Quốc hội thông qua các quy định kiểm soát chặt việc mua bán hóa chất, đưa ra 12 nguyên tắc để phát triển hóa học xanh

Dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) sau khi được tiếp thu, chỉnh lý gồm 7 chương, 48 điều, giảm 4 điều so với bản trình tại phiên họp ngày 8/5/2025.

Trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua Dự thảo Luật, trình bày báo cáo về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) trước đó, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, có ý kiến đề nghị bổ sung các biện pháp truy xuất nguồn gốc, quản lý sản xuất, vận chuyển qua hóa đơn điện tử và dấu vết của sản phẩm.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy trình bày báo cáo về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi). Ảnh: Quochoi

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, Dự Luật đã có một số quy định để truy xuất nguồn gốc của hóa chất, cụ thể: tổ chức kinh doanh hóa chất cần kiểm soát đặc biệt phải tuân thủ các quy định về lập Phiếu kiểm soát mua, bán hóa chất cần kiểm soát đặc biệt và phải được xác thực dữ liệu về tổ chức, cá nhân mua, bán theo lộ trình thực hiện do Chính phủ quy định (khoản 4 Điều 11). Tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất cần kiểm soát đặc biệt phải công bố loại hóa chất và mục đích sử dụng hóa chất trên Cơ sở dữ liệu chuyên ngành hóa chất trước khi sử dụng lần đầu hoặc trước khi thay đổi mục đích sử dụng (điểm b khoản 2 Điều 15). “Các quy định nêu trên đã bảo đảm quản lý chặt chẽ các hoạt động hóa chất và có thể truy xuất nguồn gốc của hóa chất” - Chủ nhiệm Lê Quang Huy nêu.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, bên cạnh nội dung phòng ngừa sự cố, một điểm nhấn đáng chú ý của dự thảo Luật là việc lần đầu tiên quy định cụ thể nguyên tắc “hóa học xanh” – một hướng đi quan trọng trong quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng, phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn.

Cụ thể, Dự Luật đã quy định việc áp dụng nguyên tắc hóa học xanh gồm 12 nguyên tắc nhằm giảm thiểu tác động của hóa chất đến môi trường và sức khỏe con người. Các nguyên tắc này bao gồm: thiết kế quy trình giảm chất thải, tiết kiệm năng lượng, sử dụng nguyên liệu tái tạo, thay thế hóa chất độc hại, tối ưu hóa hiệu suất phản ứng…

Việc áp dụng nguyên tắc hóa học xanh là cần thiết để hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, góp phần thực hiện Kết luận số 81-KL/TW ngày 04/6/2024 của Bộ Chính trị nhằm đẩy mạnh việc thực hiện chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn.

Hiện nay, một số nguyên tắc hóa học xanh đã được nhiều dự án áp dụng (như tiết kiệm năng lượng, phòng ngừa sự cố…). Việc áp dụng nguyên tắc hóa học xanh sẽ được Chính phủ quy định, hướng dẫn cụ thể theo quy định tại khoản 5 Điều 5 của luật.

Các đại biểu Quốc hội bấm nút biểu quyết thông qua Dự thảo Luật tại Kỳ họp. Ảnh: Quochoi.vn

Có ý kiến đề nghị cần xây dựng giải pháp chiến lược tổng thể, toàn diện quốc gia cùng với các nguồn lực đủ mạnh, công nghệ hiện đại để phòng ngừa từ sớm, từ xa sự cố hóa chất, sự cố môi trường. Trong báo cáo giải trình, tiếp thu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc xây dựng chiến lược quốc gia về phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất cần có sự đánh giá thực trạng về năng lực phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất trong từng thời kỳ, nghiên cứu căn cứ pháp lý, khoa học cho việc xây dựng chiến lược, chuẩn bị nguồn lực cần thiết để xây dựng và thực hiện chiến lược.

Trong giai đoạn hiện nay, để bảo đảm tính khả thi, luật chỉ quy định về việc “Nhà nước có chính sách về nâng cao năng lực phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất trong lĩnh vực dân sự” tại khoản 3 Điều 40 cho phù hợp. Trong quá trình triển khai thực hiện, các nội dung liên quan đến chiến lược sẽ tiếp tục được nghiên cứu để xây dựng và trình Chính phủ xem xét ban hành vào thời điểm thích hợp.

Cũng theo Chủ nhiệm Lê Quang Huy, thực hiện theo chủ trương đổi mới công tác xây dựng pháp luật, Dự thảo Luật đã bỏ quy định trách nhiệm quản lý Nhà nước về hóa chất.

Quy định về trách nhiệm của Chính phủ, việc phân công cơ quan đầu mối giúp Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về hóa chất, việc quy định chi tiết nội dung quản lý nhà nước về hóa chất, trách nhiệm quản lý Nhà nước về hóa chất của các Bộ, cơ quan ngang Bộ và UBND các cấp được thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Nguyễn Vũ