Rau quả xuất khẩu vượt 7,8 tỷ USD, sầu riêng tiếp tục dẫn dắt tăng trưởng

Ngành rau quả đặt mục tiêu cán mốc 10 tỷ USD khi hàng loạt sản phẩm mới được khơi thông

Xuất khẩu rau quả tăng tốc

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), kim ngạch xuất khẩu rau quả tháng 11/2025 ước đạt 754 triệu USD, giảm gần 19% so với tháng trước nhưng vẫn tăng 64,9% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 11 tháng, xuất khẩu đạt hơn 7,8 tỷ USD, tăng 18%, trong khi nhập khẩu đạt hơn 2,44 tỷ USD. Xuất khẩu ròng gần 5,4 tỷ USD – mức cao nhất từ trước đến nay.

Đà tăng trưởng đến từ nhiều thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Đài Loan, Hà Lan, Australia đều ghi nhận mức tăng hai con số. Trung Quốc tiếp tục là đối tác số một, đạt hơn 4,5 tỷ USD tính đến hết tháng 10. Mỹ và Hàn Quốc lần lượt mang về gần 455 triệu USD và hơn 264 triệu USD, duy trì tăng trưởng mạnh so với cùng kỳ.

Trong cơ cấu hàng hóa, 6 mặt hàng chủ lực gồm sầu riêng, chuối, xoài, mít, dừa và bưởi giữ vai trò dẫn dắt. Riêng sầu riêng tiếp tục là “động cơ tăng trưởng” của toàn ngành. 11 tháng năm nay, mặt hàng này ước đạt 3,4 tỷ USD, vượt cả năm 2024 và giữ vị trí số một trong nhóm trái cây xuất khẩu.

Tại thị trường nội địa, giá sầu riêng phục hồi mạnh sau giai đoạn gián đoạn kiểm định trong tháng 9–10/2025. Sầu riêng Monthong loại A hiện đạt 110.000–125.000 đồng/kg, tăng 30–50% so với tháng trước; Ri6 tăng lên 67.000–70.000 đồng/kg. Mặt hàng loại B cũng tăng tương ứng, cho thấy sức mua ổn định trở lại.

Theo Vinafruit, kết quả này phản ánh khả năng thích ứng của ngành rau quả trước các biến động về kỹ thuật và logistics. Ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng thư ký Vinafruit cho biết, dù sầu riêng gặp khó về kiểm định trong quý trước, nhu cầu mạnh tại các thị trường chính đã giúp sản phẩm vẫn “hút hàng”. Các loại trái cây nhiệt đới khác như chuối, thanh long, mít… cũng duy trì sức tiêu thụ tốt, góp phần giảm rủi ro phụ thuộc vào một vài mặt hàng.

Đáng chú ý, nhiều loại trái cây Việt Nam đã mở rộng xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, đồng thời tiến vào EU, Mỹ và Nhật Bản. Tuy nhiên, Vinafruit khuyến nghị ngành cần tập trung nâng cao chất lượng, truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu tập thể để củng cố vị thế dài hạn.

Nâng cao chuỗi giá trị

Tư duy thị trường không thể đứng sau sản xuất – đó là nhận định của ông Nguyễn Đình Tùng, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Vina T&T. Theo ông Đình Tùng, doanh nghiệp không thể chờ đơn hàng rồi mới tìm nguồn hàng. Đầu tư vào chế biến sâu và liên kết bền vững với nông dân là chiến lược bắt buộc nếu muốn giữ thị trường trong bối cảnh tiêu chuẩn toàn cầu ngày càng cao.

Vina T&T lựa chọn mô hình liên kết dài hạn với nông dân: cam kết mua hàng, hỗ trợ kỹ thuật, chuẩn hóa chất lượng, chia sẻ rủi ro. Khi ranh giới người mua – người bán được xóa nhòa, chuỗi cung ứng sẽ ổn định, giảm thiểu tác động từ biến động giá.

Đặc biệt, ông Tùng nhấn mạnh: “Chuyển đổi xanh là cơ hội, không phải gánh nặng.” Các doanh nghiệp tiên phong đang đo lường phát thải carbon, ứng dụng năng lượng sạch, cải tiến bao bì để đáp ứng yêu cầu mới của thị trường châu Âu, Mỹ, Nhật Bản. Tuy nhiên, để tăng tốc, doanh nghiệp cần tiếp cận tốt hơn các nguồn vốn xanh, quỹ khí hậu và hỗ trợ kỹ thuật từ các chương trình quốc tế.

Ở góc độ hiệp hội, ông Đặng Phúc Nguyên cho rằng, dù mục tiêu xuất khẩu sầu riêng 3,5 tỷ USD trong năm 2025 khả thi, ngành vẫn cần một hệ thống giám sát chất lượng chặt chẽ từ gốc đến ngọn. Một lỗ hổng lớn hiện nay là việc đánh giá chất lượng chủ yếu dựa trên mẫu do doanh nghiệp tự gửi, tạo điều kiện cho việc “trộn hàng” khi xin chứng nhận.

Để khắc phục, Vinafruit đề xuất 4 nhóm giải pháp then chốt. Cụ thể, nông dân phải ghi chép nhật ký điện tử minh bạch; doanh nghiệp tự giám sát nguồn hàng đầu vào; đơn vị chứng nhận tăng kiểm tra đột xuất, nâng đạo đức nghề nghiệp; cơ quan quản lý xây dựng cơ sở dữ liệu thống nhất về mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, kiểm tra định kỳ và ngẫu nhiên.

Nhìn về năm tới, Vinafruit dự báo kim ngạch rau quả có thể vượt 9 tỷ USD, hướng tới 10 tỷ USD nhờ nhóm sản phẩm mới như mít tươi, bưởi, xoài và chanh leo chế biến; cùng sự phát triển của sầu riêng đông lạnh ứng dụng công nghệ cấp đông nhanh để vào EU, Mỹ, Nhật Bản.

Theo ông Nguyên, các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA là “đòn bẩy chiến lược” giúp nông sản Việt cạnh tranh bằng thuế quan 0%. Tuy nhiên, để tận dụng được ưu đãi, doanh nghiệp phải đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn, quy tắc xuất xứ và các yêu cầu kỹ thuật đi kèm.

Bên cạnh hàng tươi, thị trường sản phẩm chế biến sâu như nước ép, sấy, đông lạnh đang mở ra biên lợi nhuận lớn hơn. Đặc biệt, phân khúc hữu cơ (organic) và thị trường Halal được xem là “mảnh đất vàng” để trái cây Việt Nam định vị ở phân khúc cao cấp, ít biến động và giá trị ổn định hơn.

Xuất khẩu rau quả Việt Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá mới, nhưng chỉ bền vững khi toàn ngành chuyển sang tư duy thị trường, nâng chuẩn chất lượng và phát triển theo hướng xanh hóa. Khi cả nông dân – doanh nghiệp – cơ quan quản lý cùng thay đổi, mục tiêu 10 tỷ USD không chỉ khả thi mà còn là nền tảng cho một ngành hàng giá trị cao trong thập kỷ tới.

Hải Yến