Ra mắt sách 'Biên niên sử Báo chí Huế 1913 - 2020'

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm - nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Trưởng Ban Tư tưởng văn hóa Trung ương trao đổi tại buổi ra mắt sách. Ảnh: S.THÙY

Biên niên lịch sử Báo chí Huế (1913-2020) do nhà báo, nhà nghiên cứu Dương Phước Thu - nguyên Phó Chủ tịch thường trực Hội nhà báo thành phố Huế chủ biên; nhà xuất bản Thuận Hóa ấn hành.

Với gần 350 trang, nội dung cuốn sách tập trung khái quát về lịch sử của mỗi tờ báo được biên soạn theo lối biên niên, giới thiệu tóm tắt về từng ấn phẩm đã xuất bản ở Huế; từ tờ báo Le Rigolo (Kẻ ngộ nghĩnh, có bản dịch là Kẻ nghịch ngợm) - tờ báo đầu tiên ra đời ở Huế vào tháng 12.1913 cho đến những tờ báo xuất hiện vào năm 2020.

Sách được phân thành 7 đề mục chính, trong đó có phần phụ lục, gồm: Khái quát về báo chí xuất bản ở Huế; Báo chí xuất bản ở Huế từ tháng 3.1930 đến tháng 8.1945; Báo chí Huế thời Pháp, Mỹ tạm chiếm (từ 1947 đến 1975); Báo chí tôn giáo xuất bản ở Huế; Báo chí yêu nước và cách mạng ở Huế (từ 8.1945 đến 3.1975); Báo chí xuất bản ở Huế từ tháng 4.1975 đến 12.2020.

Nhà báo, nhà nghiên cứu Dương Phước Thu chủ biên của "Biên niên lịch sử Báo chí Huế (1913-2020)"

Theo nhà báo Dương Phước Thu, từ những năm 1925 đến trước Cách mạng tháng Tám 1945, trong hàng ngũ báo chí yêu nước ở Huế đã có một số tờ hoạt động bí mật, nửa công khai, chịu nhiều ảnh hưởng nội dung tư tưởng của tờ Thanh Niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập.

Đặc biệt từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời 1930, một dòng báo chí yêu nước và cách mạng ở Huế được hình thành từ những tờ báo viết tay đầu tiên của Tỉnh ủy Thừa Thiên, như: Lao Khổ, Người Lao Khổ, Con Đường Đấu Tranh, Học Trò, Việt Thường ngày càng rõ rệt và phát triển mạnh; nổi bật là các tờ Nhành Lúa, Kinh Tế Tân Văn, Sông Hương Tục Bản, tuần báo Dân của Tỉnh ủy Thừa Thiên và Mặt trận Dân chủ Đông Dương.

Từ sau tháng Tám 1945, báo chí cách mạng ở Huế nở rộ, có thời điểm lên đến 15 tờ nhật báo, tạp chí, đặc san, nguyệt san được xuất bản. Sau hiệp định Genève, đất nước bị chia cắt hai miền Nam- Bắc, ở miền Nam (vùng tạm chiếm), ngoài các tờ báo dưới danh nghĩa những người kháng chiến cũ như Thống Nhất, Yêu Nước, Tin Tức thì có dòng “báo chí phong trào” xuất hiện.

"Biên niên lịch sử Báo chí Huế (1913-2020)" được ra mắt nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam. Ảnh: S.THÙY

Và vì tính chiến đấu và cách mạng của các tờ báo phong trào mà nhiều ấn phẩm mới chỉ ra được 1, 2 số thì bị địch tịch thu và đóng cửa tòa soạn; tờ này bị cấm thì tờ báo mang tên khác xuất hiện, tiếp tục dương cao ngọn cờ đấu tranh cách mạng…

Sau 1975, báo chí ở Huế bước vào thời kỳ mới, tất cả các loại hình báo chí được cấp phép hợp pháp, phục vụ công tác tuyên truyền theo chức năng, nhiệm vụ của từng ngành, từng đối tượng bạn đọc.

Đây là công trình mà nhà nghiên cứu Dương Phước Thu đã có hơn 15 năm nghiên cứu, sưu tầm, tham khảo các công trình báo chí đi trước, đối chiếu từ nhiều nguồn tư liệu, tiếp cận với hiện vật thật sống động với hơn 315 tờ báo các loại từng xuất bản ở Huế.

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Trưởng Ban Tư tưởng văn hóa Trung ương, nhấn mạnh: Huế là một trong những địa bàn chính trị quân sự quan trọng của đất nước, của những cải cách kinh tế xã hội, những tiếp biến văn hóa và hoạt động thông tin của Huế đã có ảnh hưởng không nhỏ đến sức hội tụ và liên kết của Huế với cả nước trong một tiến trình chung.

Trước 1975, số lượng tờ báo, tạp chí tồn tại vài chục năm tại Huế rất ít, tuy nhiên người đọc báo ở Huế vẫn khá đông. Một thời, các tờ nhật báo Trung Bắc Tân Văn (Hà Nội) phát hành đến Huế thì dừng lại; hay tờ Lục Tỉnh Tân Văn (Sài Gòn) đến đây cũng không đi quá Thừa Thiên. Trí thức Huế có thể đọc báo hai đầu đất nước và tham gia viết bài cho cả hai phía với tư cách cộng tác viên.

Tại buổi giới thiệu sách - công trình nghiên cứu "Biên niên lịch sử Báo chí Huế (1913-2020)". Ảnh: S.THÙY

Báo chí Huế đã không ngừng vươn lên, tiếp nhận các nguồn tư tưởng chính trị, văn hóa, xã hội khác nhau làm nên sức mạnh và diện mạo thông tin khá độc đáo, đa dạng.

Báo chí Huế là tiếng nói của các phong trào yêu nước trước và sau Cách mạng tháng Tám 1945, tiếng nói đồng hành cùng Nhân dân trong phong trào Đô thị từ 1946 - 1975, diễn đàn chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam liên tục qua các thời kỳ, cơ quan ngôn luận của các giới trí thức, tôn giáo, văn nghệ sĩ, nhà báo…

“Số bản in không nhiều, diện phát hành chưa rộng nhưng với trí tuệ sắc sảo, lối hành nghề can đảm, đầy sức cống hiến của những nhà báo nơi đây vẫn lưu mãi trong ký ức Nhân dân và đồng nghiệp, để lại nhiều bài học quý giá lâu dài cho báo chí thành phố và cả nước”- nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm nhận định.

Theo nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, Ban biên soạn Biên niên lịch sử Báo chí Huế (1913-2020) đã dày công tìm kiếm trong các thư viện lớn và trung tâm lưu trữ, nhiều tài liệu đã dần hư nát và rời xa bộ nhớ của chính người trong cuộc, cố gắng sắp xếp và hệ thống hóa ở mức nhất định là đóng góp đáng quý.

“Lịch sử 100 năm báo chí cách mạng đã được nghiên cứu nhiều, nhưng thời kỳ hoạt động báo chí sôi nổi trên mảnh đất Huế thì cuốn sách này cho chúng ta có cơ hội nhìn rõ hơn”- nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Trưởng Ban Tư tưởng văn hóa Trung ương Nguyễn Khoa Điềm chia sẻ tại buổi ra mắt sách.

SƠN THÙY