sáng tạo trong quảng cáo cần được khuyến khích, nhưng sáng tạo phải nằm trong giới hạn của sự tôn trọng văn hóa. Sáng tạo không nên đi quá xa, biến những giá trị văn hóa truyền thống trở nên méo mó, hoặc đi ngược lại với đạo đức xã hội. Chúng ta cần xây dựng một quy chuẩn đạo đức cho các sản phẩm quảng cáo văn hóa, trong đó sự tôn trọng lịch sử, giá trị nhân văn và văn hóa dân tộc phải được đặt lên hàng đầu.

Thứ tư, sự tuân thủ pháp luật là yêu cầu không thể thiếu. Các sản phẩm quảng cáo văn hóa phải tuân thủ các quy định hiện hành về nội dung, hình ảnh, và thông điệp quảng cáo, đặc biệt là trong bối cảnh Luật Quảng cáo đang được sửa đổi, bổ sung để phù hợp với thời đại kỹ thuật số. Pháp luật không chỉ tạo ra khung quản lý mà còn là cơ sở để đảm bảo sự công bằng, minh bạch trong hoạt động quảng cáo, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và nhà sản xuất.

Tóm lại, quảng cáo liên quan đến văn hóa cần phải đạt được sự cân bằng giữa sáng tạo, tính chân thực, và sự tôn trọng văn hóa dân tộc. Khi những tiêu chí này được đảm bảo, chúng ta sẽ không chỉ phát huy được sức mạnh của ngành quảng cáo mà còn góp phần bảo tồn và phát triển văn hóa Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Phỏng vấn: Để ngành quảng cáo phát huy vai trò, đóng góp thiết thực vào sự phát triển của công nghiệp văn hóa Việt Nam, đưa giá trị văn hóa vào kinh tế để mang lại những lợi ích to lớn cho đất nước. Theo đại biểu, cần phải có những chính sách, giải pháp gì, đặc biệt trong bối cảnh Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo đang được xây dựng?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội, ĐBQH thành phố Hà Nội:

Trước hết, cần nhấn mạnh rằng ngành quảng cáo không chỉ là một công cụ kinh doanh, mà còn là một kênh quan trọng để lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc. Chính vì vậy, một trong những giải pháp cốt lõi là phải khuyến khích và hỗ trợ các doanh nghiệp quảng cáo đẩy mạnh việc lồng ghép bản sắc văn hóa Việt Nam vào sản phẩm quảng cáo của họ. Điều này không chỉ tạo sự khác biệt và hấp dẫn đối với người tiêu dùng trong nước và quốc tế, mà còn giúp quảng bá văn hóa Việt ra thế giới. Chúng ta cần có những chính sách ưu đãi đặc biệt cho các doanh nghiệp tiên phong trong việc bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa thông qua quảng cáo.

Ngoài ra, một yếu tố quan trọng khác là nâng cao năng lực nguồn nhân lực trong ngành quảng cáo. Để quảng cáo Việt Nam có thể cạnh tranh trên trường quốc tế, chúng ta cần có những chính sách đào tạo, bồi dưỡng nhân tài trong ngành sáng tạo và quảng cáo, từ việc xây dựng các chương trình đào tạo chuyên sâu, đến việc hợp tác với các tổ chức quốc tế, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, cá nhân trong nước học hỏi và tiếp cận các xu hướng quảng cáo mới.

Cùng với đó, không thể không nhắc đến sự cần thiết của việc hợp tác công - tư để phát triển ngành quảng cáo. Nhà nước cần có những chính sách thu hút đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp quảng cáo trong nước phát triển, đồng thời tăng cường hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia vào thị trường này. Chỉ khi có một môi trường kinh doanh lành mạnh, bền vững, với sự tham gia mạnh mẽ từ cả khu vực nhà nước và tư nhân, ngành quảng cáo mới có thể đóng góp tích cực và thiết thực vào sự phát triển của công nghiệp văn hóa và nền kinh tế Việt Nam.

Như vậy, việc xây dựng chính sách quảng cáo không chỉ là việc quản lý hoạt động kinh doanh mà còn là việc phát huy giá trị văn hóa, đóng góp cho sự phát triển bền vững của đất nước. Những chính sách này cần tạo ra môi trường thuận lợi, sáng tạo và minh bạch, để ngành quảng cáo không chỉ thúc đẩy kinh tế mà còn trở thành cầu nối văn hóa của Việt Nam với thế giới.

Tôi tin tưởng rằng với những điều chỉnh phù hợp, chúng ta sẽ tạo được môi trường pháp lý minh bạch, hiệu quả, giúp ngành quảng cáo phát triển mạnh mẽ và bền vững trong thời đại số, đồng thời giữ gìn và phát huy được những giá trị văn hóa dân tộc.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn đại biểu!

Thu Phương – Nghĩa Đức