Quy trách nhiệm của tập thể, cá nhân trước vấn nạn thất thoát nguồn lực kinh tế

Đó là một trong những nội dung được các đại biểu Quốc hội đưa ra tại phiên họp Quốc hội vào ngày 31-10. Đây là phiên họp mà Quốc hội thảo luận về việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021.

Các đại biểu Quốc hội cho rằng việc các dự án bất động sản bỏ hoang cũng gây lãng phí nguồn lực đất đai. Ảnh minh họa 1 dự án bỏ hoang tại Hà Nội. Ảnh: TTXVN

Phát biểu trước Quốc hội, ông Lê Hữu Trí, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa băn khoăn việc ai sẽ chịu trách nhiệm về tồn tại, thất thoát, lãng phí. Bởi ông cho rằng kết quả giám sát chuyên đề thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021 cho thấy tình hình lãng phí, thất thoát các nguồn lực của đất nước về tài chính, ngân sách, tài sản công, đất đai, tài nguyên khoáng sản… rất lớn và nghiêm trọng.

Đại biểu Lê Hữu Trí nêu con số trong báo cáo về thất thoát, lãng phí trong sử dụng vốn ngân sách nhà nước, quản lý đất đai tại các lâm trường, các dự án chậm tiến độ, dự án phải điều chỉnh quyết định đầu tư, dự án dang dở, gây thất thoát, lãng phí. Bên cạnh đó, quản lý, sử dụng kinh phí sự nghiệp, nhất là trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, công nghệ thông tin, y tế, giáo dục chưa được tiết kiệm, chưa có hiệu quả, còn thất thoát, lãng phí…

Ông Trí còn cho rằng, thất thoát, lãng phí nêu trong báo cáo giám sát cũng chưa phản ánh đầy đủ bức tranh về thực trạng lãng phí, thất thoát trong xã hội của đất nước ta hiện nay. Đại biểu đề nghị cần có sự đánh giá nghiêm túc về các giải pháp khắc phục hiệu quả từ công tác giáo dục, nâng cao ý thức đến công tác xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách pháp luật.

Báo cáo kết quả giám sát của Đoàn giám sát đã chỉ ra rất cụ thể, các mặt còn tồn tại, gây thất thoát, lãng phí cũng chỉ rõ nguyên nhân của các tồn tại đó. Theo ông Trí, điều đó cho thấy Quốc hội đã chọn trúng và đúng vấn đề giám sát. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng đặt ra tiếp theo là ai sẽ chịu trách nhiệm về những thiệt hại, tổn thất, lãng phí đó; giải pháp để xử lý tiếp theo các tồn tại đó như thế nào?

Vị đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa mong muốn Quốc hội, Chính phủ quyết liệt chỉ đạo làm rõ các vi phạm, thất thoát, lãng phí. Trong đó cần thiết phải làm rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân và các phương án khắc phục, xử lý đối với trên 3.000 dự án sử dụng vốn nhà nước có thất thoát, lãng phí; trên 79.000 hecta đất nông, lâm nghiệp đã quyết định thu hồi nhưng chưa có phương án sử dụng… Tập trung xử lý các dự án không hiệu quả, chậm tiến độ, vi phạm trong quản lý, sử dụng đất, các dự án BT, BOT đang triển khai dở dang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc; các dự án đã hoàn thành nhưng không đưa vào sử dụng, không phát huy hiệu quả, chất lượng không bảo đảm.

Ngoài ra, ông Trí cũng đề nghị đoàn giám sát Quốc hội bổ sung nội dung lãng phí chưa được đề cập trong báo cáo đó là vấn đề sách giáo khoa các cấp học phổ thông đã gây ra sự lãng phí lớn của xã hội cần được xem xét sửa đổi nghiêm túc. Vấn đề này có nhiều bức xúc cho xã hội từ nhiều năm nhưng càng đổi mới chương trình giảng dạy thì lãng phí cho xã hội nhiều hơn và gây ra càng nhiều hơn sự bức xúc của xã hội.

Thêm nữa, ông Lê Hữu Trí cũng cho rằng việc thực hành tiết kiệm chưa nghiêm nên sự lãng phí trên nhiều lĩnh vực ngày càng nghiêm trọng hơn. Điều đó cho thấy hệ thống pháp luật, chính sách, biện pháp tổ chức thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí chưa bảo đảm tính pháp chế, tính kỷ luật, kỷ cương và chưa đạt hiệu quả. Vì vậy, vị đại biểu này cho rằng Chính phủ cần sớm rà soát các hệ thống pháp luật hiện hành, các chính sách quản lý nhà nước trên các lĩnh vực gây ra sự lãng phí lớn tài sản của Nhà nước và xã hội. Tiếp tục hoàn thiện luật liên quan đến thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, bảo đảm đồng bộ, thống nhất, phù hợp với thực tiễn để kịp thời điều chỉnh các bất cập, mâu thuẫn nhằm soát, hạn chế sự lãng phí nguồn lực quốc gia và xã hội….

Theo đại biểu này, cần gắn với việc thực hiện nghiêm kỷ cương, kỷ luật và có chế tài mạnh đối với các hành vi gây lãng phí, thất thoát mới tạo được sự chuyển biến tích cực về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong thời gian tới.

Cũng đưa ra ý kiến về vấn đề trên, ông Trịnh Xuân An, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai cho rằng cần chỉ rõ thêm trách nhiệm của tập thể, cá nhân gây lãng phí.

Còn bà Phạm Thúy Chinh, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Giang cho rằng vẫn còn lãng phí trong quản lý sử dụng vốn đầu tư và sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp nhà nước.

Bà cho rằng dù có nhiều thuận lợi từ nguồn vốn nhà nước, nhưng việc quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại các doanh nghiệp còn chưa hiệu quả, có lãng phí. Cụ thể, tốc độ tăng trưởng doanh thu bình quân của doanh nghiệp Nhà nước trong giai đoạn 2016-2021 chỉ đạt 3%, tốc độ tăng trưởng lợi nhuận chỉ đạt 1%. Trong cổ phần hóa, một số doanh nghiệp sau chuyển đổi hoạt động không hiệu quả, kinh doanh thua lỗ. Hiệu quả đầu tư vốn chưa đạt kỳ vọng.

Về giải pháp để khắc phục tình trạng trên, đại biểu Chinh đề nghị Chính phủ sớm tổng kết trình Quốc hội sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp. Đồng thời chỉ đạo tăng cường đổi mới quản trị cho các doanh nghiệp nhà nước theo nguyên tắc chuẩn quốc tế. Trong đó tập trung vào tinh giản bộ máy quản lý doanh nghiệp, xử lý trách nhiệm đối với cán bộ quản lý, nhất là người đứng đầu các doanh nghiệp làm ăn không hiệu quả, đồng thời xây dựng cho được đội ngũ cán bộ quản lý doanh nghiệp giỏi.

Ngoài ra, đại biểu kiến nghị Chính phủ báo cáo với Quốc hội về tình hình kết quả xử lý doanh nghiệp làm lãng phí vốn nhà nước và việc lãng phí thất thoát tài nguyên đất đai trong quá trình cổ phần hóa.

Vân Ly