Quốc tế phản ứng trước quyết định nối lại thử nghiệm hạt nhân của Mỹ

Chỉ ít giờ sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ra lệnh cho Bộ Quốc phòng nối lại các cuộc thử nghiệm vũ khí hạt nhân “ngay lập tức”, chấm dứt hơn ba thập kỷ tạm dừng, Phó Tổng thống JD Vance đã lên tiếng bảo vệ quyết định gây tranh cãi này.

Tổng thống Mỹ Donal Trump. Ảnh: Nhà Trắng

Theo Phó Tổng thống Mỹ Vance, “việc đảm bảo kho vũ khí hạt nhân thực sự hoạt động tốt là một phần quan trọng trong an ninh quốc gia Mỹ”, song ông không tiết lộ chi tiết về loại thử nghiệm mà Mỹ sẽ thực hiện.

“Chúng tôi đã và đang hợp tác rất chặt chẽ, ngay cả với những quốc gia mà chúng tôi không có quan hệ tốt nhất, để cố gắng hạn chế phổ biến vũ khí hạt nhân. Tổng thống sẽ tiếp tục nỗ lực về vấn đề này. Nhưng việc đảm bảo kho vũ khí hạt nhân của chúng tôi hoạt động tốt là một phần quan trọng trong an ninh quốc gia Mỹ, và đó là một phần của chế độ thử nghiệm”.

Động thái này ngay lập tức vấp phải làn sóng phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres tuyên bố “việc thử nghiệm hạt nhân không bao giờ nên được phép tiến hành”, cảnh báo bất kỳ hoạt động nào liên quan đến vũ khí hạt nhân đều có thể dẫn đến “tính toán sai lầm hoặc leo thang với hậu quả thảm khốc”.

Dẫn lời Tổng Thư ký tại họp báo, người phát ngôn Liên hợp quốc Farhan Haq nhấn mạnh: “Tổng Thư ký đã nhiều lần khẳng định rằng những rủi ro hạt nhân hiện nay đang ở mức báo động cao, và mọi hành động có thể dẫn đến tính toán sai lầm hoặc leo thang với hậu quả thảm khốc đều phải được tránh. Chúng ta không bao giờ được quên di sản thảm khốc của hơn 2.000 vụ thử vũ khí hạt nhân được thực hiện trong 80 năm qua. Thử nghiệm hạt nhân không bao giờ được phép trong bất kỳ hoàn cảnh nào”.

Phản ứng về quyết định của Mỹ, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn cùng ngày kêu gọi Mỹ “nghiêm túc tuân thủ” Hiệp ước Cấm Thử Hạt nhân Toàn diện và lệnh tạm dừng thử nghiệm, đồng thời “thực hiện các hành động thiết thực nhằm bảo vệ cơ chế giải trừ và không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế, duy trì cân bằng và ổn định chiến lược toàn cầu”.

Ông nhấn mạnh: “Trung Quốc hy vọng Mỹ sẽ nghiêm túc tuân thủ và tôn trọng các nghĩa vụ của mình theo Hiệp ước Cấm Thử Hạt nhân Toàn diện và cam kết đình chỉ thử nghiệm hạt nhân, đồng thời có hành động cụ thể để bảo vệ hệ thống giải trừ và không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế, duy trì sự cân bằng và ổn định chiến lược toàn cầu”.

Trong khi đó, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cảnh báo Nga sẽ có “phản ứng tương xứng” nếu Mỹ vi phạm lệnh tạm dừng thử nghiệm hạt nhân. Ông đồng thời bác bỏ tuyên bố của Tổng thống Trump rằng các quốc gia khác đang tiến hành thử nghiệm hạt nhân: “Mỹ là một quốc gia có chủ quyền và có quyền đưa ra các quyết định của mình. Tuy nhiên, tôi muốn nhắc lại tuyên bố của Tổng thống Putin, đã được khẳng định nhiều lần: nếu ai đó vi phạm lệnh tạm hoãn, Nga sẽ hành động tương ứng”.

Nhiều chuyên gia và chính trị gia Mỹ cũng bày tỏ lo ngại. Thượng nghị sĩ Jack Reed cảnh báo việc nối lại các vụ thử hạt nhân sẽ là “một bước đi liều lĩnh về mặt chiến lược”, có thể kích hoạt cuộc chạy đua vũ trang mới giữa các cường quốc hạt nhân.

Theo dữ liệu của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), Mỹ hiện sở hữu hơn 5.000 đầu đạn hạt nhân, trong đó khoảng 1.700 đầu đạn đang được triển khai; Nga có hơn 5.500 đầu đạn và Trung Quốc khoảng 600 đầu đạn.

Mỹ đã tiến hành tổng cộng hơn 1.000 vụ thử hạt nhân từ năm 1945 đến năm 1992, trước khi lệnh tạm dừng được ban hành và duy trì suốt hơn ba thập kỷ qua.

Các nhà quan sát nhận định, nếu Mỹ thực sự khôi phục thử nghiệm hạt nhân, đây sẽ là bước ngoặt nguy hiểm, làm suy yếu nỗ lực kiểm soát vũ khí toàn cầu và gia tăng nguy cơ bất ổn chiến lược trên thế giới.

Thu Hoài/VOV1 Tổng hợp