Rõ trách nhiệm của UBND cấp xã trong kiểm tra, phát hiện, xử lý vi phạm

Toàn cảnh thảo luận tại Tổ 9. Ảnh: Khánh Duy

Xem xét bổ sung lực lượng cán bộ cấp xã

Nhất trí với việc sửa đổi Luật Xây dựng, các ĐBQH cho rằng, dự thảo Luật đã có rất nhiều điểm mới, đặc biệt là tập trung vào các nội dung liên quan tới tăng cường phân cấp, phân quyền và cắt giảm thủ tục, khắc phục những hạn chế, điểm nghẽn trong thực tiễn.

Nêu thực tế bất cập trong quản lý trật tự xây dựng và nguy cơ “hậu kiểm không kiểm được”, ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cho biết, nhiều năm qua, tình trạng xây dựng không phép, sai phép xảy phổ biến ở nhiều nơi, không riêng ở bất cứ địa phương nào, có những trường hợp gây hậu quả nặng nề như các vụ cháy chung cư mini. Phần lớn các vi phạm này không được phát hiện từ sớm và chỉ khi công trình đã xây gần xong hoặc xây xong, đưa vào sử dụng, xảy ra các hậu quả đáng tiếc thì cơ quan chức năng mới phát hiện ra.

Hiện nay, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp thì lực lượng thanh tra xây dựng chuyên ngành cấp huyện cũng không còn, trong khi đó, đội ngũ chuyên môn về xây dựng ở cấp xã là tương đối mỏng, thậm chí là không có. Qua đi tiếp xúc cử tri, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho biết, thậm chí nhiều xã không có người có chuyên môn về xây dựng, toàn bộ lực lượng này tập trung cho công tác giải phóng mặt bằng thì cũng rất vất vả.

ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) phát biểu. Ảnh: Khánh Duy

Do đó, để giám sát, phát hiện kịp thời những vi phạm hoặc phục vụ công tác “hậu kiểm” thì với lực lượng mỏng như hiện nay là rất khó khăn. Trong khi đó, dự thảo Luật nhấn mạnh “giảm tiền kiểm, tăng hậu kiểm” và miễn giấy phép với nhiều loại công trình. Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho rằng, nếu không có lực lượng kiểm tra tại chỗ, không có cơ chế phát hiện sớm thì công tác “hậu kiểm” này sẽ không phát huy được hiệu lực, hiệu quả, thậm chí dẫn đến tình trạng “trong luật quy định tăng cường “hậu kiểm” nhưng trên thực tế không có đủ lực lượng để thực hiện”.

Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị, các văn bản dưới luật cần quy định trách nhiệm rõ ràng của UBND cấp xã trong việc kiểm tra, phát hiện, xử lý vi phạm; rà soát, xem xét và bổ sung cán bộ cấp xã liên quan đến lĩnh vực này.

Mặt khác, trên thực tế, các quy định của pháp luật cũng đã rất nghiêm minh nhưng tình trạng xây sai phép, không phép vẫn diễn ra rất nhiều; có những trường hợp khó xử lý, thậm chí sai phạm đã diễn ra nhiều năm, “đến lúc xử lý không biết xử lý như thế nào”. Với thực tiễn như vậy, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh, cần phải kiên quyết loại bỏ tình trạng “phạt để tồn tại”, chỉ hợp thức hóa sai phạm trong trường hợp thật sự đặc biệt và phải phù hợp với quy hoạch.

Cụ thể hơn về các giải pháp kỹ thuật, lập tổng mức đầu tư

Về nội dung báo cáo nghiên cứu khả thi tại Điều 24 dự thảo Luật, ĐBQH Lại Văn Hoàn (Hưng Yên) đề nghị, cần quy định chi tiết hơn về các giải pháp kỹ thuật, lập tổng mức đầu tư và những thông số thiết bị; nhất là đối với các dự án đầu tư công trong trường hợp thiết kế trong lập báo cáo nghiên cứu khả thi cho phép thay thế thiết kế cơ sở bằng thiết kế kỹ thuật hoặc thiết kế kỹ thuật tổng thể để bảo đảm tính khả thi trong thực tiễn áp dụng.

Về nghiệm thu công trình xây dựng (Điều 56), đại biểu Lại Văn Hoàn đề nghị bổ sung quy định cụ thể hơn, cần làm rõ cơ cấu tổ chức, thành phần chính và trách nhiệm của Hội đồng do Thủ tướng thành lập tổ chức kiểm tra công tác nghiệm thu đối với công trình xây dựng thuộc dự án quan trọng quốc gia hay là công trình có quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp; có cơ chế phối hợp, mối quan hệ giữa Hội đồng với các cơ quan chuyên môn về xây dựng.

ĐBQH Lại Văn Hoàn (Hưng Yên) phát biểu. Ảnh: Khánh Duy

Bên cạnh đó, bổ sung thành phần Hội đồng gồm các bộ, ngành có liên quan và quy định rõ phạm vi kiểm tra, vai trò của từng cơ quan tham gia Hội đồng để bảo đảm tính hợp lý, khả thi và đúng thẩm quyền.

Quan tâm đến dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, ĐBQH Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên) nêu rõ, dự thảo Luật có nhiều quy định phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương nhưng chưa quy định rõ cơ chế hậu kiểm, kiểm tra, giám sát như thế nào; dẫn đến tiềm ẩn rủi ro, thất thoát tài nguyên và ngân sách nhà nước.

ĐBQH Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên) phát biểu. Ảnh: Khánh Duy

Đại biểu đề nghị cần làm rõ hiện nay đã có các cơ chế kiểm tra, hậu kiểm chưa và các cơ chế này đã có đủ khả năng để ngăn chặn các hệ lụy tiêu cực khi quyền lực quản lý về khoáng sản, địa chất được phân tán đến các cấp địa phương hay chưa?

Khoản 15, Điều 1 sửa đổi, bổ sung Điều 55 của Luật Địa chất khoáng sản quy định “Việc cấp giấy phép khai thác khoáng sản nhóm III làm vật liệu xây dựng cho các tổ chức, cá nhân quy định tại khoản 1 và 2 Điều 53 của Luật này khai thác để cung cấp vật liệu cho các công trình, dự án, nhiệm vụ sau đây không phải căn cứ vào phương án quản lý về địa chất, khoáng sản quy định tại khoản 2 Điều 12 của Luật này”.

Theo đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai, trong đó có công trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội thuộc thẩm quyền chấp thuận quyết định chủ trương đầu tư của chính quyền địa phương cấp tỉnh theo quy định của pháp luật về đầu tư. Quy định như vậy là khá rộng, do đó cần cân nhắc kỹ lưỡng để tránh phá vỡ các quy hoạch của tỉnh.

Minh Trang; Ảnh: Khánh Duy