Sắc màu di sản văn hóa phi vật thể Cổ Loa

Sự kiện do Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội, Ban Quản lý Khu di tích Cổ Loa phối hợp với UBND xã Đông Anh tổ chức, chào mừng 20 năm Ngày Di sản (23/11/2005 - 23/11/2025).

Trưng bày giới thiệu hơn 100 tư liệu, hình ảnh với nội dung được chia làm 3 chủ đề chính: Sắc màu di sản văn hóa phi vật thể Cổ Loa; Tinh hoa nghìn năm khám phá từ huyền thoại dựng nước đến những biểu hiện sinh hoạt dân gian, từ lễ hội rộn ràng đến nếp sống thường nhật; Sống mãi cùng thời gian.

Bà Nguyễn Thị Giảng, Phó Chủ nhiệm CLB tuồng Cổ Loa - người đã có hơn 50 năm gìn giữ, trao truyền nghệ thuật truyền thống tại Cổ Loa bày tỏ: "Trước đây, chúng tôi may mắn được các nghệ nhân truyền dạy, giờ đây, trách nhiệm của chúng tôi là trở thành người "truyền lửa" lại cho thế hệ mai sau. Đặc biệt, chúng tôi đã thành lập được một Câu lạc bộ Tuồng, thu hút các cháu học sinh từ cấp Tiểu học cho đến cấp Trung học cơ sở. Chúng tôi đã và đang tích cực sưu tầm, biên soạn các vở diễn, lưu giữ và truyền đạt lại cho các cháu học sinh một cách tỉ mỉ từ câu chữ, cử chỉ ngón tay, cách đi đứng trên sân khấu, cho đến kỹ thuật phát âm, nhấn nhá giọng nói. Tuy nghệ thuật Tuồng phức tạp và đòi hỏi cao, nhưng các cháu vẫn học hỏi với niềm đam mê lớn. Đến nay, chúng tôi đã truyền dạy nhiều vở Tuồng, đặc biệt là các vở Tuồng lịch sử giúp các cháu dễ dàng tiếp thu".

Cổ Loa là một trong những di tích lịch sử - văn hóa đặc biệt quý giá của Thủ đô và đất nước. Trải qua hơn 2.000 năm lịch sử, nơi đây đã nhiều lần được chọn làm kinh đô của nước Việt thời kỳ An Dương Vương, thời Hậu Lý Nam Đế và thời kỳ Ngô Quyền. Không chỉ là trung tâm chính trị - quân sự thời cổ đại, Cổ Loa còn là nơi hội tụ các giá trị đặc sắc về kiến trúc, kỹ thuật quân sự, văn hóa vật chất và tinh thần của người Việt. Bên cạnh hệ thống di sản văn hóa vật thể đồ sộ, Cổ Loa còn lưu giữ kho tàng di sản văn hóa phi vật thể phong phú, bao gồm: Lễ hội Cổ Loa, các nghi thức tế lễ, truyền thuyết, tập quán xã hội, nghệ thuật trình diễn dân gian, ẩm thực và nghề truyền thống.

PGS.TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội đồng di sản văn hóa Quốc gia cho biết: "Tôi tin rằng, việc lễ hội được duy trì đều đặn sẽ tạo nên một sức sống mạnh mẽ và có khả năng lan tỏa rộng rãi. Điều cốt lõi là chúng ta cần phải kết nối được các di tích khác trong vùng, chẳng hạn như với Đền Hai Bà Trưng (xã Mê Linh). Khi các lễ hội này được liên kết với nhau, chúng sẽ đóng vai trò là tài nguyên du lịch quý giá, tạo ra sức hút lớn, mời gọi du khách từ khắp bốn phương tìm về. Quan trọng hơn, tôi đánh giá rất cao giá trị tín ngưỡng dân gian của lễ hội, bởi lẽ, tín ngưỡng dân gian chính là một phần hồn, góp phần tạo nên bản sắc văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam.

Trong hành trình hội nhập và phát triển, giữa nhịp sống hiện đại, di sản văn hóa phi vật thể Cổ Loa - Đông Anh vẫn được bảo tồn, trao truyền, tiếp nối qua từng thế hệ cộng đồng địa phương - chủ thể gìn gữi bản sắc văn hóa và không ngừng sáng tạo, lan tỏa, mở rộng cơ hội giai lưu quốc tế. Từ nghệ nhân truyền dạy, thực hành nghi thức tế lễ trong lễ hội hàng năm, các chương trình giáo dục di sản tại di tích... đã mở ra cho thế hệ trẻ học hỏi và tự hào về cội nguồn dân tộc.

Em Nguyễn Trang Nhung, học sinh trường THCS Cổ Loa chia sẻ: "Khi đến tham quan không gian trưng bày "Âm vang di sản", em đã được nghe hướng dẫn viên giới thiệu về những phong tục tập quán của quê hương. Nhờ đó, em hiểu sâu sắc hơn về truyền thống của quê hương Đông Anh, đồng thời được trực tiếp trải nghiệm các món đặc sản như: bánh đa kê Bỏng Chủ Cổ Loa và bánh tẻ. Tại trường, chúng em được kết hợp học kiến thức văn hóa và lịch sử địa phương thông qua các tiết học chương trình địa phương. Hàng năm, trường em đều tổ chức các chuyến đi thực tế để học sinh trực tiếp trải nghiệm tại quê hương, tự tay làm các món đặc sản. Sau mỗi chuyến đi, chúng em đều viết bài văn cảm nhận, ghi lại những trải nghiệm và đúc kết kinh nghiệm bản thân. Nhờ những hoạt động này, em và các bạn cảm thấy hiểu hơn về truyền thống quý báu của quê hương mình.

Trưng bày "Âm vang di sản - Sắc màu di sản văn hóa phi vật thể Cổ Loa" tổ chức là một hoạt động có ý nghĩa sâu sắc, tiếp tục tôn vinh, quảng bá và lan tỏa giá trị to lớn của di sản văn hóa phi vật thể Cổ Loa - vùng đất thiêng lưu giữ truyền thuyết dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.

Hoa Mai