Rà soát các nhóm nội dung bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp. Ảnh Hồ Long

Tăng tính bền vững của thoát nghèo, tăng thu nhập của người dân

Các ĐBQH cơ bản tán thành việc Quốc hội xem xét ban hành Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026 - 2035.

Các ý kiến cho rằng, đây là chủ trương lớn, mang ý nghĩa chiến lược, thể hiện nhất quán quan điểm của Đảng và Nhà nước về ưu tiên phát triển khu vực nông thôn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, thu hẹp khoảng cách vùng miền và bảo đảm cơ hội phát triển đồng đều cho mọi người dân. Việc hợp nhất 3 Chương trình sẽ khắc phục được những tồn tại hạn chế của giai đoạn trước như về trùng lắp đối tượng thụ hưởng, địa bàn đầu tư; đặc biệt là sẽ khắc phục được vướng mắc trong cơ chế quản lý trước đây như việc chồng chéo trong quản lý giữa các bộ, ngành, địa phương trong tổ chức thực hiện chương trình.

ĐBQH Mai Văn Hải (Thanh Hóa) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Bày tỏ thống nhất với mục tiêu tổng quát và một số chỉ tiêu cụ thể đã đề ra tại dự thảo Nghị quyết, ĐBQH Mai Văn Hải (Thanh Hóa) nêu rõ, dự thảo Nghị quyết đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc, quyết tâm chính trị rất lớn của Đảng, Chính phủ, Quốc hội trong xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới hiện đại, rút ngắn khoảng cách giữa các vùng, miền, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi so với các vùng khác, mục tiêu lớn nhất là nâng cao đời sống, vật chất tinh thần, của người dân.

Tuy nhiên, đại biểu Mai Văn Hải đề nghị, cần giải thích thuyết phục cơ sở của việc xác định các mục tiêu về tỷ lệ hộ nghèo đa chiều; mục tiêu xã nông thôn mới, xã nông thôn mới hiện đại của giai đoạn 2026 - 2030 và đến năm 2035. Bởi, hiện nay, quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 - 2025; bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2021 - 2025 cũng chuẩn bị kết thúc.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Trong khi đó, bộ tiêu chí nông thôn mới hiện đại chưa có. Theo Báo cáo giải trình của Chính phủ đối với ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thì hiện nay đang trong quá trình xây dựng.

Vì vậy, đại biểu nhấn mạnh, cần làm rõ căn cứ đề ra các mục tiêu về tỷ lệ hộ nghèo đa chiều; nông thôn mới, nông thôn mới hiện đại. Đồng thời, cần rà soát lại việc bố trí các nhóm nội dung trong các hợp phần để tránh chồng chéo, bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm và kế thừa được các nội dung của 3 chương trình giai đoạn 2021 - 2025.

Cũng đồng tình với nhóm mục tiêu hướng tới xây dựng nông thôn mới hiện đại, giảm nghèo đa chiều và nâng cao đời sống người dân, song, ĐBQH Đỗ Văn Yên (TP. Hồ Chí Minh) đề nghị, cần nghiên cứu bổ sung chỉ tiêu đo lường về “tỷ lệ người dân tiếp cận dịch vụ số và hạ tầng số tại nông thôn và vùng dân tộc thiểu số” nhằm phù hợp với định hướng chuyển đổi số quốc gia.

ĐBQH Đỗ Văn Yên (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu. Ảnh: Quang Khánh

“Việc bổ sung chỉ tiêu này sẽ bảo đảm mục tiêu phát triển không chỉ tập trung vào hạ tầng vật chất mà còn ưu tiên hạ tầng số - yếu tố quyết định trong nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo việc làm mới và kết nối thị trường cho khu vực nông thôn và miền núi, từ đó tăng tính bền vững của thoát nghèo và tăng thu nhập của người dân”, đại biểu Đỗ Văn Yên nêu quan điểm.

Vừa thống nhất vừa giữ được chiều sâu cần thiết

Cho rằng Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là chương trình duy nhất tác động trực tiếp đến nhóm yếu thế nhất, sống ở địa bàn khó khăn nhất và ở vị trí quan trọng đối với ổn định chính trị xã hội, ĐBQH Phạm Thị Kiều (Lâm Đồng) cho rằng, khi thiết kế chương trình tích hợp, cần làm rõ 3 định hướng lớn để bảo đảm Chương trình vừa thống nhất nhưng vẫn giữ được chiều sâu cần thiết.

ĐBQH Phạm Thị Kiều (Lâm Đồng) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Thứ nhất, xây dựng một hợp phần riêng cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi với mục tiêu, phạm vi và cơ chế phù hợp, đặc thù. Đây là yêu cầu nhằm bảo đảm những vấn đề cốt lõi nhất ở vùng, không bị hòa chung vào các mục tiêu phổ quát, tránh tình trạng đặc thù bị làm mờ trong quá trình tích hợp.

Thứ hai, phân bổ nguồn lực dựa trên mức độ khó khăn thực tế thay vì bình quân theo đơn vị hành chính; những địa bàn khó khăn nhất phải được ưu tiên mạnh mẽ nhất. Bởi, nếu phân bổ bình quân thì Chương trình sẽ không còn giữ được tính nhân văn và mục tiêu thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền.

Thứ ba, làm rõ vai trò trọng tâm của các cơ quan công tác dân tộc trong quản lý hợp phần đặc thù. Đây không phải là tạo thêm tầng nấc trung gian mà là bảo đảm tính liền mạch về chính sách dân tộc, tránh đứt gãy khi chuyển sang mô hình tích hợp và phát huy kinh nghiệm quản lý đã được chứng minh qua nhiều giai đoạn. Thực tiễn cho thấy, cơ quan quản lý nhà nước về công tác dân tộc là đơn vị hiểu rõ nhất đặc điểm vùng, nắm địa bàn và có dữ liệu, có năng lực triển khai trực tiếp đến cộng đồng.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Về cơ chế quản lý, điều hành Chương trình, đại biểu Mai Văn Hải cho rằng, đây là nội dung rất quan trọng để khắc phục những tồn tại về vận hành cơ chế trong tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia trước đây, nhất là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, ban đầu triển khai còn nhiều vướng mắc.

Do đó, đại biểu Mai Văn Hải lưu ý, cần có quy định mang tính nguyên tắc trong tổ chức thực hiện giữa các bộ, ngành, địa phương, cơ chế quản lý cụ thể thì giao Chính phủ quy định chi tiết. Theo đó, quy định thống nhất giao cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan chủ quản của toàn bộ Chương trình, nhưng riêng hợp phần 2 đối với các nội dung đặc thù phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thì nghiên cứu giao Bộ Dân tộc và Tôn giáo chủ trì; và cũng cần quy định trách nhiệm của cấp xã trong thực hiện Chương trình sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Minh Trang