Sau hai tháng Hà Nội vận hành chính quyền địa phương 2 cấp:Gỡ khó để HĐND cấp xã hoạt động hiệu quả hơn

Qua đó đã kịp thời nắm thông tin tại cơ sở, từ đó có những giải đáp đối với khó khăn trước mắt và kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền giải quyết các nội dung còn vướng mắc để vận hành chính quyền địa phương 2 cấp hiệu quả hơn.

Thường trực HĐND thành phố Hà Nội khảo sát hoạt động giải quyết thủ tục hành chính tại xã Đa Phúc.

Bắt tay vào công việc ngay những ngày đầu

Qua khảo sát cho thấy, ngày 1-7-2025, HĐND 126 xã, phường của thành phố Hà Nội đã tổ chức kỳ họp thứ nhất để thực hiện các nội dung về tổ chức và nhân sự của HĐND theo quy định.

Phó Chủ tịch HĐND thành phố Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai đánh giá, đây là nền tảng để HĐND cấp xã tổ chức triển khai ngay các nhiệm vụ theo thẩm quyền, đúng quy định, bảo đảm thông suốt ngay từ ngày đầu hoạt động.

Ghi nhận từ các buổi khảo sát của Thường trực HĐND thành phố, một số HĐND xã, phường còn tổ chức kỳ họp thứ hai, kỳ họp thứ ba để xem xét các nội dung theo thẩm quyền về tình hình thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng 6 tháng cuối năm 2025; dự toán ngân sách nhà nước và phương án phân bổ ngân sách nhà nước...

Theo tổng hợp nhanh kết quả các kỳ họp của HĐND các xã, phường, đã có tổng số trên 1.000 nghị quyết được ban hành. Các nghị quyết đã được công khai trên hệ thống thông tin của địa phương và báo cáo Thường trực HĐND thành phố theo quy định.

Vẫn còn những khó khăn, vướng mắc

Mặc dù đã hoạt động cơ bản thông suốt, song qua khảo sát của Thường trực HĐND thành phố cho thấy vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc.

Theo Trưởng ban Pháp chế HĐND thành phố Duy Hoàng Dương, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 với nhiều quy định mới về nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, Thường trực HĐND, các ban của HĐND cấp xã, tuy nhiên chưa có hướng dẫn cụ thể nên nhiều đơn vị còn lúng túng trong việc áp dụng (ví dụ chưa có hướng dẫn cụ thể về lĩnh vực phụ trách của các ban HĐND cấp xã...).

Trong khi đó, các quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động của HĐND cấp xã (hoạt động giám sát, tiếp xúc cử tri, tiếp công dân, quy chế mẫu hoạt động của HĐND, Thường trực HĐND, các ban HĐND...) vẫn đang trong quá trình sửa đổi, bổ sung. Cùng với đó, tỷ lệ cán bộ lãnh đạo, chuyên trách HĐND cấp xã có kinh nghiệm hoạt động HĐND còn thấp.

Theo hướng dẫn của Thành ủy và Thường trực HĐND thành phố Hà Nội về định hướng phương án bố trí cán bộ HĐND xã, phường sau sắp xếp, số lượng cán bộ chuyên trách HĐND (gồm cả đại biểu và chuyên viên giúp việc công tác HĐND) là 5 biên chế; tuy nhiên ở nhiều đơn vị chưa bố trí được đủ số lượng Phó Trưởng ban của HĐND, chuyên viên giúp việc HĐND theo yêu cầu. Bên cạnh đó, việc phân cấp, ủy quyền và phân định thẩm quyền giữa các cấp chính quyền, cũng như giữa các cơ quan, đơn vị chưa được kịp thời bổ sung đầy đủ, một số nội dung, lĩnh vực còn chồng chéo hoặc thiếu rõ ràng.

Chính phủ đã ban hành đồng thời 28 nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền giữa Chính phủ và chính quyền địa phương 2 cấp, có hiệu lực từ ngày 1-7-2025. Tuy nhiên, thành phố chưa kịp thời ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong trường hợp cần thiết hoặc trong trường hợp quy định tại các nghị định chưa rõ ràng, hợp lý về thẩm quyền, trình tự, thủ tục; việc công bố các thủ tục hành chính theo thẩm quyền bảo đảm có hiệu lực đồng thời với các nghị định còn chậm.

Đáng chú ý, số lượng hồ sơ thủ tục hành chính tại một số xã, phường tăng cao (bình quân 150-200 hồ sơ/ngày), nhất là hồ sơ chứng thực, dẫn đến quá tải đối với lãnh đạo UBND xã, phường phải tập trung giải quyết ký chứng thực mà chưa ủy quyền cho công chức tư pháp như trước khi sắp xếp. Ngoài ra, số liệu về dân cư thực tế và số lượng người theo số liệu báo cáo khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã có sự chênh lệch, gây khó khăn trong công tác quản lý, việc bố trí biên chế cán bộ, công chức và sắp xếp thôn, tổ dân phố...

Ngay sau khảo sát, các kiến nghị từ cơ sở được Thường trực HĐND thành phố tiếp thu, tổng hợp và giải quyết ngay như: Hướng dẫn hoạt động, tập huấn đối với HĐND các xã, phường; tổng hợp, rà soát và lên danh sách các chức danh HĐND còn thiếu khuyết tại các xã, phường để tổng hợp, báo cáo Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội. Đồng thời, Thường trực HĐND thành phố đã chỉ đạo hướng dẫn, cung cấp tài liệu tham khảo, biểu mẫu về xây dựng nội quy, quy chế hoạt động của HĐND các xã, phường...

Phó Chủ tịch HĐND thành phố Phạm Thị Thanh Mai cho biết, sau khảo sát, Thường trực HĐND thành phố đã kiến nghị với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ đẩy nhanh, đồng bộ việc hoàn thiện sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND cùng với các quy định hướng dẫn cụ thể về hoạt động giám sát của HĐND các cấp; đề nghị Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo kiện toàn nhân sự lãnh đạo HĐND, UBND tại một số xã, phường hiện nay còn thiếu...

Việt Tuấn