Quốc hội đặt kỳ vọng bứt phá kinh tế và cải cách thể chế năm 2025

Khai thông nguồn lực đầu tư công để thúc đẩy tăng trưởng

Đại biểu Nguyễn Thành Nam, đoàn Phú Thọ, cho biết, năm 2024 đạt thành tựu vượt bậc khi tất cả 15 chỉ tiêu kinh tế - xã hội đều đạt và vượt kế hoạch, đặc biệt ở công nghiệp chế biến - chế tạo, kim ngạch xuất nhập khẩu, thu ngân sách và thu hút vốn FDI. Những kết quả này tạo nền tảng vững chắc để phấn đấu tăng trưởng GDP 8% trở lên trong năm 2025. Tuy nhiên, ông lưu ý tăng trưởng quý 1 chỉ đạt 6,93%, thấp hơn kịch bản 7,7%, tạo áp lực cho các quý còn lại phải đạt 8,3-8,4%. Hơn nữa, giải ngân vốn đầu tư công chậm, hạn chế tăng trưởng kinh tế. Ông đề xuất bổ sung chỉ tiêu tiêu hao năng lượng trên đơn vị sản phẩm vào hệ thống chỉ tiêu phát triển, nhằm thúc đẩy đổi mới khoa học công nghệ và tiết kiệm năng lượng trong sản xuất.

Tiếp nối, đại biểu Nguyễn Hải Dũng, đoàn Nam Định, cho rằng, giải ngân vốn đầu tư công đầu năm 2025 chỉ đạt 9,53% kế hoạch đến hết tháng 3, thấp hơn 12,27% cùng kỳ năm trước. Nhiều dự án trọng điểm như Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh hay cao tốc phía Bắc gặp vướng mắc trong giải phóng mặt bằng và đấu thầu. Do đó, ông ghi nhận Chính phủ thành lập 7 tổ công tác vào tháng 3/2025 để tháo gỡ khó khăn, công khai danh sách đơn vị giải ngân dưới mức trung bình. Ông đề nghị hoàn thiện Luật sửa đổi 7 luật, bao gồm Luật Đấu thầu, để khắc phục điểm nghẽn thể chế, đồng thời áp dụng chỉ định thầu linh hoạt, kết hợp chào hàng cạnh tranh, tăng cường hậu kiểm để đảm bảo chất lượng công trình.

Đại biểu Nguyễn Thị Yến, đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu, cho biết, đầu tư công là động lực then chốt, tạo lan tỏa cho các lĩnh vực kinh tế, nhưng năm 2024 chỉ đạt 91,2% kế hoạch, và đến tháng 5/2025 mới đạt 22,2%. Bà cảnh báo hơn 2.200 dự án tồn đọng với vốn gần 230 tỷ USD, tương đương 50% quy mô nền kinh tế, gây lãng phí lớn. Vì vậy, bà đề xuất phân cấp, phân quyền thực chất, giám sát số hóa tiến độ, đưa chỉ tiêu giải ngân vào đánh giá cán bộ, và đảm bảo vận hành minh bạch từ 1/7/2025, khi chính quyền hai cấp khởi động. Bà nhấn mạnh cần tránh đứt gãy trách nhiệm trong giai đoạn chuyển tiếp để duy trì hiệu quả đầu tư.

Trong khi đó, đại biểu Trần Hữu Hậu, đoàn Tây Ninh, cho rằng, giải ngân đầu tư công chậm là nghịch lý lớn, khi cả nước chỉ đạt hơn 20% trong 5 tháng đầu năm 2025, một số đầu tàu kinh tế chỉ 15%. Ông nhấn mạnh dự án đầu tư công do Nhà nước quản lý toàn bộ, từ vốn, đất đai đến nhà thầu, nhưng vẫn trì trệ, khó thu hút đầu tư tư nhân. Do đó, ông đề nghị Quốc hội thông qua luật, nghị quyết tháo gỡ ách tắc, bỏ quy hoạch không cần thiết như giấy phép xây dựng, xóa thủ tục vô lý về đất đai, xây dựng. Ông dẫn ví dụ về thủ tục chỉ giới đường đỏ tại một quận lớn, nơi phòng ban yêu cầu xác nhận không có trong quy định, gây phiền hà cho dân.

Cải cách thể chế và nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp

Chuyển sang cải cách thể chế, đại biểu Phan Đức Hiếu, đoàn Kiên Giang, cho rằng, cải cách thể chế là cốt lõi để thực hiện Nghị quyết 68 về kinh tế tư nhân, nhưng cần thực chất và duy trì động lực lâu dài. Ông lo ngại một số quy định, như Chỉ thị năm 2012 yêu cầu tập trung dự án vào khu công nghiệp, gây khó cho dự án gần bến cảng. Hơn nữa, ông đề nghị rà soát tổng thể văn bản, bao gồm công văn, chỉ thị, bãi bỏ công khai quy định cản trở, thành lập tổ chuyên gia độc lập với chuyên gia pháp lý, kinh tế, doanh nghiệp để đánh giá khách quan. Ông kiến nghị thành lập Ủy ban cải cách thể chế trực thuộc Thủ tướng, học hỏi mô hình Hàn Quốc, Mỹ, Anh, để duy trì cải cách bền vững và kiểm soát chất lượng văn bản mới.

Bên cạnh đó, đại biểu Hà Sỹ Đồng, đoàn Quảng Trị, cho biết, môi trường đầu tư kinh doanh chậm cải thiện, dù Nghị quyết 57, 66, 68 đặt mục tiêu rõ. Ông chỉ ra yêu cầu sở hữu kho trong xuất khẩu gạo theo dự thảo sửa đổi Nghị định 107 gây khó cho doanh nghiệp. Theo VCCI, tỷ lệ doanh nghiệp gặp thuận lợi khi tiếp cận mặt bằng kinh doanh giảm từ 55% năm 2021 xuống 33% năm 2024, do thủ tục xác định giá đất kéo dài, phải làm lại nhiều lần. Vì vậy, ông đề nghị lập tổ công tác với chuyên gia kinh tế, pháp luật để đơn giản hóa thủ tục đầu tư, cắt giảm, liên thông thủ tục hành chính, đảm bảo đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số dài hạn.

Bổ sung, đại biểu Huỳnh Thanh Phương, đoàn Tây Ninh, cho rằng, năm 2024 đạt GDP tăng trên 7%, kinh tế vĩ mô ổn định, năng suất lao động vượt chỉ tiêu, kinh tế số, xanh, tuần hoàn khởi sắc. Tuy nhiên, sản xuất hàng hóa mang tính gia công, dễ bị động trước biến động quốc tế, như thuế cao từ Hoa Kỳ lên đến 46%. Do đó, ông đề xuất giữ vững kinh tế vĩ mô, thực hiện chính sách tài khóa, tiền tệ đúng trúng, dành nguồn lực cho hạ tầng, đàm phán linh hoạt với Hoa Kỳ để hài hòa lợi ích. Ông nhấn mạnh nâng năng lực doanh nghiệp qua khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, tăng năng suất, giảm chi phí, cải thiện chất lượng hàng hóa, thân thiện môi trường, đồng thời khai thác thị trường nội địa để giảm lệ thuộc xuất khẩu.

Trần Hương